Najważniejsze informacje

Ogólne wyniki są różne, ale wskazują, że psychoterapia może być użytecznym podejściem w przypadku bolesnego TMD, ponieważ istnieją pewne ograniczone dowody, że może ona zmniejszyć natężenie bólu. Wyniki naszego przeglądu sugerują, że psychoterapia może działać co najmniej tak dobrze, jak inne dostępne metody leczenia. Wszelkie negatywne skutki terapii psychologicznych są niejasne i potrzeba więcej badań, zanim dowiemy się, czy zapewniają one zauważalne korzyści, jednocześnie nie powodując żadnych lub powodując niewiele problemów.

Co to za schorzenie?

Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego (ang. temporomandibular disorder, TMD) to schorzenia, które wpływają na staw szczękowy i poruszające nim mięśnie. Często ich występowanie wiąże się z bólem trwającym dłużej niż 3 miesiące (tzw. bólem przewlekłym). Inne objawy obejmują ograniczoną możliwość otwarcia ust oraz klikanie i blokowanie szczęki. Wszystkie objawy mogą obniżać jakość życia i nastrój.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy się dowiedzieć, jak skuteczna jest psychoterapia u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 12 lat, którzy cierpią na bolesne TMD trwające co najmniej 3 miesiące.

Co zrobiliśmy?

Przeszukaliśmy bazy danych czasopism medycznych i stomatologicznych oraz badań naukowych. Wybraliśmy tylko badania z randomizacją (RCT). W tego typu badaniach uczestnicy są przydzielani do grup losowo. Jedna grupa otrzymuje terapię, a druga inne leczenie lub brak jakiejkolwiek interwencji. RCT mają na celu zmniejszenie ryzyka błędu systematycznego (powodującego wypaczenie wyników – przyp. tłum.) w badaniach klinicznych.

Poszukiwaliśmy raportów o RCT, w których u osób powyżej 12 roku życia terapię psychologiczne porównywano z różnymi metodami leczenia lub z niestosowaniem leczenia. W większości znalezionych przez nas doniesień porównywano psychoterapię ze stosowaniem leków lub z noszeniem specjalnego ochraniacza na zęby.

Postanowiliśmy skupić się na trzech miarach sukcesu. Była to intensywność bólu, zakłócenia aktywności spowodowanych bólem oraz dyskomfort psychiczny. Szukaliśmy szczegółów dotyczących tych wyników bezpośrednio po leczeniu i kilka miesięcy później. Szukaliśmy również informacji o jakichkolwiek działaniach niepożądanych (negatywnych skutkach ubocznych zabiegów).

Zastosowaliśmy standardowe metody Cochrane, aby zdecydować, które badania włączyć, zebrać kluczowe informacje z badań i ocenić, czy badania były w jakikolwiek sposób stronnicze i na ile możemy być pewni wyników.

Co udało się nam ustalić?

Odnaleźliśmy 22 odpowiednie badania. Większość badań dotyczyła jednej szczególnej formy psychoterapii zwanej terapią poznawczo-behawioralną (CBT). Nie mieliśmy wystarczających informacji, aby wyciągnąć wnioski na temat jakichkolwiek innych terapii.

Wyniki wskazują, że CBT nie różniła się od innych metod leczenia (np. szyn ustnych, leków) lub zwykłej opieki/niestosowania leczenia pod względem zmniejszania intensywności bólu spowodowanego TMD do końca leczenia. Istniały pewne dowody, że osoby, które poddano CBT mogą lżej odczuwać ból kilka miesięcy po leczeniu.

Istniały pewne dowody na to, że CBT może być lepsza od innych metod leczenia w zakresie zmniejszania napięcia psychologicznego, zarówno pod koniec leczenia, jak i kilka miesięcy później. Nie zaobserwowano tego w jednym badaniu, w którym porównywano CBT ze zwykłą opieką.

Jeśli chodzi o to, jak bardzo ból przeszkadzał w wykonywaniu aktywności, nie było dowodów na to, że istniała jakakolwiek różnica między CBT a innymi metodami leczenia.

Było zbyt mało informacji, aby mieć pewność, czy psychoterapia powoduje działania niepożądane (problemy spowodowane leczeniem, takie jak złe samopoczucie lub większy ból lub nieoczekiwane efekty). Tylko w 6 spośród 22 badań oceniano jakich działań niepożądanych doświadczyli uczestnicy. W tych 6 badaniach działania niepożądane związane z terapią psychologiczną wydawały się być ogólnie niewielkie i występować rzadziej niż w innych grupach.

Jakie są ograniczenia danych naukowych?

Mamy niewielkie zaufanie do odnalezionych danych naukowych, ponieważ wiele badań miało ograniczenia związane z projektem samego badania. Istniało również zróżnicowanie w długości leczenia i sposobie jego przeprowadzenia. Oznacza to, że musimy być ostrożni w interpretacji znalezionych wyników i mogą one nie być wiarygodne.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Szukaliśmy badań opublikowanych do 21 października 2021 roku.