Czym są wirusy wywołujące zakażenia układu oddechowego?

Wirusy wywołujące zakażenie układu oddechowego to wirusy, które infekują komórki w drogach oddechowych: nosie, gardle i w płucach. Zakażenia te mogą wywołać poważne problemy i wpływać na prawidłowe oddychanie. Są też przyczyną grypy (influenza), zespołu ostrej ciężkiej niewydolności oddechowej (SARS) oraz COVID-19.

Jak rozprzestrzeniają się wirusy wywołujące zakażenie układu oddechowego?

Zainfekowani wirusem rozprzestrzeniają jego cząsteczki w powietrzu podczas kaszlu lub kichania. Ludzie w pobliżu zarażają się, o ile zetkną się z cząsteczkami wirusa znajdującymi się w powietrzu lub na powierzchniach, na których one wylądowały. Wirusy wywołujące zakażenie układu oddechowego szybko rozprzestrzeniają się najpierw w małych grupach społecznych, następnie zajmują większe obszary, aż infekują kraje (powodując epidemie), a potem cały świat (powodując pandemie).

Jak możemy przeciwdziałać rozprzestrzenianiu się wirusów wywołujących zakażenie układu oddechowego?

Środki zapobiegawcze mające na celu powstrzymanie rozprzestrzeniania się wirusów układu oddechowego obejmują:

– częste mycie rąk;

– trzymanie rąk z dala od oczu, nosa i ust;

– kichanie lub kaszel w łokieć;

– przecieranie powierzchni środkiem dezynfekującym;

– noszenie maseczek, ochrony na oczy, rękawiczek i fartuchów ochronnych;

– unikanie kontaktu z innymi ludźmi (izolacja lub kwarantanna);

– utrzymywanie pewnej odległości od innych ludzi (dystansowanie się); oraz

– badanie osób wjeżdżających do danego kraju pod kątem objawów zakażenia (screening).

Dlaczego stworzyliśmy niniejszy przegląd Cochrane?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy stosowanie barier fizycznych zapobiega lub spowalnia rozprzestrzenianie się wirusów układu oddechowego.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy badań, które dotyczyły stosowania środków zapobiegawczych mających na celu ochronienie ludzi przed zakażeniem się wirusem układu oddechowego.

Interesowało nas, jak wiele osób w badaniach zachorowało na zakażenie układu oddechowego i czy środki zapobiegawcze miały jakieś skutki uboczne.

Okres wyszukiwania danych: Niniejszy przegląd jest aktualizacją poprzedniego przeglądu, po raz pierwszy opublikowanego w 2007 roku. Przegląd ten obejmuje dane naukowe opublikowane do 1 kwietnia 2020 r.

Czego się dowiedzieliśmy?

Odnaleźliśmy 67 istotnych badań. Przeprowadzono je w krajach o niskim, średnim i wysokim dochodzie na całym świecie: w szpitalach, szkołach, domach, biurach, ośrodkach opieki nad dziećmi i w społecznościach w momencie panowania grypy bez epidemii, w czasie globalnej pandemii grypy H1N1 w 2009 r. oraz w sezonach epidemicznych grypy do 2016 r. Podczas pandemii COVID-19 nie przeprowadzono żadnych badań. Wzięliśmy pod uwagę 6 trwających, nieopublikowanych badań; w 3 spośród nich oceniany jest wpływ noszenia maseczek w czasie pandemii COVID-19.

Jedno z badań dotyczyło stosowania kwarantanny, nie stosowano ochrony na oczy, fartuchów i rękawic, ani nie badano osób przy wjeździe do danego kraju.

Oceniono wpływ:

– noszenia maseczek medycznych lub chirurgicznych;

– noszenia maseczek N95/P2 (ściśle przylegających maseczek, które filtrują wdychane powietrze, częściej używanych przez pracowników służby zdrowia niż przez ogół społeczeństwa); oraz

– higieny rąk (mycia rąk i stosowania środków odkażających do rąk).

Jakie są wyniki tego przeglądu?

Noszenie masek medycznych lub chirurgicznych

7 badań przeprowadzono w społeczności lokalnej, a 2 badania wśród pracowników służby zdrowia. W porównaniu z niestosowaniem maseczki, noszenie maski może mieć niewielki lub żaden wpływ na liczbę osób, które zachorowały na chorobę grypopodobną (9 badań; 3507 osób); i prawdopodobnie nie ma wpływu na to, ile osób zachorowało na grypę potwierdzoną testem laboratoryjnym (6 badań; 3005 osób). Działania niepożądane zgłaszano rzadko, ale zaobserwowano dyskomfort.

Noszenie maseczki N95/P2

4 badania obejmowały pracowników służby zdrowia, a 1 małe badanie dotyczyło społeczności lokalnej. W porównaniu z noszeniem masek medycznych lub chirurgicznych, noszenie maseczek N95/P2 prawdopodobnie w niewielkim stopniu lub wcale nie wpływa na liczbę osób z potwierdzoną grypą (5 badań; 8407 osób); i może w niewielkim lub żadnym stopniu wpływać na liczbę osób, które zachorowały na chorobę grypopodobną (5 badań; 8407 osób) lub chorobę układu oddechowego (3 badania; 7799 osób). Działania niepożądane nie zostały dokładnie opisane w badaniach, które odnaleźliśmy. Wspomniano natomiast o dyskomforcie u uczestników.

Higiena rąk

Przestrzeganie programu higieny rąk może zmniejszyć liczbę osób, które zachorowały na chorobę układu oddechowego lub chorobę grypopodobną, lub u których potwierdzono grypę, w porównaniu z osobami, które nie przestrzegają takiego programu (16 badań; 61 372 osoby). W niewielu badaniach oceniano działania niepożądane; wspomniano o podrażnieniu skóry u osób stosujących środki do dezynfekcji rąk.

Jak wiarygodne są te wyniki?

Wiarygodność tych wyników jest niska w przypadku subiektywnych wyników związanych z chorobą układu oddechowego, ale umiarkowana w przypadku bardziej precyzyjnie zdefiniowanej, potwierdzonej laboratoryjnie infekcji wirusem układu oddechowego, związanej z maseczkami medycznymi/chirurgicznymi i maseczkami N95/P2. Wyniki te mogą ulec zmianie, gdy pojawią się nowe wyniki badań. Stosunkowo niewielka liczba osób przestrzegała zaleceń dotyczących noszenia masek lub mycia rąk, co mogło wpłynąć na wyniki badań.

Najważniejsze informacje

Nie jesteśmy pewni, czy noszenie zwykłych maseczek lub maseczek N95/P2 spowalnia rozprzestrzenianie się wirusów wywołujących zakażenia układu oddechowego.

Jednak programy przestrzegania higieny rąk mogą spowolnić rozprzestrzenianie się wirusów wywołujących zakażenia układu oddechowego.