اینکه پزشکان کدام یک از درمانها و آزمونهای تشخیصی را به بیماران خود پیشنهاد میکنند، اغلب براساس توصیههای ارائه شده در اسناد مختلف است. یک مثال شایع، دستورالعملهای بالینی است، که در آنها توصیههایی در مورد نحوه تشخیص و درمان بیماران بر اساس بهترین شواهد موجود ارائه میشود. درمانهایی که ممکن است به بیماران پیشنهاد شوند نیز تحت تاثیر داروهایی هستند که با تائید کمیتههای مشورتی دارو در آژانسهای نظارتی دارویی مانند سازمان غذا و دارو (FDA) در آمریکا توصیه میشوند. در نهایت، پزشکان نیز ممکن است تحت تاثیر توصیههای ارائه شده در مقالات دیدگاهی، مانند سرمقالهها، یا در مقالات مروری روایتگونه در مجلات پزشکی قرار بگیرند.
اغلب اوقات، مقالاتی که توصیههای بالینی را بیان میکنند توسط نویسندگانی نوشته میشوند که در ارتباط با یک محصول خاص دچار تعارض هستند، بهعنوان مثال وقتی نویسنده بهعنوان یک مشاور در کمپانی تولید کننده درمان مورد نظر کار میکند. وجود چنین تعارضاتی در منافع ممکن است بر توصیههای ارائه شده تاثیر بگذارند. به همین ترتیب، نویسندگان ممکن است به اصطلاح دچار تعارض در منافع غیر-مالی شوند مانند تعلق داشتن به یک حرفه خاص، بهعنوان مثال یک جراح ارتوپدی ممکن است در ترجیح یک مداخله خاص نسبت به مداخله دیگر تحت تاثیر تعارض قرار بگیرد. این مرور روششناسی کاکرین به بررسی این موضوع پرداخت که تعارض مالی و غیر-مالی در منافع چگونه با توصیههای ارائه شده در دستورالعملهای بالینی، گزارشهای کمیته مشورتی، مقالات دیدگاهی و مرورهای روایتگونه (narrative) مرتبط است.
ما 21 مطالعه را وارد کردیم و یافتههای خود را تفسیر کردیم تا نشان دهیم که تعارض منافع مالی با توصیههای مطلوب در این اسناد مرتبط است، اگرچه در مورد اندازه اثر عدم قطعیت وجود دارد. این بدان معناست که وقتی چنین مقالاتی توسط نویسندگانی نوشته میشوند که دارای تعارض منافع مالی هستند، توصیههای مطلوب بیشتری از مقالات نوشته شده توسط نویسندگان بدون تعارض منافع دارند. فقط یک مطالعه واحد تاثیر تعارض منافع غیر-مالی را در دستورالعملهای بالینی بررسی کرد و نتایج نامطمئنی را ارائه داد، اما جهت اثر مشابهی داشت.
ما پیشنهاد میکنیم که بیماران، پزشکان و تصمیمگیرندگان مراقبت سلامت در درجه اول از دستورالعملهای بالینی، مقالات دیدگاهی و مرورهای روایتگونه استفاده کنند که توسط نویسندگان بدون تعارض منافع مالی نوشته شدهاند. در صورتی که این کار امکانپذیر نباشد، کاربران باید با احتیاط مطالب را بخوانند و تفسیر کنند. علاوه بر این، یافتههای ما حاکی از آن است که اگر از اعضای کمیته خواسته شود در مورد توصیههای یک دارو رأی بدهند، در صورت داشتن تعارض منافع مالی به احتمال زیاد به آن رأی مثبت خواهند داد.
برای نشان دادن اینکه تعارض در منافع مالی با توصیههای ارائه شده در دستورالعملهای بالینی، گزارشهای کمیته مشورتی، مقالات دیدگاهی و مرورهای روایتگونه درباره داروها و دستگاهها مرتبط است یا خیر، یافتههایمان را تفسیر کردیم. با این حال، همچنین بر خطر مخدوششدگی در مطالعات وارد شده و عدم دقت آماری در تجزیهوتحلیلهای مجزا روی هر نوع سند تاکید میکنیم. اینکه تعارض منافع غیر-مالی تاثیری بر توصیهها دارد یا خیر، مشخص و قطعی نیست.
