بررسی بیانیه استانداردهای تلفیقی گزارش‌دهی کارآزمایی‌ها (CONSORT) و کامل بودن گزارش کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده منتشرشده در مجلات پزشکی

گروهی از متخصصان، چک‌لیست و نمودار جریان (flow diagram) را به نام بیانیه CONSORT تدوین کرده‌اند. چک‌لیست برای کمک به نویسندگان در گزارش کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) طراحی شده است. هدف این مرور سیستماتیک تعیین این مساله بود که بیانیه CONSORT تفاوتی را در کامل بودن گزارش RCTها ایجاد کرده یا خیر. گزارش RCTهای منتشرشده در مجلاتی که نویسندگان را تشویق به استفاده از بیانیه CONSORT می‌کنند با مجلاتی که این کار را نمی‌کنند، مقایسه می‌شود. متوجه شدیم زمانی که مجلات استفاده از CONSORT را تشویق می‌کردند، برخی از آیتم‌های بیانیه CONSORT بیشتر گزارش ‌شدند. در حالی که اکثر آیتم‌ها بیشتر زمانی گزارش می‌شوند که مجلات CONSORT را تایید می‌کنند، داده‌ها فقط بهبودی با اهمیت آماری را در گزارش پنج مورد از 27 آیتم نشان می‌دهند. هیچ آیتمی نشان نمی‌دهد که بیانیه CONSORT منجر به کاهش کامل بودن گزارش‌دهی RCTهای منتشرشده در مجلات پزشکی می‌شود.

هیچ‌یک از ارزیابی‌های واردشده در این مرور از طراحی‌های آزمایشی استفاده نکردند، و رویکردهای روش‌شناسی (methodology) آنها عمدتا توصیف ضعیفی داشتند و هنگام توصیف نیز متغیر بودند. علاوه بر این، ارزیابی‌ها، کامل بودن گزارش RCTها را طی محدوده‌ای وسیع از زمینه‌های پزشکی و در مجلاتی با تنوع گسترده در اجرای تاییدیه CONSORT مورد سنجش قرار دادند. نتایج به‌دست آمده محدودیت‌هایی دارند، اما با توجه به تعداد ارزیابی‌های واردشده و تعداد RCT‌های ارزیابی‌شده، نتیجه می‌گیریم در حالی که اکثر RCTها به‌صورت ناقص گزارش می‌شوند، بیانیه CONSORT به نحو مطلوبی بر کیفیت گزارش‌دهی آنها تاثیر می‌گذارد.

نتیجه‌گیری‌های نویسندگان: 

شواهد متعددی حاکی از آن است که گزارش‌دهی RCTها همچنان در سطح مطلوبی قرار ندارد. این مرور در واقع مرور سیستماتیک قبلی از هشت ارزیابی را به‌روز می‌کند. یافته‌های این مرور مشابه یافته‌های مرور اصیل است و نشان می‌دهد که، علیرغم وجود نارسایی‌های کلی در روند گزارش‌دهی RCTها، تایید مجله بیانیه CONSORT ممکن است به‌طور مفیدی بر کامل بودن گزارش کارآزمایی‌های منتشرشده در مجلات پزشکی تاثیر بگذارد. انجام مطالعات آینده‌نگر آتی برای بررسی تاثیر بیانیه CONSORT وابسته به میزان سیاست‌های تحریریه برای اطمینان از پایبندی به راهنمای CONSORT مورد نیاز است.

خلاصه کامل را بخوانید...
پیشینه: 

مجموعه شواهد بسیار زیادی در طول زمان نشان می‌دهند گزارش کامل از کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) مطلوب نیست. در اواسط دهه 1990، در پاسخ به این نگرانی‌ها، گروهی بین‌المللی از نویسندگان کارآزمایی‌های بالینی، متخصصان آمار، اپیدمیولوژیست‌ها و سردبیران مجلات پزشکی، بیانیه استانداردهای تلفیقی گزارش‌دهی کارآزمایی‌ها (CONsolidated Standards of Reporting Trials; CONSORT) را تدوین کردند. بیانیه CONSORT که اخیرا در مارچ 2010 به‌روز شد، مجموعه‌ای است از حداقل توصیه‌های مبتنی بر شواهد که شامل چک‌لیست و نمودار جریان گزارش‌دهی RCT‌ها می‌شود و برای تسهیل گزارش‌دهی کامل و شفاف کارآزمایی‌ها و کمک به ارزیابی و تفسیر انتقادی آنها طراحی شده است. در سال 2006، یک مرور سیستماتیک از هشت مطالعه‌ای که به ارزیابی «اثربخشی CONSORT در بهبود کیفیت گزارش‌دهی در مجلات» پرداختند، منتشر شد.

