Jaki był cel niniejszego przeglądu?

Celem niniejszego przeglądu Cochrane było ustalenie, czy terapia zajęciowa poprawia funkcje poznawcze oraz zdolność do wykonywania codziennych czynności po udarze mózgu. Procesy poznawcze to przetwarzanie przez mózg informacji, takich jak myślenie, zwracanie uwagi na rzeczy, które można zobaczyć lub usłyszeć, uczenie się, zapamiętywanie oraz rozwiązywanie problemów. Badacze Cochrane zebrali i przeanalizowali wszystkie istotne badania, aby odpowiedzieć na to pytanie. W sumie zebrano 24 badania.

Najważniejsze informacje

U osób z zaburzeniami funkcji poznawczych po udarze mózgu terapia zajęciowa może wpłynąć w niewielkim lub w żadnym stopniu na umiejętność samodzielnego funkcjonowania poprzez wykonywanie takich czynności jak branie prysznica czy ubieranie się, bezpośrednio po zakończeniu terapii oraz 6 miesięcy później. U osób biorących udział w terapii zajęciowej bezpośrednio po zastosowaniu interwencji mogą polepszyć się ogólne umiejętności w zakresie przetwarzania informacji oraz może poprawić się zdolność koncentracji uwagi podczas wpatrywania się w konkretny obiekt. Terapia zajęciowa może też w sposób nieznaczny polepszyć niektóre aspekty pamięci oraz rozwinąć elastyczne myślenie.

Jakość danych naukowych oznacza, że nasze wnioski są w większości przypadków mało lub bardzo mało wiarygodne. Potrzebnych jest więcej dobrze zaprojektowanych badań, w których przedmiotem oceny byłyby interwencje terapii zajęciowej w zakresie zaburzeń poznawczych po udarze mózgu.

Co zbadano w ramach niniejszego przeglądu?

Problemy dotyczące procesów poznawczych są częstym rezultatem udaru mózgu i mogą wpływać na zdolność osoby do samodzielnego wykonywania codziennych czynności, takich jak ubieranie się, spożywanie posiłków i branie prysznica, a także wykonywanie czynności w domu lub w środowisku społecznym, takich jak prace domowe lub robienie zakupów spożywczych.

Osoby, które przeszły udar mózgu mogą korzystać z wielu terapii zarówno w szpitalu, ośrodku rehabilitacyjnym, jak i we własnym domu. Jedną z takich terapii jest terapia zajęciowa. Specjaliści od terapii zajęciowej pracują z ludźmi, którzy po udarze zmagają się z zaburzeniami procesów poznawczych, aby pomóc im w osiągnięciu jak największej samodzielności. W tym celu uczą pacjentów jak przystosować się do życia z tymi problemami lub jak je kompensować, prowadzą zajęcia mające na celu poprawienie procesów poznawczych (np. ćwiczenie pamięci) lub stosują kombinację tych metod.

Jakie były główne wyniki niniejszego przeglądu?

Autorzy przeglądu wybrali 24 stosowne badania z 11 krajów. W badaniach porównywano terapię zajęciową z grupą kontrolną, która otrzymywała podstawową opiekę rehabilitacyjną dla osób z zaburzeniami funkcji poznawczych po udarze mózgu. W większości badań interwencja medyczna podczas terapii zajęciowej obejmowała ćwiczenia z wykorzystaniem komputera ze specjalnie zaprojektowanymi grami służącymi do pracy nad polepszaniem procesów poznawczych. Niektóre interwencje obejmowały ćwiczenia w zakresie codziennych czynności, takich jak ubieranie się.

W niniejszym przeglądzie stwierdzono, że u osób z zaburzeniami funkcji poznawczych po udarze mózgu stosowanie terapii zajęciowej, w porównaniu ze standardową opieką, może:

– w niewielkim lub w żadnym stopniu wpłynąć na zdolność do wykonywania samodzielnych czynności po zakończeniu terapii oraz mieć niewielki wpływ po 6 miesiącach od jej zakończenia (dane naukowe o niskiej wiarygodności),

– nieznacznie wpływać na ogólną umiejętność przetwarzania informacji po zakończeniu terapii (dane naukowe o niskiej wiarygodności),

– w niewielkim lub w żadnym stopniu wpłynąć na ogólną zdolność do skupiania uwagi (dane naukowe o niskiej wiarygodności), ale prawdopodobnie terapia może poprawić w pewnym stopniu zdolność koncentracji uwagi na obiektach, które się widzi (umiarkowana wiarygodność danych naukowych),

– nieznacznie poprawić pamięć roboczą (dane naukowe o niskiej wiarygodności), natomiast zastosowanie terapii może w niewielkim lub w żadnym stopniu wpłynąć na inne aspekty pamięci,

– zwiększyć nieco zdolność do elastycznego myślenia po zastosowaniu terapii (niska wiarygodność danych naukowych).

Nie ma pewności co do wpływu terapii zajęciowej na zdolność do wykonywania czynności w domu i środowisku społecznym oraz na umiejętności przetwarzania informacji „wyższego rzędu”, które sprawują kontrolę nad innymi zdolnościami poznawczymi.

Nie uzyskano wystarczających danych dotyczących wpływu na zdolność do samodzielnego wykonywania czynności 3 miesiące od zakończenia terapii oraz na powrót do funkcjonowania w społeczności.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Autorzy przeglądu szukali badań opublikowanych do września 2020 r.