Najważniejsze informacje

- Dowiedzieliśmy się, że u osób z chorobami zagrażającymi życiu (np. z nowotworami) zastosowanie terapii wspomaganej substancjami psychodelicznymi, w której wykorzystuje się „klasyczne” psychodeliki (tj. psylocybinę („grzybki halucynki”), LSD), może skutkować zmniejszeniem objawów lęku i depresji.

- Udało nam się również ustalić, że kryzys egzystencjalny (taki jak poczucie, że życie nie ma sensu) i jakość życia mogą ulec poprawie po zastosowaniu klasycznych środków psychodelicznych, ale dane naukowe są zróżnicowane i bardzo niepewne.

- Są one bardzo ograniczone w przypadku terapii wspomaganej psychodelikiem MDMA („ecstasy”) i jesteśmy bardzo niepewni wyników.

- W znalezionych przez nas badaniach nie odnotowano poważnych negatywnych skutków ubocznych terapii wspomaganej psychodelikami, ale dane naukowe są bardzo niepewne. Działania niepożądane o umiarkowanym nasileniu ustępowały w przeciągu następnego tygodnia lub gdy lek przestawał działać.

Jakie znaczenie mają lęk, depresja i kryzys egzystencjalny u osób z chorobami zagrażającymi życiu?

Osoby z chorobą zagrażającą ich życiu często doświadczają lęku, depresji i kryzysu egzystencjalnego, które nie tylko negatywnie wpływają na ich jakość życia, ale także jakość życia ich opiekunów.

Jak leczy się lęk, depresję i kryzys egzystencjalny?

Leczenie tych objawów pozostaje wyzwaniem, szczególnie w przypadku opieki paliatywnej, ponieważ powszechnie uznawane leki przeciwdepresyjne, bądź przeciwlękowe mogą być nieskuteczne, a psychoterapia może trwać długo lub być trudno dostępna.

Czym jest terapia wspomagana psychodelikami?

Środki psychodeliczne są nielegalne w większości krajów, ale prowadzonych jest coraz więcej badań nad potencjalnym wykorzystaniem tych leków i w kilku miejscach zezwala się na ograniczony dostęp do nich. Terapia wspomagana psychodelikami polega na przyjmowaniu substancji psychodelicznych (np. LSD, psylocybiny („grzybki halucynki”), MDMA („ecstasy”)) pod ścisłym nadzorem terapeutów (lekarzy, psychologów i innych specjalistów). Terapia wspomagana psychodelikami składa się z trzech faz leczenia – najpierw odbywają się sesje przygotowawcze, podczas kolejnej sesji ma miejsce dawkowanie (przyjmowanie) leku, a następnie przeprowadzane są sesje integracyjne mające na celu zastanowienie się nad przeżytym doświadczeniem.

Jaki był cel tego przeglądu?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy terapia wspomagana psychodelikami była skuteczniejsza niż terapia wspomagana aktywnym placebo w celu obniżenia poziomu lęku, depresji i kryzysu egzystencjalnego. Ponadto chcieliśmy ustalić, czy zastosowanie terapii wspomaganej środkami psychodelicznymi wiąże się z jakimikolwiek niepożądanymi skutkami lub ryzykiem efektów niekorzystnych.

Co zrobiliśmy?
Naszym celem było systematyczne zgromadzenie i ocena dostępnych danych naukowych dotyczących terapii wspomaganej psychodelikami w leczeniu pacjentów z lękiem, depresją i kryzysem egzystencjalnym. Szukaliśmy wysokiej jakości badań klinicznych. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki, a także oceniliśmy naszą pewność względem danych naukowych w oparciu o czynniki takie jak metodyka badań.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy sześć badań oceniających terapię wspomaganą psychodelikami, w których użyto psylocybinę (3 badania), LSD (2 badania) i MDMA (1 badanie). Wzięło w nich udział 149 dorosłych z lękiem, depresją lub kryzysem egzystencjalnym. W największym badaniu oceniano działanie psylocybiny u 56 osób, a w dwóch najmniejszych badano działanie psylocybiny lub LSD u 12 osób. Badania przeprowadzono na terenie Stanów Zjednoczonych i Szwajcarii. W większości badań okres obserwacji trwał od 6 do 12 miesięcy. Firmy farmaceutyczne nie brały udziału w finansowaniu badań, ale środki finansowe dostarczane były przez organizacje promujące terapię wspomaganą środkami psychodelicznymi.

Terapia wspomagana klasycznymi psychodelikami (np. psylocybiną, LSD), w porównaniu z aktywnym placebo (np. bardzo niską dawką tego samego leku), może zmniejszać lęk i depresję. Jednak nasze zaufanie do oceny wpływu terapii jest ograniczone; może się bowiem okazać, że po przeprowadzeniu większej liczby badań rzeczywisty wynik będzie znacząco różny. Terapia wspomagana klasycznymi psychodelikami może zmniejszyć kryzys egzystencjalny, ale dane są zróżnicowane i bardzo niepewne. W przypadku terapii wspomaganej MDMA dane dotyczące lęku lub depresji są niejednoznaczne, a jej wpływ na kryzys egzystencjalny nie został zbadany.

Terapia wspomagana klasycznymi psychodelikami (psylocybina, LSD), w porównaniu z aktywnym placebo, może poprawić jakość życia i wywołać istotne duchowo doznania, ale dane są bardzo niepewne. Po zastosowaniu terapii wspomaganej MDMA jakość życia pacjentów nie poprawiła się, ale dane są bardzo niepewne. W przypadku MDMA nie oceniono wyników dotyczących duchowych doznań.

Terapia wspomagana psychodelikami wydaje się być dobrze tolerowana przez pacjentów, ale dane dotyczące skutków ubocznych są bardzo niepewne. W badaniach nie odnotowano ciężkich skutków ubocznych. Klasyczne badania dotyczące psychodelików informowały o łagodnych lub umiarkowanych skutkach ubocznych związanych z ich użyciem takich jak: nudności, niepokój, suchość w ustach, objawy psychotyczne (np. pseudohalucynacje, gdy ludzie wiedzą, że mają halucynacje) i wysokie ciśnienie krwi, które ustępowały, gdy lek przestawał działać lub następnego dnia. W badaniu z MDMA wśród zgłaszanych przez uczestników efektów ubocznych odnotowano niepokój, suchość w ustach, zaciskanie szczęki i bóle głowy, które ustępowały po zakończeniu działania substancji, bądź w ciągu następnego tygodnia.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Dane miały kilka ograniczeń. Co ważne, uczestnicy byli często świadomi leczenia, któremu zostali poddani, co mogło mieć wpływ na wyniki. Ponadto, badania były małe. Należy zaznaczyć, że przyszłe badania mogą zmienić wnioski z tego przeglądu. Ponieważ amerykańska Agencja do Walki z Narkotykami (ang. Drug Enforcement Administration, DEA) klasyfikuje obecnie psychodeliki jako substancje z kategorii I (tj. takie, których zastosowanie medyczne nie zostało zaakceptowane, i które mają wysoki potencjał do nadużyć), badania nad tymi lekami są ograniczone, ale ich liczba stale rośnie.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Niniejszy przegląd opiera się na danych naukowych wyszukanych do marca 2024 r.