Najważniejsze informacje

– Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) zarówno w połączeniu z ćwiczeniami, jak i bez nich, prawdopodobnie zmniejsza lęk przed upadkiem u osób starszych żyjących w społeczności lokalnej (gdy poziom lęku mierzono po zakończeniu leczenia). Poprawa może utrzymywać się przez pierwsze 6 miesięcy po zakończeniu leczenia oraz prawdopodobnie także dłużej, po tym okresie.

– Interwencje mogą przyczyniać się do zmniejszenia nasilenia depresji i rzadszego unikania aktywności fizycznej po leczeniu.

– Nie jest jasne, czy częstotliwość upadków zmniejsza się po leczeniu.

– Nie wiemy, czy istnieją jakiekolwiek efekty uboczne (szkody) CBT w połączeniu z ćwiczeniami fizycznymi czy też bez nich, gdy stosuje się je w celu zmniejszenia nasilenia lęku przed upadkiem, ponieważ w żadnym z badań nie brano ich pod uwagę w analizie. Potrzebujemy więcej badań dotyczących efektów ubocznych.

Czym jest strach przed upadkiem?

Lęk przed upadkiem to utrzymująca się obawa przed upadkiem, która prowadzi do unikania czynności, które dana osoba jest w stanie wykonywać. Lęk przed upadkiem jest powszechny wśród osób starszych. Mogą oni być ostrzegani przez pracowników służby zdrowia, rodzinę i przyjaciół o zagrożeniach związanych z upadkiem, a także bezpośrednio lub pośrednio doświadczyć konsekwencji upadku. Jest to istotne, ponieważ aż 34% osób starszych upada każdego roku, a 5% z nich doświadcza złamań kości. Co więcej, mogą oni zdawać sobie sprawę z osłabienia ciała związanego z wiekiem, co dodatkowo nasila lęk i obawę, że mogą nie być w stanie zabezpieczyć się w momencie upadku i tym bardziej muszą im zapobiegać. Osoby, którym towarzyszy lęk przed upadkiem mogą doświadczać jego skutków na poziomie fizycznym, psychicznym i społecznym. Leczenie lęku przed upadkiem jest zatem ważne, aby ograniczyć zaburzenia percepcji i dysfunkcyjne zachowania, które mogą doprowadzić do wystąpienia powyższych konsekwencji.

Jak leczy się tę chorobę?

Istnieje kilka metod leczenia: terapia poznawczo-behawioralna (CBT) (terapia rozmową, która pomaga zmienić myśli i zachowanie), ćwiczenia (zaplanowana, strukturyzowana i powtarzalna aktywność fizyczna, która pomaga utrzymać ciało w zdrowiu) lub połączenie obu tych metod. Ta forma leczenia jest zazwyczaj prowadzona grupowo przez przeszkolonych terapeutów.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy CBT w połączeniu z ćwiczeniami fizycznymi i CBT bez ćwiczeń przeprowadzona u osób starszych żyjących w społeczności lokalnej (tj. bez dodatkowych form pomocy zagwarantowanych np. w domu opieki) były lepsze pod względem zmniejszania lęku przed upadkiem niż opieka standardowa lub terapie pozorowane. Chcieliśmy również sprawdzić, w jaki sposób CBT z ćwiczeniami lub bez nich wpłynęła na unikanie aktywności, upadki i depresję lub czy spowodowały jakiekolwiek skutki uboczne.

Co zrobiliśmy?
Przeszukaliśmy kilka elektronicznych baz danych i skonsultowaliśmy się z ekspertami w poszukiwaniu badań, w których porównywano interwencje mające na celu zmniejszenie lęku przed upadkiem przy użyciu samej CBT i CBT w połączeniu z ćwiczeniami fizycznymi.

Połączyliśmy i podsumowaliśmy wyniki wszystkich badań. Oceniliśmy nasze zaufanie do danych naukowych na podstawie takich czynników, jak typ badania, użyte metody i liczba uczestników.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 12 związanych z podjętym tematem badań, z których 11 włączono do analiz statystycznych. Badaniami objęto łącznie 2383 osoby w wieku średnio od 73 do 83 lat. Terapię (CBT lub leczenie pozorowane) prowadzono z częstotliwością od 3 razy w tygodniu do 1 raz w miesiącu, przez okres od 8 do 48 tygodni. W sumie sesje trwały od 6 do 156 godzin. Większość interwencji prowadzono w grupach liczących od 5 do 10 uczestników, a w jednym badaniu liczba sięgała 25 osób. Głównym celem 10 badań było zmniejszenie nasilenia lęku przed upadkiem.

Głównie wyniki

Stwierdziliśmy, że ukończenie leczenia w oparciu o CBT z ćwiczeniami, jak również bez ćwiczeń, prawdopodobnie zmniejsza lęk przed upadkiem u osób starszych żyjących w społeczności. Poprawa może utrzymywać się przez pierwsze 6 miesięcy po zakończeniu leczenia oraz prawdopodobnie także dłużej, po tym okresie. Ponadto badania wykazały, że uczestnicy rzadziej unikali różnego rodzaju aktywności, a także zaobserwowano u nich zmniejszenie nasilenia depresji. Pozostaje niejasne, czy częstotliwość upadków zmniejszyła się.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Nasze zaufanie do danych naukowych było ograniczone – uczestnicy mogli mieć wpływ na wyniki badań, ponieważ wiedzieli jakie leczenie otrzymali, a zebrane badania dotyczyły różnych form interwencji.

Aby zwiększyć naszą pewność do danych naukowych potrzebna jest większa liczba badań podobnych pod względem doboru metod oraz sposobu pomiarów.

Jak aktualne są przedstawione dane naukowe?

Dane naukowe są aktualne do stycznia 11 stycznia 2023 roku.