پیشینه
افراد مبتلا به سرطان ممکن است به علت بیماری و درمان آن، دچار مشکلات فیزیکی، روانشناختی، و اجتماعی شوند. بنابراین در نظر گرفتن تمامی این جنبهها در طول تشخیص و درمان افراد مبتلا به سرطان مهم است. امروزه غربالگری برای بهزیستی روانیاجتماعی و نیازهای مراقبتی اغلب توصیه میشود. این بدان معنی است که بهطور سیستماتیک، از بیماران درباره بهزیستی و نیازهای آنها در رابطه با جنبههای مختلف روانیاجتماعی (برای مثال عملکرد شناختی، احساسات، روابط و ارتباط با کسانی که دوستشان دارند، جنسیت، مشارکت اجتماعی، اشتغال) سوال شود. این کار با استفاده از پرسشنامههای خود-گزارشی یا مصاحبههایی انجام میشود که در آنها محتوای این پرسشنامهها یا چکلیستها بهعنوان راهنمای مصاحبه استفاده میشود. مرور فعلی دو هدف داشت: بررسی اثرات و آسیبهای احتمالی غربالگری بهزیستی روانیاجتماعی و نیازهای مراقبتی افراد مبتلا به سرطان، و بررسی اینکه کدام ویژگیهای غربالگری بیشتر یا کمتر موثر هستند.
ویژگیهای مطالعه
ما 26 مطالعه را که شامل 7654 بزرگسال مبتلا به سرطان بودند، یافتیم. بیشتر مطالعات شامل مردان و زنان بودند. با توجه به نوع سرطان، اکثر مطالعات شامل افراد مبتلا به نوع خاصی از سرطان بودند، اما برخی از مطالعات شامل انواع مختلفی از سرطان بودند. علاوه براین، نوع غربالگری متفاوت بود: در نیمی از مطالعات از شرکتکنندگان خواسته شد تا خودشان یک پرسشنامه غربالگری را درباره سلامت روانیاجتماعی خود تکمیل کنند، در حالی که در مطالعات باقیمانده مصاحبههای غربالگری به نحوی انجام گرفت که در آنها یک متخصص مراقبتهای سلامت، از شرکتکنندگان بهصورت چهرهبهچهره در مورد بهزیستی آنها سوال کرد.
نتایج کلیدی
مطالعات متعددی منافع غربالگری را بر بهزیستی روانیاجتماعی بیماران مبتلا به سرطان مانند کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، دیسترس، نیازهای مراقبتی، و رضایت بیمار نشان دادند. با این حال، برخی از مطالعات نیز اثرات منفی را یافتند. تفاوتهای مهمی بین این مطالعات وجود داشت: آنها جنبههای مختلف روانیاجتماعی (مانند کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، دیسترس، نیازهای مراقبتی، و رضایت بیمار) را ارزیابی کردند و از نظر شیوههای غربالگری (از جمله پرسشنامه غربالگری خود-گزارشی در مقابل مصاحبه غربالگری)، زمانبندی و فراونی غربالگری (1 تا 12 بار)، معیارهای پیامد، و نقاط زمانی پیامد با یکدیگر تفاوت داشتند. با توجه به این تفاوتها، فقط سه مطالعه با مداخله مشابه توانستند در تجزیهوتحلیل قرار بگیرند.
قطعیت شواهد
نتایج ما از غربالگری بهزیستی روانی-اجتماعی و نیازهای مراقبتی در افراد مبتلا به سرطان حمایت نمیکنند. قطعیت شواهد پایین بود، بدین معنا که ما به دلیل تغییرات در ویژگیها و نتایج مطالعات و طراحیهای مطالعه در مورد نتایج این مرور نامطمئن هستیم.
ما شواهدی را با قطعیت پایین یافتیم که از اثربخشی غربالگری بهزیستی روانیاجتماعی و نیازهای مراقبتی در افراد مبتلا به سرطان حمایت نمیکنند. مطالعات از لحاظ جمعیت، مداخله و ارزیابی پیامد ناهمگون بودند.
نتایج این مرور نیاز را به یکپارچگی بیشتر پیامدها و گزارشدهی؛ استفاده از دستورالعملهای توصیف مداخله؛ برای بهبود بیشتر قطعیت روششناسی در مطالعات و ترکیب پیامدهای سابجکتیو گزارششده توسط بیمار با پیامدهای آبجکتیو نشان میدهند.
