محمد: هنگامی که فردی دچار سکته مغزی ایسکمیک حاد می‌شود، درمان‌های فوری، موثر، ساده و قابل اعتماد، خطر بروز ناتوانی یا مرگ ناشی از آسیب بافت مغزی را کاهش می‌دهند. درمان‌‌های مورد استفاده در سراسر جهان متفاوت هستند، و دارویی به نام سربرولیزین (cerebrolysin) و آنالوگ‌های آن به‌طور گسترده‌ای در کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق، اروپای شرقی، و آسیای مرکزی و جنوب شرقی استفاده می‌شوند. در اکتبر 2023، آخرین به‌روزرسانی مطالعه مروری کاکرین توسط محققان کاکرین روسیه مستقر در آکادمی پزشکی آموزش مداوم حرفه‌ای روسیه (Russian Medical Academy of Continuing Professional Education) منتشر شد. مرکز کاکرین ایران، گفتگوی دو نفر از نویسندگان آن، «دیلیارا نورخامتووا» (Dilyara Nurkhametova) و «لیلیا یوجنیونا زیگانشینا» (Liliya Eugenevna Ziganshina)، را ترجمه و ضبط کرده است که با صدای نادیا جلیل‌زاده و محمد مرادی می‌شنوید.

نادیا: سلام. بهتره با چند کلمه در مورد موضوع این مطالعه مروری شروع کنیم.

محمد: سلام. به‌طور خلاصه، این مرور در مورد دارویی به نام سربرولیزین و آنالوگ ساخت روسیه آن - کورتکسین (cortexin) است، که برای افراد مبتلا به سکته مغزی ایسکمیک حاد استفاده می‌شود. اعتقاد بر این است که سربرولیزین دارای خواص محافظت‌کننده عصبی و نوروتروپیک بوده و به‌طور گسترده‌ای در روسیه، کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق، اروپای شرقی، چین و دیگر نقاط آسیا استفاده می‌شود، در حالیکه کورتکسین به ویژه در روسیه و کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق رایج است. هدف ما بررسی فواید بالقوه و مضرات مرتبط با آن‌ها در هنگام تجویز برای افراد پس از سکته مغزی ایسکمیک حاد بود.

نادیا: بنابراین، یکی از دلایل اصلی انجام این مطالعه، آن است که عوامل شبه-سربرولیزین اغلب برای این نوع سکته مغزی در سراسر روسیه و کشورهای روسی‌زبان استفاده می‌شود؟

محمد: این یکی از دلایل بود، اما موضوع اصلی که هدف اصلی این مرور بود، استفاده از دارو به عنوان یک محافظ بالقوه عصبی بود. در سکته مغزی ایسکمیک، مفهوم «محافظ عصبی» شامل سرکوب تغییراتی است که منجر به هجوم یون‌های کلسیم، فعال شدن گونه‌های فعال اکسیژن یا رادیکال‌های آزاد، و نکروز سلولی می‌شود. این ایده‌ها باعث ایجاد بسیاری از مواد بالقوه «محافظ عصبی» شده، که برخی از آنها در مطالعات حیوانی موثر بوده‌اند. با این حال، شواهد حاصل از کارآزمایی‌های بالینی در بیماران همچنان مشکل‌ساز است.

نادیا: به نظر می‌رسد این سوال مهمی باشد. می‌توانید توضیح دهید که برای رسیدن به پاسخ چه کردیم.

محمد: ما به دنبال مطالعاتی بودیم که در آنها بیمارانی که درمان استاندارد را برای سکته مغزی ایسکمیک حاد دریافت ‌کردند، به‌طور تصادفی برای دریافت سربرولیزین یا کورتکسین یا دارونما (placebo) انتخاب شدند؛ و از این مطالعات برای بررسی اثرات دارو بر مرگ‌ومیر بیماران و عوارض جانبی ناشی از مصرف دارو استفاده شد.

نادیا: چه اطلاعاتی به دست آمد؟

محمد: ما هفت کارآزمایی تصادفی‌سازی شده را با مجموع نزدیک به 1800 شرکت‌کننده پیدا کردیم. آنها شامل یک مطالعه جدید شناسایی‌شده برای این به روزرسانی است، که عامل شبه-سربرولیزین ساخت روسیه، کورتکسین، را بررسی کرده، که به‌طور فعال به بازار عرضه و تبلیغ می‌شود.

نادیا: و نتایج کارآزمایی‌ها در مورد تاثیرات این داروها چه هستند؟

محمد: زمانی که شواهد را با هم ترکیب کردیم، هیچ مزیتی را برای سربرولیزین یا کورتکسین پیدا نکردیم. مداخله هیچ تاثیر آشکاری بر مرگ‌و‌میر بیماران نداشت و داده‌های چهار مطالعه چند مرکزی که عوارض جانبی جدی را گزارش کردند، نشان دادند که سربرولیزین، تعداد افراد مبتلا به عوارض جانبی جدی غیرکشنده را تا دو برابر افزایش می‌دهد.

نادیا: این یافته‌ها به نفع تجویز سربرولیزین نیستند، اما آیا انجام یک کارآزمایی بالینی بزرگ برای حل این مشکل یک بار برای همیشه کمک خواهد کرد؟

محمد: اگرچه انجام کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی ‌شده، در مقیاس بزرگ و با کیفیت بالا همیشه برای به دست آوردن اطلاعات قابل اعتماد در مورد ارزش بالقوه درمان‌های دارویی برای سکته مغزی ایسکمیک حاد ضروری هستند، مطالعه مروری ما نشان داده که مزایای بالقوه سربرولیزین و کورتکسین توسط شواهد قابل اعتماد پشتیبانی نمی‌شوند. ما استفاده روتین آن را در مدیریت بالینی سکته مغزی ایسکمیک حاد توصیه نمی‌کنیم. ما همچنین نشان داده‌ایم که استفاده از سربرولیزین و عوامل شبه-سربرولیزین با خطر همراه است و، بنابراین، اگر قرار است در تحقیقات آینده آزمایش شود، باید به شکل کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده و با طراحی خوب بوده و به ارزیابی خطرات عوارض جانبی جدی بپردازند.

نادیا: بنابراین، در پایان، توصیه شما به بیماران مبتلا به سکته مغزی ایسکمیک حاد، بستگان آنها و پزشکانی که آنها را درمان و مراقبت می‌کنند، چیست؟ و شنوندگان چگونه می‌توانند مطالعه را پیدا کنند؟

نفر اول: در ساده‌ترین حالت، می‌توانیم بگوییم که سربرولیزین یا کورتکسین گزینه مناسبی برای درمان سکته مغزی ایسکمیک حاد نیستند، و برای یافتن این مطالعه، افراد می‌توانند به کتابخانه کاکرین به نشانی Cochrane دات کام رفته و عبارت «سربرولیزین و سکته مغزی» را به فارسی یا «Cerebrolysin for acute ischaemic stroke» را به انگلیسی در کادر جست‌وجو تایپ کنند.

Podcast translated by Mehrnoosh Doostmohammadi
Podcast edited by Shadi Kolahdoozan
Podcast recorded by Nadia Jalilzadeh and Mohammad Moradi