Pytanie badawcze: Dokonaliśmy przeglądu dostępnych danych naukowych dotyczących wpływu rehabilitacji pulmonologicznej na wydolność fizyczną, skrócenie oddechu i jakość życia u chorych na śródmiąższowe choroby płuc (ang. interstitial lung diseases, ILD).

Wprowadzenie: U chorych na ILD (choroby, w których płuca stają się zbliznowaciałe, a oddychanie staje się coraz trudniejsze) często obserwuje się zmniejszoną wydolność fizyczną i duszność podczas ćwiczeń. Rehabilitacja pulmonologiczna może poprawiać samopoczucie u chorych z innymi przewlekłymi chorobami płuc, ale brakuje informacji na temat skuteczności tej metody u chorych na ILD. Chcieliśmy sprawdzić, czy u chorych na ILD rehabilitacja pulmonologiczna jest korzystniejsza niż niestosowanie takiej rehabilitacji oraz czy można ją bezpiecznie prowadzić w tej grupie pacjentów. Sprawdziliśmy również, czy chorzy na idiopatyczne włóknienie płuc (IPF), jeden z rodzajów ILD, które może szybko postępować, mogą odnieść korzyści z rehabilitacji pulmonologicznej.

Badania, które znaleźliśmy: Do przeglądu włączono 21 badań obejmujących 909 chorych na ILD. Połączyliśmy i porównaliśmy wyniki 16 badań (356 uczestników poddanych rehabilitacji pulmonologicznej i 319 uczestników niepoddanych rehabilitacji pulmonologicznej). Dziewięć badań obejmowało wyłącznie chorych na IPF, trzy badania obejmowały wyłącznie chorych na sarkoidozę (małe plamy czerwonej i obrzękniętej tkanki w obrębie płuc), dwa badania obejmowały wyłącznie chorych na zawodową ILD związaną z występowaniem pyłu, a pozostałe osiem badań obejmowało chorych na różne ILD. Średnia wieku uczestników wynosiła od 36 do 72 lat. Wszystkie programy rehabilitacji pulmonologicznej obejmowały trening wytrzymałościowy (step, spacery, jazdę na rowerze lub kombinację tych metod), a niektóre zawierały również ćwiczenia siłowe. Większość programów rehabilitacji pulmonologicznej trwała od 8 do 12 tygodni, a uczestnicy uczestniczyli w dwóch lub trzech sesjach tygodniowo.

Najważniejsze wyniki: Bezpośrednio po zakończeniu rehabilitacji pulmonologicznej uczestnicy mogli przejść dalej niż osoby, które nie korzystały z tej formy rehabilitacji (średnio 40 metrów dalej w ciągu 6 minut). Uczestnicy poprawili również swoją maksymalną zdolność do wysiłku fizycznego, zgłaszali mniejszą duszność i lepszą jakość życia. U chorych na IPF stwierdzono podobną poprawę w zakresie wydolności fizycznej, skrócenia oddechu i jakości życia po zastosowaniu rehabilitacji pulmonologicznej. Po upływie 6 do 12 miesięcy od zakończenia rehabilitacji pulmonologicznej uczestnicy nadal mogli chodzić dalej niż ci, którzy nie podjęli rehabilitacji (średnio 37 metrów dalej w ciągu 6 minut) i utrzymali pewną poprawę w zakresie odczuwania duszności i jakości życia. Nie ma pewności czy u chorych na IPF poprawa utrzymuje się przez 6–12 miesięcy po zakończeniu rehabilitacji pulmonologicznej. Nie było badań, w których opisywano jakiekolwiek efekty uboczne rehabilitacji pulmonologicznej.

Jakość danych naukowych: Jakość danych była na ogół niska lub umiarkowana. Wynikało to głównie z nieodpowiedniego opisania metod, wiedzy osób oceniających o przynależności badanych do grup oraz zmienności niektórych wyników.

Wnioski: Rehabilitacja pulmonologiczna prawdopodobnie poprawia wydolność fizyczną, zmniejsza nasilenie objawów i poprawia jakość życia oraz może być bezpiecznie prowadzona u chorych na ILD, w tym na IPF. Wyniki te przemawiają za włączeniem rehabilitacji pulmonologicznej do leczenia chorych na ILD. W przyszłych badaniach należy przeanalizować sposoby utrzymania długotrwałej poprawy po treningu fizycznym – zwłaszcza u chorych na IPF – oraz to, która strategia treningu fizycznego przynosi największe korzyści.

Niniejszy przegląd obejmuje dane do czerwca 2020 r.