پیامهای کلیدی
- شواهد مربوط به تاثیر تمرینات قلبیعروقی و مقاومتی بر خستگی ناشی از سرطان، بهزیستی (well-being) و تاثیرات ناخواسته بسیار نامطمئن است. فقط چند مطالعه کوچک وجود داشتند.
- نیاز به پژوهشهای بیشتری داریم تا تصمیم بگیریم که کدام نوع تمرین بهتر از نوع دیگر است. این پژوهشها باید شامل انواع مختلف سرطان و درمان سرطان نیز باشند.
خستگی ناشی از سرطان چیست؟
خستگی ناشی از سرطان، احساس خستگی مفرط است که برای مدت طولانی ادامه دارد. این خستگی مربوط به سرطان یا درمان سرطان، یا هر دو، است. این عارضه بر بدن و احساسات تاثیر میگذارد و میتواند انجام فعالیتهای عادی را دشوار کند. خستگی ناشی از سرطان بسیار بدتر از خستگی معمولی است و با خواب یا استراحت بیشتر برطرف نمیشود.
ما به دنبال چه یافتهای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که تفاوتهایی میان تمرینات قلبیعروقی و تمرینات مقاومتی برای درمان و پیشگیری از خستگی ناشی از سرطان، بهزیستی (که همچنین تحت عنوان کیفیت زندگی شناخته میشود) و تاثیرات ناخواسته وجود دارند یا خیر. تمرینات قلبیعروقی شامل ورزشهایی مانند پیادهروی، دویدن، شنا و دوچرخه سواری است، در حالی که تمرینات مقاومتی شامل ورزش با استفاده از وزن بدن، وزنهها یا باندهای درمانی الاستیکی میشود.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
در جستوجوی مطالعاتی بودیم که تمرینات قلبیعروقی و تمرینات مقاومتی را در افراد مبتلا به هر نوع سرطان مقایسه کردند. تمرینات میتوانستند پیش، حین یا پس از درمان سرطان شروع شوند.
نتایج این مطالعات را خلاصه کرده و اطمینان خود را نسبت به این شواهد بر اساس عواملی مانند روشهای انجام و حجم نمونه مطالعه رتبهبندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
شش مطالعه را پیدا کردیم که شامل 447 فرد مبتلا به سرطان پستان، سرطان پروستات (غده کوچکی در لگن که بخشی از دستگاه تناسلی مردان است) یا سرطان ریه بودند. این مطالعات در رابطه با اینکه افراد پیش از شروع تمرینات، دچار خستگی ناشی از سرطان بودند یا خیر، گزارشی را ارایه ندادند. افراد حاضر در این مطالعات با شیمیدرمانی (داروهایی برای از بین بردن سرطان)، رادیوتراپی (رادیاسیون هدایتشده به سمت سرطان برای کاهش یا از بین بردن آن)، جراحی (برای برداشتن سرطان) یا ترکیبی از این موارد تحت درمان قرار گرفتند. تمرینات قلبیعروقی یا مقاومتی در طول یا پس از درمان سرطان شروع شدند. بیشتر مطالعات به بررسی نتایج کوتاهمدت (پایش حداکثر تا 12 هفته) پرداختند، فقط یک مطالعه نتایج طولانیمدت را داشت (پایش شش ماه یا بیشتر). مطالعات توسط کمک هزینههای پژوهشی حمایت شدند و در کانادا، بلژیک، ایالات متحده آمریکا و آلمان صورت گرفتند.
شواهد مربوط به تاثیر تمرینات قلبیعروقی و مقاومتی بر خستگی ناشی از سرطان، بهزیستی، و تاثیرات ناخواسته در کوتاهمدت یا طولانیمدت بسیار نامطمئن است.
محدودیتهای شواهد چه هستند؟
سطح اطمینان به این شواهد، بسیار پائین است. فقط چند مطالعه را پیدا کردیم که تعداد اندکی از افراد را وارد کردند. مشکلاتی را نیز در روشهای انجام مطالعات یافتیم. برای مثال، افراد حاضر در مطالعات میدانستند که کدام تمرینات را دریافت کردهاند. این مساله ممکن است روی نتایج تاثیر گذاشته باشد.
این شواهد تا چه زمانی بهروز است؟
شواهد تا اکتبر 2023 بهروز است.
