محمدرضا: کاکرین چندین مرور سیستماتیک را از مداخلاتی که ممکن است به افراد مبتلا به کم‌خونی یا anaemia کمک کنند، ارائه داده است. در این پادکست، «کلر ایانیزی» (Claire Iannizzi) گفت‌وگویی را با «آنه آدامز» (Anne Adams)، نویسنده اصلی مطالعه‌ای پیرامون استفاده از آهن داخل-وریدی، خوراکی یا عدم استفاده از آهن در ترکیب با عوامل محرک خون‌سازی یا erythropoiesis-stimulating agents برای بیماران سرطانی مبتلا به کم‌خونی که برای نخستین‌بار در جون 2022 منتشر شد، هر دو از بیمارستان دانشگاه کلن (University Hospital Cologne) در آلمان، انجام داد. مرکز کاکرین ایران این مصاحبه را ترجمه و ضبط کرده است که آن را با صدای سیده یاسمین پرور و محمدرضا گودرزیان می‌شنوید.

محمدرضا: سلام. در ابتدا، به ما بگوئید که کم‌خونی چیست و چرا مبتلایان به سرطان دچار آن می‌شوند؟

یاسمین: سلام. زمانی که سطح گلبول‌های قرمز خون بیماران بسیار پائین باشد، دچار کم‌خونی می‌شوند، که مشکل‌ساز است زیرا این سلول‌ها حاوی پروتئینی به نام هموگلوبین هستند که اکسیژن را در سراسر بدن حمل می‌کنند. کمبود اکسیژن در بدن، بیماران را دچار خستگی کرده و ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت قرار گیرند. افراد مبتلا به سرطان ممکن است دچار کم‌خونی شوند زیرا سرطان منجر به التهاب و مانع از تولید گلبول‌های قرمز می‌شود.

محمدرضا: بنابراین، برای افراد مبتلا به سرطان که دچار کم‌خونی هستند، چه درمانی توصیه شده است؟

یاسمین: افراد مبتلا به کم‌خونی ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشند، اما درمان با مکمل‌های آهن و داروهایی که تولید گلبول‌های قرمز خون را در مغز استخوان تحریک می‌کنند، تحت عنوان عوامل محرک خون‌سازی (erythropoiesis-stimulating agents) یا به اختصار ESA، ممکن است نیاز بیمار را به تزریق خون کاهش دهند. مرور ما به بررسی تاثیرات این موارد می‌پردازد.

محمدرضا: ممکن است برای ما کمی بیشتر توضیح دهید که چرا انجام این مرور مهم است و چرا یک متاآنالیز شبکه‌ای انجام دادید؟

یاسمین: ما می‌خواستیم بدانیم که موثرترین درمان‌ها یا ترکیب‌های درمانی برای مدیریت بالینی کم‌خونی در افراد مبتلا به سرطان کدام هستند و اینکه عوارض ناخواسته‌ای ایجاد می‌کنند یا خیر. با استفاده از یک متاآنالیز شبکه‌ای که نتایج بسیاری از مطالعات را گرد هم می‌آورد، امیدوار بودیم همه گزینه‌های درمانی را با یکدیگر مقایسه کرده و آنها را به ترتیب اثربخشی و عوارض جانبی رتبه‌بندی کنیم.

محمدرضا: چه مطالعاتی را وارد کردید و آیا به اندازه کافی مطالعه در این زمینه وجود داشت؟

یاسمین: ما به دنبال مطالعات مقایسه‌کننده استفاده از آهن داخل-وریدی، خوراکی یا عدم استفاده از آهن با یا بدون ترکیب با ESAها برای پیشگیری یا درمان کم‌خونی ناشی از شیمی‌درمانی، رادیوتراپی، ترکیبی از درمان‌ها یا بدخیمی‌های زمینه‌ای در افراد مبتلا به سرطان بودیم. در مجموع، 96 مطالعه مرتبط را شامل تقریبا 25 هزار نفر در سنین مختلف یافتیم که ترکیبی را از درمان‌های ضد-سرطان برای انواع مختلف سرطان دریافت کرده یا اصلا درمان نشدند. از این میان، 92 مطالعه داده‌هایی را گزارش کردند که می‌توانستیم در این مرور از آنها استفاده کنیم و به ما اجازه ‌دادند در مجموع 12 گزینه درمانی مختلف را با هم مقایسه کنیم.

محمدرضا: و به چه نتیجه‌ای رسیدید؟

یاسمین: مرور ما نشان می‌دهد که درمان با ESA، به‌تنهایی یا در ترکیب با آهن، در مقایسه با عدم درمان، احتمالا سطوح گلبول‌های قرمز خون را افزایش داده و نیاز به تزریق خون را کاهش می‌دهد. با این حال، نمی‌توانیم افزایش خطر مرگ‌و‌میر را با ESA در ترکیب با آهن رد کنیم، چرا که به نظر می‌رسد منجر به افزایش خطر آسیب ناشی از تشکیل لخته در عروق خونی می‌شود.

محمدرضا: در مجموع، تا چه اندازه به این یافته‌ها اطمینان دارید؟

یاسمین: به‌طور کلی، اطمینان نسبی به شواهد داریم، اما گاهی نتایج بسیار متفاوتی را برای درمان‌های مشابه پیدا کردیم. این بدان معنی است که یک درمان خاص ممکن است برای برخی از بیماران خوب و موثر اما برای برخی دیگر بد و بدون تاثیر باشد. بنابراین، اعتماد ما به نتایج درمان‌های فردی محدود است و نتوانستیم به نتایج قطعی برسیم یا یک رتبه‌بندی را برای همه گزینه‌های درمانی بیماران سرطانی مبتلا به کم‌خونی ارائه دهیم.

محمدرضا: در نهایت، پیام اصلی این مطالعه چیست؟

یاسمین: پیام کلیدی ما آن است که هنگام در نظر گرفتن ESA با یا بدون آهن برای پیشگیری یا درمان کم‌خونی، باید میان اثربخشی و عوارض جانبی درمان تعادل برقرار کرد. متاآنالیز شبکه‌ای ما نشان می‌دهد که درمان با ESA در ترکیب با آهن احتمالا نیاز به تزریق خون را کاهش داده و سطح گلبول‌های قرمز خون را افزایش می‌دهد، اما ممکن است مرگ‌و‌میر و عوارض جانبی را نیز بیشتر کند. از آنجا که انجام رتبه‌بندی برای همه گزینه‌های درمانی امکان‌پذیر نبود، برای مقایسه مستقیم درمان‌ها با یکدیگر، به انجام مطالعات بیشتری نیاز است تا بتوانیم یافته‌های خود را اصلاح کنیم.

محمدرضا: ممنون. اگر دیگران مایل باشند این مطالعه مروری را بخوانند، چگونه می‌توانند به آن دسترسی پیدا کنند؟

یاسمین: ممنونم. این مرور به صورت آنلاین در دسترس است. اگر به Cochrane Library dot com بروند و «عوامل محرک خون‌سازی» را به فارسی یا سرواژه ESA را به زبان انگلیسی در کادر جست‌وجو تایپ کنند، لینک این مرور را در بالای لیست خواهند یافت.

Podcast translated by Nargess Azari Jafari
Podcast edited by Shadi Kolahdoozan
Podcast recorded by Seyedeh Yasamin Parvar and MohammadReza Goodarzian