Główne zagadnienia

– W porównaniu ze standardową opieką, opieka świadczona przez zespół specjalistów medycznych różnych specjalności (interdyscyplinarny zespół rehabilitacyjny) pod kierownictwem lekarza geriatry lub innego specjalisty medycznego może przynieść więcej korzyści w rehabilitacji szpitalnej osób starszych po złamaniu szyjki kości udowej.

– Nie wiemy, czy rehabilitacja interdyscyplinarna jest lepsza od standardowej opieki po wypisie ze szpitala, ponieważ brakuje wystarczających danych naukowych.

– Przyszłe badania powinny skupić się na zidentyfikowaniu najlepszych metod leczenia dostarczanych przez pracowników ochrony zdrowia z różnymi specjalizacjami, tworzących zespoły wielospecjalistyczne, dzięki czemu pacjenci będą mogli opuścić szpital wcześniej i otrzymać wsparcie w środowisku lokalnym.

Jak leczy się złamania szyjki kości udowej?

Złamania szyjki kości udowej są powszechnie występującymi, ale poważnymi urazami u starszych osób. Około ⅓ osób ze złamaniami szyjki kości udowej umiera w ciągu 1 roku od wystąpienia urazu. U osób ze złamaniem szyjki kości udowej mogą współwystępować także inne schorzenia, które opóźniają rekonwalescencję. Wiele osób nie odzyskuje sprawności ruchowej i niezależności sprzed złamania i konieczne może być umieszczenie ich w domu opieki.

Standardowa opieka u osób ze złamaniem szyjki kości udowej obejmuje zazwyczaj zabieg chirurgiczny, po którym pacjenta poddaje się procesowi terapeutycznemu na oddziale szpitalnym w celu przywrócenia sprawności ruchowej oraz podstawowych funkcji niezbędnych w codziennym życiu, takich jak utrzymanie higieny i ubieranie się. W opiekę mogą zostać zaangażowane osoby z różnych oddziałów szpitalnych. Należy wspomnieć, że osoby ze złamaniami szyjki kości udowej potrzebują pomocy w wielu czynnościach, a po operacji mogą doświadczać problemów zarówno psychicznych, jak i fizycznych. Dlatego lepszym podejściem do ich rekonwalescencji lub rehabilitacji może być zaangażowanie zespołu osób o różnych specjalnościach lub posiadających wiedzę z różnych dziedzin lub dyscyplin. Zespól rehabilitacyjny opracowuje plan rehabilitacji dostosowany indywidualnie dla każdego pacjenta, w zależności od jego potrzeb. Ten interdyscyplinarny zespół terapeutyczny, którym zwykle kieruje lekarz geriatra specjalizujący się w opiece nad osobami starszymi, lub inny specjalista medyczny w zakresie rehabilitacji, może również obejmować innych lekarzy, pielęgniarki, fizjoterapeutów, dietetyków, pracowników socjalnych i specjalistów do spraw zdrowia psychicznego. Rehabilitacja interdyscyplinarna może odbywać się w szpitalu, na oddziałach intensywnej opieki (leczenie krótkoterminowe), na oddziale rehabilitacyjnym lub w domu pacjenta. Niektóre rodzaje rehabilitacji interdyscyplinarnej obejmują wcześniejszy wypis ze szpitala z zapewnieniem wsparcia w domu pacjenta.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy rehabilitacja prowadzona przez zespół interdyscyplinarny pomaga pacjentom wracać do zdrowia po złamaniu szyjki kości udowej efektywniej niż opieka standardowa. Szczególnie interesowało nas to, u ilu osób zaobserwowano słabe wyniki zdrowotne w okresie do 1 roku po operacji (tj. czy dana osoba zmarła lub była bardziej zależna od innych osób [np. wymagała umieszczenia w domu opieki]). Przyjrzeliśmy się również:

– jakości życia związanej ze zdrowiem;
– liczbie zgonów;
– potrzebie uzyskania pomocy w wykonywaniu codziennych czynności;
– mobilności; oraz
– natężeniu bólu.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań porównujących rehabilitację interdyscyplinarną z opieką standardową u osób starszych po operacji złamania szyjki kości udowej.

Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań oraz oceniliśmy rzetelność danych naukowych, opierając się na czynnikach takich jak metody badawcze czy wielkość próby.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 28 badań obejmujących 5351 starszych osób, które przeszły operację złamania szyjki kości udowej. Ich wiek wynosił średnio od 76,5 roku do 87 lat, a większość z nich stanowiły kobiety.

Głównie wyniki

Rehabilitacja interdyscyplinarna po operacji w porównaniu z opieką standardową w szpitalu (20 badań):

– prawdopodobnie wiąże się z mniejszą liczbą osób uzyskujących słaby wynik zdrowotny po 6–12 miesiącach. Spośród 1000 osób ze złamaniem szyjki kości udowej, które otrzymały opiekę standardową 347 miałoby słaby wynik zdrowotny między 6. a 12. miesiącem po operacji. 41 osób mniej (12% z 347) uzyskałoby słaby wynik po rehabilitacji wielospecjalistycznej.

– może zmniejszyć ryzyko zgonu w szpitalu oraz w dłuższej perspektywie (do 1 roku).

– może skutkować mniejszą liczbą osób z gorszą mobilnością po 6–12 miesiącach.

Nie wiemy, czy rehabilitacja interdyscyplinarna poprawia czy pogarsza jakość życia pacjenta i czy wpływa na możliwość wykonywania codziennych czynności. Nie odnaleźliśmy danych naukowych na temat przewlekłego bólu związanego z biodrem.

Rehabilitacja interdyscyplinarna po operacji w porównaniu z opieką standardową w domu pacjenta (3 badania):

Nie wiemy, czy rehabilitacja interdyscyplinarna ma znaczący wpływ na:

– uzyskanie słabych wyników zdrowotnych w 1. roku;

– jakość życia w 1. roku;

– liczbę zgonów po 4 lub 12 miesiącach;

– konieczność pomocy w wykonywaniu codziennych czynności;

– przeniesienie pacjenta do domu opieki; lub

– możliwości motoryczne.

Nie odnaleźliśmy danych naukowych na temat przewlekłego bólu związanego z biodrem.

Rehabilitacja interdyscyplinarna po operacji w porównaniu z opieką standardową u mieszkańców domów opieki (1 badanie) prawdopodobnie nie wpłynie znacząco na:

– prawdopodobieństwo uzyskania słabych wyników zdrowotnych (zgon lub niezdolność do poruszania się) po 12 miesiącach lub

– liczbę zgonów po 4 lub 12 miesiącach.

Nie wiemy, czy rehabilitacja interdyscyplinarna wpływa znacząco na:

– konieczność pomocy w wykonywaniu codziennych czynności po 4 tygodniach lub 12 miesiącach;

– jakość życia, mobilność lub natężenie bólu po 12 miesiącach.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Jesteśmy umiarkowanie pewni danych naukowych dotyczących uzyskania słabych wyników zdrowotnych u osób usprawnianych w szpitalu, ale znacznie mniej pewni wszystkich innych danych naukowych zawartych w tym przeglądzie, ponieważ ich dostępność była ograniczona. Jednocześnie wszystkie badania miały wady metodologiczne, które mogły wpłynąć na wiarygodność wyników. 

Na ile aktualne są przedstawione dane naukowe?

Dane naukowe są aktualne do października 2020 r.