شواهد در مورد تاثیرات تمرینات قلبیعروقی در مقایسه با تمرینات مقاومتی بر درمان خستگی مرتبط با سرطان در افراد مبتلا به سرطان بسیار نامطمئن است. انجام مطالعاتی با روشهای بهتر و در ابعاد بزرگتر، شامل افراد مبتلا به انواع مختلف سرطان که تحت درمانهای مختلف قرار گیرند، برای افزایش قطعیت در شواهد و درک بهتر اینکه کدام افراد ممکن است از مزایای تمرینات قلبیعروقی یا تمرینات مقاومتی بیشتر بهرهمند شوند، مورد نیاز است. علاوه بر این، انجام مطالعاتی برای مقایسه تاثیر تمرینات قلبیعروقی و مقاومتی که پیش و پس از درمان سرطان آغاز میشوند، برای درک تاثیرات پیشگیرانه و بازتوانی این نوع تمرینات بر خستگی مرتبط با سرطان ضروری است.
خستگی مرتبط با سرطان یکی از شایعترین موربیدیتیهای مرتبط با سرطان و درمان آن است، و شیوع آن در افراد مبتلا به سرطان میان 50% و 90% تخمین زده میشود. ورزش برای درمان خستگی ناشی از سرطان مفید است. با این حال، کارآمدی انواع مختلف ورزش (یعنی تمرینات قلبیعروقی و تمرینات مقاومتی) هنوز به صورت سیستماتیک مورد بررسی قرار نگرفته و در یک متاآنالیز بهطور مستقیم مقایسه نشدهاند.
مقایسه مزایا و آسیبهای ناشی از تمرینات قلبیعروقی در مقایسه با تمرینات مقاومتی برای درمان یا پیشگیری از خستگی مرتبط با سرطان در افراد مبتلا به سرطان.
در ژانویه 2023 به جستوجو در بانکهای اطلاعاتی CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و پنج بانک اطلاعاتی دیگر پرداختیم. پایگاه ClinicalTrials.gov و پلتفرم بینالمللی پایگاه ثبت کارآزماییهای بالینی را برای یافتن کارآزماییهای در حال انجام جستوجو کردیم. نتایج حاصل از جستوجوهای بهروز شده را در مرورهای کاکرین که قبلا منتشر شدند، ادغام کردیم. در مجموع، این جستوجوها شامل کارآزماییهایی از آغاز تا اکتبر 2023 بودند.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای را وارد این مرور کردیم که تمرینات قلبیعروقی را در مقایسه با تمرینات مقاومتی، با تمرکز بر ورزش به عنوان مولفه اصلی، بررسی کردند. مطالعاتی را وارد این مرور کردیم که روی بزرگسالان مبتلا به سرطان (در سنین 18 سال و بالاتر)، با یا بدون تشخیص خستگی مرتبط با سرطان، برای هر نوع سرطان و هر نوع درمان سرطان، با مداخله قبل، در طول یا پس از درمان، صورت گرفتند. کارآزماییهایی را وارد کردیم که حداقل یکی از پیامدهای اولیه (خستگی مرتبط با سرطان یا کیفیت زندگی) را ارزیابی کردند. مداخلات ترکیبی قلبیعروقی و مقاومتی، یوگا و مداخلات مبتنی بر ذهنآگاهی (mindfulness) را کنار گذاشتیم.
پیامدهای اولیه شامل خستگی مرتبط با سرطان و کیفیت زندگی بودند. عوارض جانبی، اضطراب و افسردگی نیز به عنوان پیامدهای ثانویه در نظر گرفته شدند.
از روششناسی (methodology) استاندارد کاکرین استفاده کردیم. برای آنالیز، نتایج را طی دوره زمانی یکسان ارزیابی پیامد (یعنی کوتاهمدت (تا حداکثر 12 هفته پیگیری)، میانمدت (بیش از 12 هفته تا کمتر از شش ماه پیگیری)، و طولانیمدت (پیگیری شش ماه یا بیشتر)) تجمیع کردیم. خطر سوگیری (bias) را با استفاده از ابزار RoB 1 کاکرین، و قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) بررسی کردیم.
شش مطالعه را با 447 شرکتکننده مبتلا به سرطانهای پروستات، پستان یا ریه که تحت رادیوتراپی یا شیمیدرمانی، جراحی یا ترکیبی از این موارد بودند، وارد کردیم. همه مطالعات به علت عدم کورسازی (blinding)، دارای خطر سوگیری (bias) بالا بودند. در سه مطالعه، یک حوزه دیگر با خطر سوگیری بالا وجود داشت؛ یک مطالعه برای سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) و دو مطالعه برای سوگیری انتخاب (selection bias).
