مشکل چیست؟
کم‌خونی (کاهش سطح گلبول‌های قرمز در گردش خون)، در افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی (CKD) شایع است. کم‌خونی، با بیماری قلبی‌عروقی، عفونت و مرگومیر بیماران مرتبط است. تثبیتکنندههای عوامل القاء‌کننده هیپوکسی (HIF)، اکنون برای مدیریت کم‌خونی در دسترس قرار داشته و می‌توانند از طریق دهان (خوراکی) مصرف شوند، بنابراین از تزریق اجتناب می‌شود.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
ما ارزیابی کردیم که تجویز تثبیتکنندههای HIF برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به CKD در مدیریت کم‌خونی مفید هستند یا خیر. تمام مطالعات بالینی را برای تثبیتکنندههای عامل القاء‌کننده هیپوکسی ارزیابی کرده و نتایج را خلاصه کردیم. ما ارزیابی کردیم که با استفاده از سیستمی به نام «درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE)»، تا چه حد می‌توانیم در مورد شواهد مربوط به تثبیتکننده عوامل القاء‌کننده هیپوکسی مطمئن باشیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 51 مطالعه را وارد کردیم که به تصادفی‌سازی 30,994 بزرگسال پرداختند. به بیماران در این مطالعات، یک تثبیتکننده HIF، یک قرص قند (دارونما)، یا درمان اریتروپویتین داده شد. درباره نوع درمانی که بیماران دریافت کردند، به صورت تصادفی تصمیم گرفته شد. مطالعات به‌طور کلی کوتاه-مدت (طی چند هفته) بودند. هیچ مطالعه‌ای در مورد کودکان یا افرادی که پیوند کلیه دریافت کردند، انجام نشد.
تثبیتکنندههای HIF در مقایسه با دارونما یا درمان اریتروپویتین، تعداد ترانسفیوژن‌های خون را در افراد مبتلا به CKD کاهش دادند. تثبیتکنندههای HIF در مقایسه با دارونما، تعداد بیمارانی را که به سطح هدف هموگلوبین خود دست یافتند، افزایش دادند. تثبیتکنندههای HIF تاثیرات نامشخصی بر امید به زندگی و احتمال ابتلا به بیماری قلبی در افراد مبتلا به CKD دارند.
نتیجه‌گیری‌ها
تثبیتکنندههای HIF، نیاز به دریافت ترانسفیوژن خون را در افراد مبتلا به CKD کاهش داده و تعداد بیمارانی را که به سطح هدف هموگلوبین خود می‌رسند، افزایش می‌دهند. ما مطمئن نیستیم که تثبیتکنندههای عامل القاء‌کننده هیپوکسی در مقایسه با دارونما یا دیگر درمان‌های کم‌خونی، تاثیری بر امید به زندگی یا کیفیت زندگی در افراد مبتلا به CKD دارند یا خیر.
مدیریت درمانی کم‌خونی با تثبیتکننده HIF در مقایسه با دارونما یا ESAها، تاثیرات نامشخصی بر مرگومیر ناشی از CV، خستگی، مرگومیر (به هر علتی)، پیامدهای CV، و نارسایی کلیه داشت. مدیریت درمانی کم‌خونی با تثبیتکننده HIF در مقایسه با دارونما یا ESAها احتمالا بخشی از بیماران نیازمند به ترانسفیوژن‌های خون را کاهش داده و در مقایسه با دارونما، احتمالا بخشی از بیماران را که به Hb هدف می‌رسند افزایش می‌دهد.
در بیماری مزمن کلیوی (chronic kidney disease; CKD)، کم‌خونی رخ می‌دهد و در سطوح پائین عملکرد کلیوی، شایع‌تر است. کم‌خونی در CKD، با مرگومیر ناشی از بیماری قلبی‌عروقی (cardiovascular; CV) و عفونت همراه است. درمان‌های تثبیت‌شده شامل داروهای محرک تولید گلبول قرمز (ESAs)، مصرف مکمل آهن و ترانسفیوژن‌های خون است. تثبیتکنندههای خوراکی عوامل القاء‌کننده هیپوکسی (hypoxia-inducible factors; HIF)، اکنون برای مدیریت کم‌خونی در افراد مبتلا به CKD در دسترس قرار دارند.
هدف ما، ارزیابی مزایا و مضرات بالقوه تثبیتکنندههای HIF، در مدیریت کم‌خونی در افراد مبتلا به CKD بود.
