Niniejszy przegląd Cochrane podsumowuje badania oceniające różne interwencje mające na celu poprawę jakości wody i zapobieganie biegunce. Po przeszukaniu baz naukowych do dnia 11 listopada 2014 r. do przeglądu włączyliśmy 55 badań obejmujących ponad 84 000 uczestników. Większość włączonych badań przeprowadzono w krajach o niskich lub średnich dochodach (50 badań), przy użyciu nieulepszonych źródeł wody (30 badań), a także z użyciem nieulepszonych lub niejasnych urządzeń sanitarnych (34 badania).

Co powoduje biegunkę i jakie działania w zakresie jakości wody mogą zapobiegać biegunce?

Biegunka jest główną przyczyną zgonów i chorób, zwłaszcza wśród małych dzieci w krajach o niskim dochodzie, a najczęstszymi przyczynami są ujęcia wody i żywność zanieczyszczone odchodami lub niewystarczające praktyki higieniczne.

Przy zmiennych i niskich dochodach poprawa jakości wody u źródła może obejmować zaopatrzenie w chronione ujęcia wód gruntowych (źródła, studnie i wywiercone otwory) lub zebraną wodę deszczową jako zamiennik dla źródeł powierzchniowych (rzek i jezior). Alternatywnie woda może być poddawana uzdatnianiu w miejscu użytkowania, w domach poprzez gotowanie, chlorowanie, flokulację, filtrację lub dezynfekcję słoneczną. Dzięki takim interwencjom w miejscu użytkowania jest możliwość aby wyeliminować zarówno zanieczyszczone źródła, jak i ponowne zanieczyszczanie bezpiecznej wody w domu.

Co mówią wyniki badania

Obecnie brak jest wystarczających danych naukowych by stwierdzić, czy ulepszanie ujęć wodnych, takich jak chronione studnie i wspólne ujęcia wody kranowej lub uzdatnianie ujęć komunalnych, konsekwentnie zmniejsza ryzyko biegunki w obszarach o niskich dochodach (dane naukowe bardzo niskiej jakości). Nie znaleziono żadnych badań miarodajnie oceniających dostarczanie wody do domów za pomocą sieci wodociągowej.

Dystrybucja produktów dezynfekcyjnych do użytku domowego może zmniejszyć wystąpienie biegunki o około jedną czwartą w przypadku produktów chlorowych (dane naukowe o niskiej jakości), a o około jedną trzecią w przypadku flokulacji i saszetek dezynfekcyjnych (dane naukowe o średniej jakości).

Filtracja wody w domu prawdopodobnie zmniejsza ryzyko biegunki o około połowę (dane naukowe umiarkowanej jakości), a obserwowane efekty były powtarzalne w przypadku filtrów ceramicznych (dane naukowe o umiarkowanej jakości), systemów biosand (powolna filtracja wykorzystująca kolumny wypełnione piaskiem; przyp. tłum.) (umiarkowana jakość danych naukowych) i filtrów LifeStraw® (dane naukowe o niskiej jakości). Stała filtracja była oceniona tylko w krajach o wysokich dochodach (dane naukowe o niskiej jakości).

W przypadku krajów o niskich dochodach dystrybucja plastikowych butelek z instrukcjami wystawiania napełnionych butelek bezpośrednio na światło słoneczne przez co najmniej sześć godzin przed piciem prawdopodobnie zmniejsza występowanie biegunki o około jedną trzecią (dane naukowe o umiarkowanej jakości).

Badania oceniające wpływ podłączenia domów do sieci wodociągowej i chlorowania w miejscu dostarczania wody mogą polepszyć naszą wiedzę na ten temat. Dane naukowe wskazują, że im więcej osób korzysta z różnych interwencji mających na celu poprawę jakości wody, tym bardziej widoczne są efekty. Stąd badania nad praktycznymi działaniami w celu zwiększenia ich zasięgu i zapewnienia długotrwałego użytkowania wśród osób ubogich, przyczynią się do poprawy ich oddziaływań.