سوال مطالعه مروری

آیا استفاده از دهان‌شویه کلرهگزیدین (آنتی‌سپتیک طیف گسترده) علاوه بر دیگر وسایل پاک‌سازی متعارف دندان، به کنترل و بهبود ژینژیویت (التهاب لثه‌ها) کمک می‌کند؟ آیا فراوانی شست‌و‌شو یا غلظت محلول نتیجه نهایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و عوارض جانبی نامطلوبی را بر جای می‌گذارد؟

پیشینه

ژینژیویت وضعیتی است برگشت‌پذیر، که در آن لثه‌ها قرمز و متورم شده، و ممکن است به آسانی خونریزی کنند. ژینژیویت بسیار شایع است - مطالعات نشان می‌دهند که بیش از 50% تا 90% از بزرگسالان در انگلیس و ایالات متحده آمریکا به آن مبتلا هستند. در افراد مستعد، ژینژیویت ممکن است منجر به بروز پریودنتیت شود، که دیگر برگشت‌پذیر نیست. در پریودنتیت، التهاب همراه است با تحلیل لیگامنت‌ها و استخوان هایی که از دندان‌ها حمایت می‌کنند. در صورت عدم درمان، این وضعیت ممکن است در نهایت منجر به از دست دادن دندان شود. پریودنتیت شدید ششمین بیماری گسترده در سراسر جهان به شمار می‌آید.

حفظ استاندارد بالایی از بهداشت دهان برای پیشگیری و درمان ژینژیویت مهم است. روش اصلی برای حفظ بهداشت دهان، مسواک زدن است. سایر روش‌های پاک‌سازی معمولا شامل استفاده از نخ دندان، برس‌های مخصوص بین دندانی و جرم‌گیری و پولیش دندان است که توسط دندان‌پزشک انجام می‌شود. برخی از افراد با استفاده از فقط پاک‌سازی متعارف دندان، کنترل سختی بر تشکیل پلاک و پیشگیری از بر ژینژیویت دارند. بنابراین، آنها علاوه بر پاک‌سازی متعارف دندان‌، گاهی اوقات از دهان‌شویه‌های حاوی کلرهگزیدین نیز استفاده می‌کنند. این دهان‌شویه‌ها بدون نسخه پزشک به راحتی در دسترس قرار دارند؛ معمولا خارج از ایالات متحده نیز نیازی به تجویز پزشک نیست.

ویژگی‌های مطالعه

ما 51 مطالعه را وارد کردیم که در مجموع 5345 شرکت‌کننده را تجزیه‌و‌تحلیل کردند. شواهد موجود در این مطالعه مروری تا 28 سپتامبر 2016 به‌روز شده است. به‌طور معمول شرکت‌کنندگان مطالعه، کودکان و بزرگسالان مبتلا به ژینژیویت یا پریودنتیت بودند، که سالم بوده و قادر به استفاده از روش‌های معمول پاک‌سازی دندان بودند. مطالعاتی را حذف نکردیم که در آنها برخی یا همه شرکت‌کنندگان مبتلا به بیماری بوده یا نیاز به مراقبت‌های ویژه داشتند، زیرا استفاده از دهان‌شویه‌های حاوی کلرهگزیدین را به ویژه برای آنها مناسب در نظر گرفتیم. مطالعات وارد شده به ارزیابی اثرات دهان‌شویه‌ کلرهگزیدین بر بروز ژینژیویت در کودکان و بزرگسالانی پرداختند که حداقل به مدت 4 هفته از آن علاوه بر پاک‌سازی متعارف دندان استفاده کردند.

نتایج کلیدی

شواهدی با کیفیت بالا وجود دارد که استفاده از دهان‌شویه‌های حاوی کلرهگزیدین به مدت 4 تا 6 هفته یا 6 ماه علاوه بر مسواک زدن و پاک‌سازی دندان، باعث کاهش چشمگیری در تشکیل پلاک می‌شود. همچنین شواهدی با کیفیت بالا در مورد کاهش متوسط ژینژیویت در افرادی به دست آمد که مبتلا به سطح خفیفی از آن بودند، هرچند از آن‌جایی که سطح بیماری در حال حاضر پائین است، این نتیجه‌گیری به لحاظ بالینی چندان مهم نیست. ماهیت شواهد موجود این امکان را به ما نمی‌دهند که سطح کاهش ژینژیویت را در افرادی که مبتلا به سطوح متوسط تا شدید آن هستند، تعیین کنیم.

شواهدی به دست نیامد که غلظتی از محلول شست‌و‌شوی کلرهگزیدین موثرتر از غلظت دیگر باشد.

شست‌و‌شو به مدت 4 هفته یا بیشتر باعث لکه‌دار شدن دندان می‌شود، که نیاز به جرم‌گیری و پولیش توسط دندانپزشک پیدا می‌کند. سایر عوارض جانبی که گزارش شدند، عبارتند از تشکیل جرم دندانی (calculus یا tartar)، اختلالات چشایی موقت و خونریزی موقت/آسیب به لایه پوششی دهان.

کیفیت شواهد

یک مطالعه در معرض خطر نامشخص سوگیری ارزیابی شد، و 50 مطالعه باقی‌مانده در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشتند، با این حال این موضوع بر کیفیت ارزیابی ژینژیویت و پلاک تاثیری نداشت، زیرا معتقدیم که بعید است تحقیقات بیشتر اطمینان ما را به برآورد تاثیر مداخله تغییر دهند.