Dlaczego poprawa jakości diagnostyki raka skóry jest ważna?

Istnieje wiele rodzajów raka skóry, m.in. czerniak, rak kolczystokomórkowy lub podstawnokomórkowy. Jednak to czerniak jest jednym z najbardziej niebezpiecznych raków skóry. Jeśli nie zostanie rozpoznany odpowiednio wcześnie, leczenie może być opóźnione, a to grozi przerzutami do innych narządów, co ostatecznie może doprowadzić do śmierci. Zarówno rak kolczystokomórkowy skóry, jak i podstawnokomórkowy są uważane za odmiany mniej niebezpieczne z racji ich lokalizacji (oznacza to mniejsze prawdopodobieństwo rozprzestrzenienia się na inne części ciała w porównaniu z czerniakiem). Rak kolczystokomórkowy może rozprzestrzenić się na inne części ciała, a podstawnokomórkowy może powodować zniekształcenia, jeżeli nie są rozpoznane odpowiednio wcześnie. Rozpoznanie raka skóry, gdy w rzeczywistości nie ma choroby (wynik fałszywie dodatni) może skutkować niepotrzebnym zabiegiem oraz innymi badaniami, a także powodować stres i niepokój u pacjenta. Natomiast brak rozpoznania nowotworu może skutkować niewłaściwym leczeniem lub prowadzić do opóźnienia skutecznego leczenia.

Jaki jest cel przeglądu?

Celem tego przeglądu Cochrane jest ocena dokładności diagnostyki wspomaganej komputerowo (CAD; ang. computer-assisted diagnosis) w rozpoznaniu czerniaka, raka podstawnokomórkowego lub kolczystokomórkowego. W przeglądzie porównano również precyzyjność dwóch rodzajów diagnostyki wspomaganej komputerowo i analizowano ich dokładność w porównaniu z diagnozą postawioną przez lekarza posługującego się ręcznym mikroskopem podświetlanym (dermatoskop lub "dermoskopia"). W celu odpowiedzi na te pytania włączyliśmy do przeglądu 42 badania.

Co badano w ramach tego przeglądu?

Dermatolodzy mają do dyspozycji szereg narzędzi, które pozwalają na bardziej szczegółowe badanie skóry w porównaniu z obserwacją jedynie gołym okiem. Najczęściej używanym z nich jest dermatoskop, który powiększa zmianę skórną (np. znamię lub obszar skóry o nietypowym wyglądzie w porównaniu z otaczającą skórą) i emituje jasne światło. Diagnostyka wspomagana komputerowo obejmuje systemy komputerowe, które analizują informacje o zmianach skórnych uzyskane za pomocą dermatoskopu lub innych technik wykorzystujących światło do opisu cech zmian skórnych (np. spektroskopia), co umożliwia uzyskanie wyniku wskazującego na możliwość pojawienia się raka skóry. W przeglądzie uwzględniono systemy diagnostyki wspomaganej komputerowo, która uzyskują informacje z obrazów dermoskopowych zmian chorobowych (Derm-CAD) lub wykorzystują dane ze spektroskopii. Większość badań spektroskopowych wykorzystywała informacje z obrazowania multispektralnego (MSI-CAD), które są tutaj głównym przedmiotem zainteresowania. Gdy specjalista na podstawie oględzin z użyciem dermoskopu lub bez niego stwierdzi, że zmiana chorobowa jest podejrzana, to wyniki uzyskane przy użyciu systemów diagnostyki wspomaganej komputerowo mogą być wykorzystane samodzielnie do postawienia diagnozy raka skóry (wtedy mówimy o rozpoznaniu opartym na CAD) lub pomocniczo w celu uzupełnienia oględzin zmiany skórnej (rozpoznanie wspomagane przez CAD). Naukowcy zbadali na ile systemy CAD są przydatne w rozpoznaniu nowotworów skóry w uzupełnieniu do badania wzrokowego i dermoskopii.

Jakie są główne wyniki przeglądu?

Przegląd obejmował 42 badania dotyczące systemów CAD wykorzystanych do rozpoznania czerniaka. Nie było wystarczających danych do określenia dokładności tych systemów w diagnostyce raka podstawnokomórkowego (3 badania) lub kolczystokomórkowego (1 badanie).

Wyniki Derm-CAD w rozpoznaniu czerniaka

Główne wyniki dla Derm-CAD opierają się na 22 badaniach, w których analizowano łącznie 8992 zmiany chorobowe.

