Pytanie badawcze

Czy stosowanie drenażu może zmniejszać częstość powikłań pooperacyjnych po operacji trzustki?

Wprowadzenie

Stosowanie drenażu jamy brzusznej po operacji trzustki uważano dotychczas za obowiązkowe. Jednak rola drenażu jamy brzusznej w zmniejszaniu częstości powikłań pooperacyjnych budzi kontrowersje.

Charakterystyka badania

Dokonaliśmy wyszukiwania odpowiednich, dobrze zaprojektowanych badań opublikowanych do listopada 2017 r. Do przeglądu włączyliśmy sześć badań z randomizacją (badanie eksperymentalne, w którym uczestnicy są losowo przydzielani do dwóch lub więcej grup, z których jedna może być grupą z interwencją kontrolną lub bez żadnej interwencji, a wyniki dla poszczególnych grup są następnie porównywane). W sześciu badaniach wzięło udział 1384 uczestników po operacji trzustki. W czterech z sześciu badań w sumie 1110 pacjentów zakwalifikowano losowo do zastosowania drenażu (560 osób) albo rezygnacji z jego stosowania (550 osób). W jednym badaniu 170 uczestników zakwalifikowano losowo do grupy z aktywnym drenażem (drenaż z wykorzystaniem niskiego lub wysokiego ciśnienia, 82 osoby) albo do grupy z drenażem pasywnym (drenaż bez ssania, 78 osób). W kolejnym badaniu 114 uczestników obciążonych małym ryzykiem wytworzenia pooperacyjnej przetoki trzustkowej (powikłanie polegające na tym, że trzustka ulega odłączeniu od przylegającego jelita, a następnie przyłącza się samoistnie do innej części jelita w celu umożliwienia przepływu soku trzustkowego zawierającego enzymy trawienne do przewodu pokarmowego) przydzielano do dwóch grup, w których dren usuwano wcześnie (57 osób) lub późno (57 osób).

Główne wyniki

Prawdopodobnie wystąpiła niewielka różnica lub brak różnicy w ryzyku wystąpienia zgonu w okresie 30 dni (1,5% gdy stosowano drenaż versus 2,3% gdy nie stosowano drenażu), ogólnej liczbie powikłań (61,7% w porównaniu z 59,7%), lub czasie trwania hospitalizacji (14,3 dni w porównaniu z 13,8 dni) pomiędzy grupą w których zastosowano drenaż i grupą bez drenażu. Stosowanie drenażu prawdopodobnie nieznacznie zmniejszyło liczbę zgonów w okresie 90 dni (0,8% w porównaniu z 4,2%). Nie byliśmy pewni, czy stosowanie drenażu zmniejszyło liczbę zakażeń w obrębie jamy brzusznej (7,9% w porównaniu z 8,2%), czy też potrzebę dodatkowych interwencji radiologicznych w przypadku powikłań pooperacyjnych (10,9% w porównaniu z 12,1%). Stosowanie drenażu jamy brzusznej może prowadzić do podobnego ryzyka wystąpienia zakażeń rany (9,8% w porównaniu z 9,9%), potrzeby przeprowadzenia dodatkowych operacji w przypadku powikłań pooperacyjnych (9,4% w porównaniu z 7,1%), a także oceny jakości życia (105 punktów w porównaniu z 104 punktami) w porównaniu z brakiem stosowania drenażu. Zaobserwowano jedno powikłanie związane z samym drenem (pęknięcie rurki drenu) w grupie, w której stosowano drenaż (0,2%).

Aktywny drenaż w porównaniu z biernym może prowadzić do podobnej liczby zgonów w ciągu 30 dni (1,2% w grupie aktywnego drenażu w porównaniu z 0% w grupie drenażu pasywnego), a także całkowitej liczby powikłań (22,0% w porównaniu z 32,1%). Nie byliśmy pewni, czy aktywny drenaż zmniejszył liczbę zakażeń wewnątrzbrzusznych (0% w porównaniu z 2,6%), zakażeń ran (6,1% w porównaniu z 9,0%), czy też potrzeby dodatkowych operacji w przypadku powikłań pooperacyjnych (1,2% w porównaniu z 7,7%). Aktywne dreny mogą nieznacznie skrócić czas trwania hospitalizacji (zmniejszenie średniego czasu hospitalizacji o 14,1%).

W jednym małym badaniu nie wystąpiły żadne zgony w obu grupach. Wczesne usunięcie drenażu może zmniejszyć ogólną liczbę powikłań (38,6% z wczesnym usunięciem drenażu w porównaniu z 61,4% z późnym usunięciem drenażu), czas trwania hospitalizacji (zmniejszenie średniego czasu pobytu w szpitalu o 21,5%) oraz zmniejszyć koszty hospitalizacji (zmniejszenie średniego kosztu pobytu w szpitalu o 17,0%). Nie byliśmy pewni, czy wczesne usunięcie drenażu zmniejszyło potrzebę dodatkowych operacji w przypadku powikłań pooperacyjnych (0% w porównaniu z 1,8%).

Nie jest jasne, czy rutynowe stosowanie drenażu ma jakikolwiek wpływ na zmniejszenie 30-dniowego ryzyka zgonu i powikłań pooperacyjnych. Rutynowy drenaż brzucha prawdopodobnie nieznacznie zmniejszył śmiertelność w okresie 90 dni. Aktywny drenaż wydaje się być związany z krótszym okresem hospitalizacji w porównaniu z drenażem pasywnym, a u chorych obciążonych małym ryzykiem wytworzenia pooperacyjnej przetoki trzustkowej wcześniejsze usunięcie drenu wydaje się być lepsze niż późne.

Jakość danych naukowych

Wszystkie badania wiązały się z dużym ryzykiem błędu systematycznego (możliwe jest przeszacowanie korzyści lub niedoszacowanie szkód). Ogólnie mówiąc, jakość danych naukowych oceniono na bardzo niską do umiarkowanej.