Pytanie badawcze

Poszukiwaliśmy danych naukowych dotyczących skutków udzielania pierwszej pomocy przy zatruciach przez osoby nieprzeszkolone w tym zakresie.

Wprowadzenie

Istnieje wiele metod pierwszej pomocy, które zaleca się w leczeniu osób, które spożyły substancje trujące. Niektóre metody postępowania to np. leczenie węglem aktywowanym, wiązanie z toksyną lub ograniczenie wchłaniania trucizny. Inne mogą polegać na sprowokowaniu wymiotów, np. za pomocą syropu z ipekakuany (wymiotnicy - przyp. tłum.) lub na osłabieniu lub zneutralizowaniu trucizny, np. poprzez picie wody, mleka lub soków. Dopasowanie pozycji ciała zatrutej osoby również może przynieść efekty.

Charakterystyka badań

W grudniu 2018 r. poszukaliśmy wysokiej jakości badań, w ramach których sprawdzono sposoby leczenia zatruć stosowane przez nieprzeszkolone osoby. Uczestnicy badań zostali losowo przydzieleni do różnych grup badanych. Znaleźliśmy 24 badania, w których wzięło udział 7099 uczestników. Wszystkie badania (oprócz jednego, które przeprowadzono w warunkach domowych) zostały przeprowadzone w szpitalach.

W 14 badaniach nie sprecyzowano rodzaju zażytej trucizny lub omówiono jej różne rodzaje. W pozostałych badaniach skupiono się na przedawkowaniu poszczególnych leków (paracetamol, karbamazepina, antydepresanty, benzodiazepiny) lub na roślinach trujących (oleander żółty lub trujące jagody).

W 21 badaniach przeanalizowano różne sposoby leczenia z użyciem węgla aktywowanego: w pojedynczej lub w wielokrotnych dawkach, w połączeniu z innymi metodami pierwszej pomocy (substancja przyspieszająca pasaż jelitowy) lub bez nich oraz w połączeniu z zabiegami szpitalnymi lub bez nich. W 6 badaniach porównano zastosowanie syropu z ipekakuany w połączeniu z innymi metodami pierwszej pomocy lub bez nich (pojedyncza dawka węgla aktywowanego i substancja przyspieszająca pasaż jelitowy) z brakiem leczenia. Nie znaleźliśmy badań, w których analizowano neutralizację lub osłabienie trucizny lub odpowiednie dostosowanie pozycji ciała.

Główne wyniki

W dwóch badaniach porównano zastosowanie pojedynczej dawki węgla aktywowanego z brakiem jakiegokolwiek leczenia w przypadku zatrucia paracetamolem lub inną substancją. Nie mamy pewności co do efektów niepożądanych leczenia, pobytu na oddziale intensywnej terapii lub pogorszenia stanu zdrowia pacjenta. Nie znaleźliśmy też informacji odnośnie wpływu na ryzyko zgonu, czas trwania objawów, wchłanialność trucizny czy częstość hospitalizacji.

W jednym badaniu porównano zastosowanie pojedynczej dawki węgla aktywowanego z leczeniem ipekakuaną przy różnych rodzajach zatruć. Nie mamy pewności co do skuteczności węgla aktywowanego, w porównaniu ze stosowaniem ipekakuany, pod względem wpływu na stan świadomości oceniony za pomocą skali śpiączki lub liczbę działań niepożądanych. Nie znaleźliśmy też informacji odnośnie wpływu na ryzyko zgonu, czas trwania objawów, wchłanialność trucizny, częstość hospitalizacji czy przyjęć na oddział intensywnej terapii.

W jednym badaniu porównano leczenie ipekakuaną z brakiem jakiegokolwiek leczenia u dzieci, które zjadły w domu trujące jagody. W przypadku stosowania ipekakuany może wystąpić więcej skutków niepożądanych. Nie znaleźliśmy informacji odnośnie wpływu na ryzyko zgonu, nasilenie objawów zatrucia, czas trwania objawów, wchłanialność trucizny, częstość hospitalizacji czy przyjęć na oddział intensywnej terapii.

Oceniliśmy również zastosowanie węgla aktywowanego w postaci pojedynczej dawki lub wielokrotnych dawek w połączeniu z leczeniem szpitalnym lub bez niego (w porównaniu do siebie nawzajem lub z brakiem jakiegokolwiek leczenia). Ponadto, przeanalizowaliśmy korzyści wynikające z dodania ipekakuany do pojedynczej dawki węgla aktywowanego oraz dodania substancji przyspieszającej pasaż jelit do węgla aktywowanego.

Jakość danych naukowych

Wszystkie badania oprócz jednego zostały przeprowadzone w warunkach szpitalnych, tak więc ich wyników nie da się bezpośrednio odnieść do warunków pozaszpitalnych. Ze względu na to, że w badaniach nie przedstawiono zastosowanych metod badawczych, nie jesteśmy pewni co do ich jakości. Wyniki, które są ważne dla pacjentów i które z góry uznaliśmy za istotne dla tego przeglądu, często były błędnie odnotowane lub w ogóle się nie pojawiały. Nasza pewność co do wiarygodności wyników zawartych w tym przeglądzie jest generalnie niska lub bardzo niska. W związku z tym, bardzo możliwe, że wyniki przyszłych badań wpłyną na zmianę wniosków zawartych w tym przeglądzie.

Wnioski

Opierając się na powyższych danych naukowych, nie jesteśmy w stanie wyciągnąć żadnych wniosków odnośnie efektów stosowania wspomnianych metod pierwszej pomocy w warunkach pozaszpitalnych.