W grupie 1000 zmian skórnych, z których 200 (20%) miało ostatecznie rozpoznanie* czerniaka, wyniki wskazują na to, że:

- przy użyciu systemu Derm-CAD szacunkowo 386 osób otrzyma wynik sugerujący obecność czerniaka, z czego u 206 (53%) nie będzie on rozpoznany (co świadczy o wyniku fałszywie dodatnim)

- natomiast spośród 614 osób z wynikiem wskazującym na niewystępowanie czerniaka, 20 (3%) w rzeczywistości będzie miało czerniaka (co oznacza wynik fałszywie ujemny).

Nie znaleźliśmy danych sugerujących, że dermoskopia lub Derm-CAD różnią się pod względem dokładności w odniesieniu do wykrycia lub wykluczenia czerniaka.

Wyniki MSI-CAD w rozpoznaniu czerniaka

Główne wyniki dla tego systemu opierają się na 8 badaniach, w których analizowano łącznie 2401 zmian chorobowych. W grupie 1000 osób, z których 200 (20%) rzeczywiście ma czerniaka* wyniki wskazują na to, że:

- przy użyciu MSI-CAD około 637 osób otrzyma wynik sugerujący obecność czerniaka, z czego u 451 (71%) nie będzie ostatecznie czerniaka (co oznacza wynik fałszywie dodatni)

- natomiast spośród 363 osób z wynikiem wskazującym na brak czerniaka, 14 (4%) w rzeczywistości będzie go miało (wynik fałszywie ujemny).

MSI-CAD wykrywa więcej czerniaków, ale prawdopodobnie daje więcej wyników fałszywie dodatnich (co zwiększa liczbę niepotrzebnych operacji).

Jaka jest wiarygodność wyników tego przeglądu?

Niekompletne raportowanie w badaniach utrudniło nam ocenę ich wiarygodności. Wiele badań miało także istotne ograniczenia. Niektóre badania skupiały się jedynie na określonych zmianach skórnych lub wykluczały te, które uznano za trudne do zdiagnozowania. Co ważne, większość badań obejmowała jedynie zmiany skórne z wynikiem biopsji, co oznacza, że uwzględniono tylko część zmian chorobowych oglądanych przez lekarza. Te argumenty mogą prowadzić do sytuacji, w której systemy CAD będą w mniejszym lub większym stopniu wydawały się bardziej dokładne niż w rzeczywistości są.

Do kogo odnoszą się wyniki tego przeglądu?

Badania przeprowadzono głównie w Europie (29, 69%) i Ameryce Północnej (8, 19%). Średni wiek uczestników (podany w 6 z 42 badań) wahał się od 32 do 49 lat w przypadku czerniaka. Odsetek osób z rozpoznanym czerniakiem wahał się od 1% do 52%. Nie zawsze można było stwierdzić, czy podejrzenie raka skóry u uczestników opierało się wyłącznie na badaniu fizykalnym, czy też na badaniu fizykalnym i dermoskopii. Prawie wszystkie badania przeprowadzono u osób ze zmianami skórnymi obserwowanymi w specjalistycznych klinikach, a nie w poradniach podstawowej opieki zdrowotnej.

Jakie wnioski płyną z niniejszego przeglądu?

Systemy CAD wydają się być precyzyjne w identyfikacji czerniaków w zmianach skórnych, które zostały już wyselekcjonowane do wycięcia na podstawie badania fizykalnego (tj. oględzin i dermoskopii). Możliwe, że niektóre z systemów rozpoznają nawet więcej czerniaków niż lekarze korzystający z dermoskopii. Jednak systemy CAD wiążą się również z większym odsetkiem fałszywie dodatnich wyników niż dermoskopia, co może prowadzić do istotnego wzrostu liczby niepotrzebnych zabiegów chirurgicznych. Skuteczność systemów CAD w wykrywaniu raka podstawnokomórkowego i kolczystokomórkowego jest niejasna. Konieczne są dalsze badania, aby ocenić zastosowanie CAD przez lekarzy w rozpoznawaniu raka skóry w porównaniu z bezpośrednią diagnozą stawianą przy użyciu dermoskopii zarówno w podstawowej opiece zdrowotnej, jak i w specjalistycznych klinikach zajmujących się leczeniem raka skóry.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Autorzy przeglądu wyszukali i wykorzystali badania opublikowane do sierpnia 2016 roku.

*W tych badaniach wyniki odnoszono do standardów referencyjnych (narzędzia służące do ustalenia ostatecznego rozpoznania): biopsji, obserwacji klinicznej w czasie lub rozpoznania przez specjalistę klinicznego.