Pytanie badawcze

Czy stosowanie płynów do płukania ust zawierających chlorheksydynę (antyseptyk o szerokim spektrum), oprócz innych konwencjonalnych środków do czyszczenia zębów, pomaga kontrolować i skutkuje poprawą w zapaleniu dziąseł? Czy częstość płukania lub stężenie roztworu wpływa na wynik oraz czy notuje się jakieś niepożądane skutki uboczne?

Wprowadzenie

Zapalenie dziąseł jest odwracalnym stanem chorobowym, gdy dziąsła stają się czerwone, opuchnięte i mogą łatwo krwawić. Zapalenie dziąseł jest również bardzo częste - badania wskazują, że aż od 50% do 90% osób dorosłych w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych cierpi z tego powodu. U osób podatnych, zapalenie dziąseł może doprowadzić do paradontozy, która nie jest odwracalna. Zapaleniu przyzębia towarzyszy zanik tkanek wspierających zęby (więzadeł i kości). Nieleczone może doprowadzić do utraty zębów. Ciężkie zapalenie przyzębia jest szóstą najbardziej rozpowszechnioną na świecie chorobą.

Uznaje się, że utrzymanie wysokiego standardu higieny jamy ustnej jest ważne dla zapobiegania i leczenia zapalenia dziąseł. Szczotkowanie zębów jest głównym sposobem na utrzymanie dobrej higieny jamy ustnej. Inne powszechnie stosowane metody obejmują: nici dentystyczne, szczoteczki międzyzębowe oraz usuwanie kamienia nazębnego i polerowanie wykonywane przez stomatologa. U niektórych osób pojawia się problem z kontrolowaniem narastania płytki nazębnej i zapobieganiem zapaleniu dziąseł przy użyciu wyłącznie konwencjonalnych metod czyszczenia zębów. Stąd czasami używają płynów do płukania ust zawierających chlorheksydynę, oprócz tradycyjnego mycia zębów. Takie płyny do płukania ust są dostępne bez recepty; recepty na ogół nie są wymagane poza USA.

Charakterystyka badania

Włączyliśmy 51 badań, w których analizowano łącznie 5345 uczestników. Dane naukowe prezentowane w niniejszym przeglądzie są aktualne do dnia 28 września 2016 roku. Generalnie, grupę badaną stanowiły dzieci i dorośli, u których wystąpiło zapalenie dziąseł lub przyzębia, którzy byli w stanie stosować zwykłe metody czyszczenia zębów i byli zdrowi. Nie wykluczaliśmy badań, w których u niektórych lub wszystkich uczestników występowały schorzenia lub specjalne wymagania dotyczące opieki, gdyż w naszym przekonaniu stosowanie płynów do płukania ust z chlorheksydyną jest szczególnie dla nich istotne. W badaniach włączonych do przeglądu oceniano efekt stosowania płynów do płukania ust z chlorheksydyną, przez co najmniej 4 tygodnie, oprócz tradycyjnego mycia zębów, w odniesieniu do zapalenia dziąseł u dzieci i dorosłych.

Główne wyniki

Wysokiej jakości dane naukowe wskazują, że stosowanie płynów do płukania ust zawierających chlorheksydynę, oprócz zwykłego szczotkowania i czyszczenia, przez 4 do 6 tygodni lub 6 miesięcy prowadzi do znacznego zmniejszenia narastania płytki nazębnej. Także wysokiej jakości dane naukowe wskazują na umiarkowane zmniejszenie nasilenia zapalenia dziąseł u osób z łagodnym zapaleniem, jednak ze względu na niewielkie zaawansowanie choroby tego efektu nie jest uważa się za klinicznie istotny. Charakter dostępnych danych nie pozwala nam określić poziomu zmniejszenia nasilenia zapalenia dziąseł u osób z umiarkowanym do ciężkiego poziomem zapalenia dziąseł.

Nie było danych naukowych pozwalających stwierdzić, aby konkretne stężenia lub częstość płukania płynem z chlorheksydyną były skuteczniejsze niż inne.

Płukanie przez 4 tygodnie lub dłużej powoduje przebarwienia zębów, co wymaga usuwania kamienia nazębnego i polerowania przeprowadzanych przez stomatologa. Inne raportowane działania niepożądane to: narastanie kamienia nazębnego, czasowe zaburzenia smaku i czasowe złuszczanie/uszkodzenie błony śluzowej jamy ustnej.

Jakość danych naukowych

W jednym badaniu ryzyko wypaczenia wyników badań oceniono jako niejasne, a pozostałe 50 badań oceniono jako obarczone dużym ryzykiem wypaczenia wyników, jednak to nie miało wpływu na ocenę jakości danych naukowych dla zapalenia dziąseł i płytki nazębnej, gdyż uważamy za mało prawdopodobne, aby dalsze badania zmieniły nasze zaufanie dla oszacowania efektu.