اهداف: 

به‌روزرسانی مرور سیستماتیک پیشین درباره تاثیر تایید مجلات علمی از چک‌لیست‌های CONSORT در سال‌های 1996 و 2001 بر کامل بودن گزارش‌دهی RCTهای منتشرشده در مجلات پزشکی.

روش‌های جست‌وجو: 

جست‌وجوهای الکترونیکی، جست‌وجوی مطالب و آیتم‌های شناخته شده و بررسی فهرست منابع را انجام دادیم تا گزارش‌های ارزیابی را در مورد کامل بودن گزارش‌دهی RCTها شناسایی کنیم. روش‌های جست‌وجوی الکترونیکی در پایگاه MEDLINE توسعه یافته و برای EMBASE تطبیق داده شدند. پایگاه ثبت روش‌شناسی (methodology) کاکرین و بانک اطلاعاتی مرورهای سیستماتیک کاکرین (Cochrane Database of Systematic Reviews) را با استفاده از رابط Wiley جست‌وجو کردیم. به جست‌وجو در Science Citation Index؛ Social Science Citation Index؛ و Arts and Humanities Citation Index از طریق رابط ISI Web of Knowledge پرداختیم. همه جست‌وجوها را برای شناسایی گزارش‌های منتشرشده میان ژانویه 2005 و مارچ 2010 به‌صورت جامع انجام دادیم.

معیارهای انتخاب: 

علاوه بر مطالعات شناسایی‌شده در مرور سیستماتیک اصلی در مورد این موضوع، مطالعات مشابه ​​که کامل بودن گزارش RCTها را در هر یک از گروه‌های مقایسه زیر ارزیابی کردند، برای گنجاندن در این مرور واجد شرایط بودند: 1) کامل بودن گزارش‌دهی RCTهای منتشرشده در مجلاتی که بیانیه CONSORT را تایید کرده‌اند و نکرده‌اند؛ 2) کامل بودن گزارش‌دهی RCTهای منتشرشده در مجلات تاییدکننده CONSORT پیش و پس از تایید؛ یا 3) کامل بودن گزارش‌دهی RCTها پیش و پس از انتشار بیانیه CONSORT (در سال 1996 یا 2001). از تعریفی گسترده برای تایید CONSORT استفاده کردیم که شامل هر یک از موارد زیر می‌شود: الف) الزام یا توصیه در «دستورالعمل نویسندگان» مجله برای پیروی از دستورالعمل‌های بالینی CONSORT؛ ب) بیانیه هیات تحریریه مجله مبنی بر تایید بیانیه CONSORT؛ یا ج) الزام هیات تحریریه برای نویسندگان جهت ارایه چک‌لیست و/یا نمودار جریان CONSORT به همراه نسخه خطی آن. با نویسندگان ارزیابی‌ها که داده‌هایی را گزارش ‌کردند که می‌توانست در هر گروه (گروه‌های) مقایسه‌ای وارد شوند، اما در گزارش منتشرشده ارایه نشده بودند، تماس گرفتیم و از آنها خواستیم که داده‌های بیشتری را برای تعیین واجد شرایط بودن ارزیابی خود ارایه دهند. ارزیابی‌ها به دلیل زبان نگارش مقاله یا ارزیابی روایی (validity) حذف نشدند.

گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: 

غربالگری و استخراج داده‌ها را با استفاده از فرم‌های الکترونیکی استاندارد تکمیل کردیم، که در آن تضادها، دلایل حذف و سطح توافق همگی به‌طور خودکار و توسط یک سیستم مرکزی در نرم‌افزار مدیریت مبتنی بر وب، ® DistillerSR، مدیریت ‌شدند. یکی از دو نویسنده، ویژگی‌های کلی ارزیابی‌های واردشده را استخراج کرد و تمام داده‌ها توسط نویسنده دوم تایید شدند. داده‌های مربوط به کامل بودن گزارش‌دهی توسط یکی از نویسندگان با استفاده از یک فرم از پیش مشخص‌شده استخراج شد؛ یک نمونه تصادفی شامل 10% از ارزیابی‌ها توسط نویسنده دوم تایید شد. هر گونه اختلاف‌نظر توسط هر دو نویسنده مورد بحث قرار گرفت؛ هیچ تغییری را در داده‌های استخراج‌شده ایجاد نکردیم. بررسی روایی ارزیابی‌های واردشده توسط یک نویسنده انجام شد و به‌طور جداگانه توسط یکی از سه نویسنده تایید شد. تمامی اختلاف‌نظرات را با اجماع کامل حل‌وفصل کردیم.

برای هر مقایسه، داده‌هایی را در مورد 27 پیامد گردآوری کردیم: 22 آیتم از چک‌لیست CONSORT سال 2001، به‌علاوه چهار آیتم مربوط به گزارش کورسازی (blinding)، و یک آیتم از نمرات کلی CONSORT. در مواردی که گزارش شد، داده‌های مربوط به کیفیت روش‌شناسی RCTها را بر اساس مقیاس یا نمره، استخراج و به‌صورت کیفی سنتز کردیم.

نتایج اصلی: 

پنجاه و سه مقاله که 50 ارزیابی را گزارش ‌کردند، وارد این مرور شدند. تعداد کل RCTهای بررسی‌شده طی این ارزیابی‌ها 16,604 مورد بودند (میانه (median) تعداد آنها در هر ارزیابی: 123 مورد (دامنه بین چارکی (interquartile range; IQR): 77 تا 226) که در مجلات با میانه تعداد شش مجله (IQR از 3 تا 26) منتشر شدند. ویژگی‌های جمعیت در RCTهای واردشده متغیر بودند که منجر به ناهمگونی (heterogeneity) میان ارزیابی‌های واردشده شدند. ارزیابی روایی مطالعات واردشده عمدتا منجر به قضاوت‌های مبهم شد. ارزیابی‌های واردشده، RCT نیستند و کمتر از 8% از ارزیابی‌ها (4/53) برای عوامل مخدوش‌شدگی (confounding) بالقوه تعدیل شدند.   

به نظر می‌رسد بیست و پنج مورد از 27 پیامد ارزیابی کامل بودن گزارش‌دهی در RCTها به نفع مجلات حامی CONSORT نسبت به مجلات غیرحامی بودند که پنج مورد از آنها اهمیت آماری داشتند. «پنهان‏‌سازی تخصیص (allocation concealment)» با خطر نسبی (RR) معادل 1.81 بزرگ‌ترین تاثیر را به همراه داشت (99% فاصله اطمینان (CI): 1.25 تا 2.61) و این امر نشان می‌دهد 81% بیشتر از RCTهای منتشرشده در مجلات تایید کننده CONSORT به شیوه مناسبی پنهان‏‌سازی تخصیص را در مقایسه با موارد منتشرشده در مجلات غیرتایید کننده توصیف می‌کنند. پنهان‌سازی تخصیص در 45% (393/876) از RCTها در مجلات تایید کننده CONSORT و در 22% (329/1520) از RCTها در مجلات غیرتایید کننده گزارش شد. پیامدهای دیگری که نتایج معنی‌دار داشتند، عبارت بودند از: مبنای منطقی و پیشینه علمی در بخش «مقدمه» (RR: 1.07؛ 99% CI؛ 1.01 تا 1.14)؛ «حجم نمونه» (RR: 1.61؛ 99% CI؛ 1.13 تا 2.29)؛ روش مورد استفاده برای «تولید توالی (sequence generation)» (RR: 1.59؛ 99% CI؛ 1.38 تا 1.84)؛ و یک نمره کلی نسبت به آیتم‌های گزارش‌شده CONSORT، «مجموع نمرات کل» (تفاوت میانگین استانداردشده (SMD): 0.68؛ (99% CI؛ 0.38 تا 0.98)).

یادداشت‌های ترجمه: 

این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.

Tools
Information