دریافت تشخیص سرطان و درمانهای متعاقب مرتبط با آن میتواند تاثیر قابلتوجهی بر بهزیستی جسمی و روانیاجتماعی فرد داشته باشد. برای اطمینان از اینکه مراقبتهای سرطان تمام جنبههای بهزیستی (well-being) را مورد توجه قرار میدهند، انجام غربالگری سیستماتیک برای دیسترس و نیازهای مراقبت حمایتی توصیه میشود. غربالگری مناسب میتواند به حمایت از ادغام رویکردهای روانیاجتماعی در کارهای روزمره برای دستیابی به مراقبتهای همه جانبه سرطان کمک کند و اطمینان حاصل شود که نیازهای ویژه مراقبتی افراد مبتلا به سرطان برآورده شده و سازماندهی چنین مراقبتهایی بهینه شده است.
بررسی اثربخشی و ایمنی غربالگری بهزیستی روانیاجتماعی و نیازهای مراقبتی افراد مبتلا به سرطان. بررسی ویژگیهای مداخلهای که به اثربخشی این مداخلات غربالگری کمک میکنند.
ما پنج بانک اطلاعاتی الکترونیکی زیر را در ژانویه 2018 جستوجو کردیم: پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO؛ و CINAHL. ما همچنین پنج پایگاه ثبت کارآزمایی را جستوجو کردیم و محتویات مجلات، استنادات، و منابع مرتبط را برای یافتن کارآزماییهای منتشر شده و منتشر نشده غربالگری کردیم.
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و کارآزماییهای غیرتصادفیسازی و کنترل شدهای (NRCTs) را وارد کردیم که به بررسی تاثیر مداخلات غربالگریای پرداخته بودند که بهزیستی روانیاجتماعی و نیازهای مراقبتی افراد مبتلا به سرطان را با مراقبت معمول مقایسه کرده بودند. این مداخلات غربالگری میتوانند بهصورت خود-گزارشی از افرادی با معیارهای پیامد گزارششده توسط بیمار (PROM) یا بهصورت مصاحبه نیمهساختار یافته با یک مداخلهگر غربالگری و متشکل از یک مداخله غربالگری بهتنهایی یا غربالگری با اقدامات هدایت شده باشند. ما مطالعاتی را حذف کردیم که به بررسی غربالگری یکپارچه بهعنوان یک عنصر در مداخلات پیچیدهتر (بهعنوان مثال درمان، مربیگری، شیوههایهای مراقبت کامل، یا برنامههای مراقبتی) پرداختند.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم دادهها را استخراج و کیفیت روششناسی هر مطالعه وارد شده را با استفاده از ابزار کاکرین برای RCTها و ابزار خطر سوگیری (bias) در مطالعات غیرتصادفیسازی شده از مداخلات (ROBINS‐I) برای NRCTها ارزیابی کردند. با توجه به سطح بالای ناهمگونی در مطالعات وارد شده، فقط سه مورد در متاآنالیز وارد شدند. نتایج 23 مطالعه باقیمانده بهصورت روایتی مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفتند.
