Pytanie badawcze

Dokonaliśmy przeglądu danych naukowych dotyczących stosowania probiotyków u chorych na mukowiscydozę.

Wprowadzenie

Mukowiscydoza prowadzi do powstawania gęstego śluzu, który wpływa na funkcjonowanie płuc, jelit oraz innych narządów. U chorych na mukowiscydozę często występuje zmieniona mikroflora jelitowa i stany zapalne jelit. Zapalenie jelit może rzutować na wzrastanie, a większe stany zapalne mogą się wiązać z gorszymi wynikami wzrostu. Jest to istotne, ponieważ optymalne odżywianie i wzrost mają znaczący wpływ na funkcjonowanie płuc i przeżycie u chorych na mukowiscydozę.

Probiotyki to żywe bakterie, które korzystnie wpływają na stan zdrowia chorego. Są one dostępne bez recepty i powszechnie stosowane przez osoby cierpiące na mukowiscydozę, jako że mogą zmniejszyć stan zapalny jelit i poprawić ogólny stan zdrowia.

Data wyszukiwania danych

Dane naukowe są aktualne do: 20 stycznia 2020 r.

Charakterystyka badań

W tym przeglądzie uwzględniono 12 badań z randomizacją (11 zakończonych badań i jeden protokół [plan] badania, które zostało zakończone przedwcześnie, ale dostarczyło pewne wyniki dotyczące skutków ubocznych) z udziałem 464 chorych na mukowiscydozę. Osiem badań objęło tylko dzieci, a cztery badania objęły zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe. Badania trwały od 1 do 12 miesięcy. W ośmiu badaniach zastosowano probiotyk zawierający jeden rodzaj bakterii, a w czterech badaniach użyto probiotyku zawierającego dwa rodzaje bakterii lub więcej. Tylko w jednym badaniu porównano różne rodzaje bakterii między sobą, natomiast w pozostałych badaniach porównano probiotyki z placebo (substancja obojętna, która nie zawiera aktywnego leku).

Kluczowe wyniki

Stosowanie probiotyków może zmniejszyć częstość występowania zaostrzeń stanów zapalnych płuc, jednak nie ma co do tego pewności. Zaostrzenia stanów zapalnych płuc wiążą się z pogorszeniem objawów niewydolności oddechowej (np. zaostrzony kaszel, obecność plwociny i duszność) oraz z pogorszoną czynnością płuc. Przyjmowanie probiotyków może zmniejszyć stężenie kalprotektyny (substancji, której występowanie świadczy o stanie zapalnym jelit), jednak korzyści z takiego stanu dla pacjenta nie są znane. Nie stwierdzono różnicy między stosowaniem probiotyków i placebo w zakresie wpływu na wzrastanie, masę ciała lub wskaźnik masy ciała (BMI). Wyniki nie wykazały wpływu stosowania probiotyków na czynność płuc, konieczność przyjęcia do szpitala lub objawy ze strony jamy brzusznej. W jednym małym badaniu oceniono jakość życia, a wyniki ankiety przeprowadzonej wśród rodziców wypadły na korzyść stosowania probiotyków. Jednak w ocenie dzieci nie stwierdzono różnicy między grupami. Stosowanie probiotyków może powodować wymioty, biegunkę oraz reakcje alergiczne. Szacujemy, że u jednej na 52 osoby przyjmujące probiotyki mogą wystąpić efekty uboczne.

Nie mogliśmy przeanalizować wyników badania, w którym porównano różne probiotyki między sobą, ze względu na jego zaprojektowanie.

Przyszłe badania powinny dotyczyć stosowania probiotyków przez co najmniej 12 miesięcy i oceniać stan zdrowia płuc i jelit, wzrastanie, objawy ze strony jamy brzusznej, jakość życia oraz zdarzenia niepożądane. Biorąc pod uwagę szeroki zakres (preparaty jedno- i wieloszczepowe), stosowane dawki oraz skuteczność probiotyków, określenie najlepszego schematu leczenia, który warto ocenić w przyszłych badaniach, będzie wyzwaniem.

Pewność oszacowania danych naukowych

Pewne kwestie dotyczące pewności oszacowania danych naukowych miały wpływ na nasze zaufanie do wyników tych badań. Uważamy, że fakt, że niektórzy pacjenci nie zakończyli leczenia lub nie zostali uwzględnieni w raportach, może mieć wpływ na wyniki dotyczące masy ciała. Fakt, że nie we wszystkich czterech badaniach przedstawiono wyniki dla wszystkich założonych punktów końcowych, może mieć wpływ na wyniki dotyczące zapalenia jelit, wzrostu oraz objawów ze strony jamy brzusznej. Ponadto uważamy, że przy analizie wyników tego przeglądu należy wziąć pod uwagę fakt, że co najmniej cztery badania były sponsorowane przez przemysł farmaceutyczny. Ponieważ większość badań obejmowała tylko dzieci, nie mamy pewności czy wyniki dotyczą również osób dorosłych. Istniały też pewne problemy związane z brakiem pewności, czy osoby biorące udział w badaniach wiedziały jakiemu leczeniu zostały poddane.

Oceniliśmy, że pewność oszacowania danych naukowych odnośnie zaostrzeń stanów zapalnych płuc, zapalenia jelit, czynności płuc, przyjęć do szpitala, masy ciała oraz jakości życia związanej ze zdrowiem była niska. Zdarzenia niepożądane odnotowano tylko w czterech badaniach i w protokole przedwcześnie zakończonego badania, a pewność oszacowania danych naukowych odnośnie ich występowania oceniliśmy jako niską.