توصیههای درمانی و تشخیصی اغلب در دستورالعملهای بالینی، گزارشهای جلسات کمیته مشورتی، مقالات دیدگاهی نظیر سرمقالهها و مرورهای روایتگونه (narrative) ارائه میشوند. اغلب اوقات، نویسندگان یا اعضای کمیتههای مشورتی دارای روابط صنعتی یا منافع خاص و ویژهای هستند که ممکن است در توصیه مداخلات تاثیرگذار باشد. به همین ترتیب، دستورالعملهای بالینی و مرورهای روایتگونه ممکن است از صنعت حمایت مالی دریافت کنند که این امر منجر به تعارض منافع میشود.
بررسی اینکه چه مقدار از تعارضات منافع مالی و غیر-مالی با توصیههای مطلوب ارائه شده در دستورالعملهای بالینی، گزارشهای کمیته مشورتی، مقالات دیدگاهی و مرورهای روایتگونه مرتبط است.
ما برای یافتن مطالعات منتشرشده تا فوریه سال 2020، به جستوجو در PubMed؛ Embase و Cochrane Methodology Register پرداختیم. ما همچنین فهرست منابع مطالعات وارد شده، Web of Science را برای یافتن مطالعات استناد داده شده به مطالعات وارد شده و منابع علمی منتشر نشده جستوجو کردیم.
ما مطالعاتی را وارد کردیم که ارتباط بین تعارض منافع و توصیههای مطلوب را نسبت به استفاده از داروها یا دستگاهها (برای مثال توصیه به استفاده از یک داروی خاص) در دستورالعملهای بالینی، گزارشهای کمیته مشورتی، مقالات دیدگاهی، یا مرورهای روایتگونه مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم مطالعات را وارد کرده، دادهها را استخراج، و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. هنگامی که یک متاآنالیز برای سنتز یافتههای ما معنیدار در نظر گرفته شد، از مدلهای اثرات تصادفی برای تخمین خطرهای نسبی (RRs) با 95% فواصل اطمینان (CIs) استفاده کردیم، RR > 1 نشان میدهد که اسناد (بهعنوان مثال دستورالعملهای بالینی) تعارض منافع بیشتری با توصیههای مطلوب دارند. ما ارتباطات را از لحاظ تعارض منافع مالی و غیر-مالی بهطور جداگانه تجزیهوتحلیل کردیم، و چهار نوع سند را هم به صورت جداگانه (تجزیهوتحلیل از پیش برنامهریزی شده) و هم بهصورت ترکیبی (تجزیهوتحلیل تعقیبی (post hoc)) مورد تجزیهوتحلیل قرار دادیم.
ما 21 مطالعه را برای تجزیهوتحلیل 106 دستورالعمل بالینی، 1809 گزارش کمیته مشورتی، 340 مقاله دیدگاهی، و 497 مرور روایتگونه وارد کردیم. دادههای منتشر نشده را از 11 مطالعه بهدست آوردیم؛ هشت مطالعه مجموعه دادههای کامل و سه مطالعه مجموعه دادههای خلاصه. پانزده مطالعه خطر مخدوششدگی داشتند، زیرا آنها اسنادی را مقایسه کردند که ممکن است از جنبههای دیگر با تعارض منافع متفاوت باشند (بهعنوان مثال اسناد مربوط به داروهای مختلفی که برای جمعیتهای مختلف استفاده میشود). ارتباط بین تعارض منافع مالی و توصیههای مطلوب عبارت بود از: دستورالعملهای بالینی، RR: 1.26؛ 95% CI؛ 0.93 تا 1.69 (چهار مطالعه از 86 دستورالعمل بالینی)؛ گزارشهای کمیته مشورتی، RR: 1.20؛ 95% CI؛ 0.99 تا 1.45 (چهار مطالعه از 629 گزارش کمیته مشورتی)؛ مقالات دیدگاهی، RR: 2.62؛ 95% CI؛ 0.91 تا 7.55 (چهار مطالعه از 284 مقاله دیدگاهی)؛ و مرورهای روایتگونه، RR: 1.20؛ 95% CI؛ 0.97 تا 1.49 (چهار مطالعه از 457 مرور روایتگونه). تجزیهوتحلیل ترکیبی از هر چهار نوع سند از این یافتهها حمایت کرد (RR: 1.26؛ 95% CI؛ 1.09 تا 1.44).
یک مطالعه با بررسی منافع خاص، ارتباط بین نویسندگان رادیولوژیست یک دستورالعمل و توصیه به غربالگری روتین سرطان پستان را نشان داد، RR: 2.10؛ 95% CI؛ 0.92 تا 4.77 (12 دستورالعمل بالینی).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.