مداخلات در گروههای تمرینات قلبیعروقی شامل تمرین روی دوچرخه ارگومتر (cycle ergometer)، تردمیل، دستگاههای الیپتیکال (elliptical) یا دوچرخه داخل سالن بودند. مداخلات در گروه تمرینات مقاومتی شامل تعداد متفاوتی از تمرینات با استفاده از وزن بدن، وزنهها، یا باندهای مقاومتی بودند. مداخلات به لحاظ فراوانی، شدت و مدت زمان متفاوت بودند. هیچیک از مطالعات واردشده گزارش نکردند که شامل شرکتکنندگانی با تشخیص قطعی خستگی مرتبط با سرطان بودند. این مداخلات در چهار مطالعه در طول درمان سرطان و در دو مطالعه پس از درمان سرطان آغاز شدند.
پیش از درمان
هیچ مطالعهای مداخلاتی را که پیش از درمان سرطان آغاز شدند، گزارش نکردند.
در طول درمان
شواهد موجود در رابطه با تاثیر تمرینات قلبیعروقی در مقایسه با تمرینات مقاومتی برای خستگی کوتاهمدت مرتبط با سرطان (تفاوت میانگین (MD): 0.29-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.52- تا 1.84؛ 4 مطالعه، 311 شرکتکننده؛ مقیاس ارزیابی عملکردی درمان بیماری مزمن - خستگی (Functional Assessment of Chronic Illness Therapy – Fatigue; FACIT-Fatigue) که در آن مقادیر بالاتر نشاندهنده پیامد بهتر است؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) و خستگی طولانیمدت مرتبط با سرطان (MD: 1.30؛ 95% CI؛ 2.17- تا 4.77؛ 1 مطالعه، 141 شرکتکننده؛ مقیاس FACIT-Fatigue؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) بسیار نامطمئن بود.
شواهد موجود در مورد تاثیر تمرینات قلبیعروقی در مقایسه با تمرینات مقاومتی بر کیفیت زندگی کوتاهمدت (MD: 1.47؛ 95% CI؛ 1.47- تا 4.42؛ 4 مطالعه، 319 شرکتکننده؛ مقیاس ارزیابی عملکردی درمان سرطان - عمومی که در آن مقادیر بالاتر نشاندهنده پیامد بهتر است؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) و کیفیت زندگی طولانیمدت (MD: 3.40؛ 95% CI؛ 4.85- تا 11.65؛ 1 مطالعه، 141 شرکتکننده؛ مقیاس ارزیابی عملکردی درمان سرطان - کمخونی (anemia) که در آن مقادیر بالاتر نشاندهنده پیامد بهتر است؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) بسیار نامطمئن بود.
شواهد مربوط به تاثیر تمرینات قلبیعروقی در مقایسه با تمرینات مقاومتی بر وقوع عوارض جانبی در هر دوره پیگیری بسیار نامطمئن است (خطر نسبی (RR): 2.00؛ 95% CI؛ 0.19 تا 21.18؛ 2 مطالعه، 128 شرکتکننده، شواهد با قطعیت بسیار پائین).
هیچ مطالعهای خستگی میانمدت مرتبط با سرطان یا کیفیت زندگی را گزارش نکرد.
پس از درمان
شواهد موجود در مورد تاثیر تمرینات قلبیعروقی در مقایسه با تمرینات مقاومتی بر خستگی کوتاهمدت مرتبط با سرطان بسیار نامطمئن بود (MD: 1.47؛ 95% CI؛ 0.09- تا 3.03؛ 1 مطالعه، 95 شرکتکننده؛ پرسشنامه خستگی چند-بعدی-20 (Multidimensional Fatigue Inventory) - خردهمقیاس خستگی عمومی (General Fatigue) که در آن مقادیر بالاتر نشاندهنده پیامد بدتر است؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). تمرینات مقاومتی ممکن است کیفیت زندگی کوتاهمدت را در مقایسه با تمرینات قلبیعروقی بهبود بخشند، اما شواهد در این رابطه بسیار نامطمئن است (MD: -10.96؛ 95% CI؛ 17.77- تا 4.15-؛ 1 مطالعه، 95 شرکتکننده؛ پرسشنامه کیفیت زندگی سرطان سازمان اروپایی پژوهش و درمان سرطان-C30؛ (European Organisation for Research and Treatment of Cancer Quality of Life Questionnaire)-خردهمقیاس سلامت کلی (Global Health) که در آن مقادیر بالاتر نشاندهنده پیامد بهتر است؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
هیچ مطالعهای پیامدها را در دورههای پیگیری میانمدت یا طولانیمدت گزارش نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.