پایگاه ثبت مطالعات گروه کلیه و پیوند در کاکرین را تا 22 نوامبر 2021، از طریق تماس با کارشناس اطلاعات با استفاده از اصطلاحات جست‌وجوی مرتبط با این مرور، جست‌وجو کردیم. مطالعات موجود در پایگاه ثبت، از طریق جست‌وجوهای انجام شده در CENTRAL؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ خلاصه مقالات کنفرانس‌ها، پورتال جست‌وجوی پایگاه ثبت بین‌المللی کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) و ClinicalTrials.gov شناسایی شدند.
مطالعات تصادفی‌سازی شده و شبه-تصادفی‌سازی شده‌ای وارد شدند که تثبیتکنندههای عوامل القاء‌کننده هیپوکسی را در مقایسه با دارونما (placebo)، مراقبت‌های استاندارد، ESAs یا مصرف مکمل آهن در افراد مبتلا به CKD ارزیابی کردند.
پنج نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. تخمین‌های درمان، با استفاده از متاآنالیز جفتی (pair-wise) تاثیرات-تصادفی، خلاصه شده و به صورت نسبت خطر (relative risk) یا تفاوت میانگین (MD)، با 95% فاصله اطمینان (CI) بیان شدند. قطعیت شواهد با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ارزیابی شد.
تعداد 51 مطالعه را که به تصادفی‌سازی 30,994 بزرگسال پرداختند، وارد کردیم. این مطالعات، تثبیتکنندههای HIF را با دارونما یا یک ESA مقایسه کردند.
درمان با تثبیتکننده HIF در مقایسه با دارونما، تاثیرات نامشخصی بر مرگومیر ناشی از CV (10 مطالعه، 1114 شرکت‌کننده): RR: 3.68؛ 95% CI؛ 0.19 تا 70.21؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)، و انفارکتوس میوکارد (MI) غیر-کشنده (3 مطالعه، 822 شرکت‌کننده): RR: 1.29؛ 95% CI؛ 0.31 تا 5.36؛ I² = 0%؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) داشته، و احتمالا نسبتی را از بیماران نیازمند ترانسفیوژن خون کاهش می‌دهد (8 مطالعه، 4329 شرکت‌کننده): RR: 0.51؛ 95% CI؛ 0.44 تا 0.60؛ I² = 0%؛ شواهد با قطعیت متوسط)، و نسبتی را از بیمارانی که به میزان هموگلوبین هدف می‌رسند، افزایش می‌دهد (10 مطالعه، 5102 شرکت‌کننده): RR: 8.36؛ 95% CI؛ 6.42 تا 10.89؛ I² = 37%؛ شواهد با قطعیت متوسط).
درمان با تثبیتکننده HIF در مقایسه با ESAها، ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در مرگومیر ناشی از CV (17 مطالعه، 10,340 شرکت‌کننده): RR: 1.05؛ 95% CI؛ 0.88 تا 1.26؛ I² = 0%؛ شواهد با قطعیت پائین)، MI غیر-کشنده (7 مطالعه، 7765 شرکت‌کننده): RR: 0.91؛ 95% CI؛ 0.76 تا 1.10؛ I² = 0%؛ شواهد با قطعیت پائین)، سکته مغزی غیر-کشنده (5 مطالعه، 7285 شرکت‌کننده): RR: 1.06؛ 95% CI؛ 0.71 تا 1.56؛ I² = 8%؛ شواهد با قطعیت پائین) بر جای گذاشته، و تاثیرات نامطمئنی روی خستگی (2 مطالعه، 3471 شرکت‌کننده): RR: 0.80؛ 95% CI؛ 0.56 تا 1.16؛ I² = 0%؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) داشت. درمان با تثبیتکننده HIF در مقایسه با ESA احتمالا نسبتی را از بیمارانی که نیاز به ترانسفیوژن خون داشتند، کاهش داد (11 مطالعه، 10786 شرکت‌کننده): RR: 0.87؛ 95% CI؛ 0.76 تا 1.00؛ I² = 25%؛ شواهد با قطعیت متوسط)، اما ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت بر نسبتی از بیماران داشته باشد که به هموگلوبین هدف دست یافتند (14 مطالعه، 4601 شرکت‌کننده): RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.93 تا 1.07؛ I² = 70%؛ شواهد با قطعیت پائین).
تاثیر تثبیتکنندههای HIF بر بستری شدن ناشی از نارسایی قلبی، حوادث شریانی محیطی، از دست دادن حفظ دسترسی عروقی دیالیز بدون کمک، مداخله دسترسی، سرطان، عفونت، هیپرتانسیون ریوی و نفروپاتی دیابتی نامطمئن بود.
هیچ یک از مطالعات وارد شده، کیفیت زندگی را گزارش نکردند. عوارض جانبی به ندرت و به‌طور متناقضی گزارش شدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.