ما 26 مطالعه (18 RCT و 8 NRCT) را با حجم نمونه 41 تا 1012 شرکتکننده وارد کردیم، که در مجموع شامل 7654 بزرگسال مبتلا به سرطان بودند. دو مطالعه فقط شامل مردان یا زنان بودند؛ همه مطالعات دیگر شامل هر دو جنسیت بودند. اکثر مطالعات افراد مبتلا به سرطانهای پستان، ریه، سر و گردن، کولورکتال، سرطان پروستات، یا چندین نوع از این تشخیصها را وارد کردند؛ برخی از مطالعات افراد را با گستره وسیعتری از تشخیص سرطان وارد کردند. ده مطالعه بر مداخلات غربالگری تکی متمرکز بودند، در حالی که 16 مطالعه باقیمانده، مداخلات غربالگری را همراه با اقدامات هدایتشده ارزیابی کردند. طیف وسیعی از ابزارهای مداخله مورد استفاده قرار گرفت، و توسط نویسندگان مطالعه بهصورت غربالگری کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQoL)، غربالگری دیسترس، ارزیابی نیازها، یا ارزیابی علائم بیوسایکوسوشال (biopsychosocial) یا بهزیستی کلی توصیف شد. در 13 مطالعه، غربالگری بهصورت یک پرسشنامه خود-گزارشی انجام شد، در حالی که در 13 مطالعه باقیمانده یک مداخلهگر، غربالگری را از طریق مصاحبه یا ارزیابی مداد-کاغذ انجام داد. غربالگریهای مداخلهای در مطالعات، از 1 تا 12 بار، بدون پیگیری یا با پیگیری از 4 هفته تا 18 ماه پس از اولین غربالگری مداخلهای انجام شد. ما خطر سوگیری را برای هشت RCT بالا، برای پنج RCT پایین و برای پنج RCT باقیمانده نامشخص ارزیابی کردیم. نگرانیهای زیادی در مورد NRCTها وجود داشت (1 = مطالعه خطر بحرانی (critical risk)؛ 6 = مطالعات خطر جدی؛ 1 = خطر نامشخص).
با توجه به ناهمگونی قابلتوجه در چندین مداخله و ویژگیهای مطالعه، ما نتایج را برای اکثر شواهد بهصورت روایتی گزارش کردهایم.
در سنتز روایتی از تمام مطالعات وارد شده، ما برای اثر غربالگری بر HRQoL (20 مطالعه) شواهدی را با قطعیت بسیار پایین یافتیم. از این مطالعات، هشت مطالعه اثرات مطلوبی را از غربالگری در چندین حیطه HRQoL یافتند، و 10 مطالعه تاثیری را از غربالگری نیافتند. یک مطالعه عوارض جانبی را نشان داد و آخرین مطالعه نتایج کمّی (quantitative) را گزارش نکرد. ما شواهدی را با قطعیت بسیار پایین برای اثر غربالگری بر دیسترس یافتیم (16 مطالعه). از این مطالعات، دو مورد اثرات سودمندی را از غربالگری یافتند، و 14 مورد اثری را از غربالگری نیافتند. ما قطعیت کلی شواهد مربوط به تاثیر غربالگری را بر HRQoL بسیار پایین قضاوت کردیم. ما شواهدی را با قطعیت بسیار پایین در مورد اثر غربالگری بر نیازهای مراقبتی یافتیم (7 مطالعه). از این مطالعات، سه مورد اثرات سودمندی از غربالگری برای چندین حیطه نیازهای مراقبتی یافتند، و دو مورد اثری را از غربالگری نیافتند. یک مطالعه عوارض جانبی را نشان داد و آخرین مطالعه نتایج کمّی (quantitative) را گزارش نکرد. ما سطح کلی شواهد مربوط به تاثیر غربالگری را بر HRQoL بسیار پایین قضاوت کردیم. هیچ یک از مطالعات بهطور خاص عوارض جانبی غربالگری را ارزیابی و گزارش نکردند. با این حال، سه مطالعه اثرات نامطلوب غربالگری را، از جمله QoL پایینتر، نیازهای برآورده نشده بیشتر، و رضایت کمتر گزارش کردند.
سه مطالعه توانستند در یک متاآنالیز وارد شوند. این متاآنالیز هیچ اثر مثبتی را از مداخله غربالگری بر HRQoL در افراد مبتلا به سرطان (تفاوت میانگین (MD): 1.65؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 4.83- تا 8.12؛ 2 RCT؛ 6 ماه پیگیری)؛ دیسترس (MD: 0.0؛ 95% CI؛ 0.36- تا 0.36؛ 1 RCT؛ 3 ماه پیگیری) یا نیازهای مراقبتی (MD: 2.32؛ 95% CI؛ 7.49- تا 12.14؛ 2 RCT؛ 3 ماه پیگیری) نشان نداد. با این حال، همه این مطالعات یک مداخله غربالگری خاص (CONNECT) را در افراد مبتلا به سرطان کولورکتال ارزیابی کردند.
در مطالعاتی که امکان شناسایی برخی از اثرات وجود داشت، هیچ ارتباط مجددی بین ویژگیهای مداخله و اثربخشی مداخلات غربالگری یافت نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.