پیام‌های کلیدی
1. ما مطمئن نیستیم که فرمولای حاوی پروتئین بالا بر سوء تغذیه یا چاقی در نوزادان تاثیر داشته باشد.
2. برای ارزیابی بیشتر مزایا و آسیب‌های بالقوه انواع مختلف فرمولای نوزاد، مطالعات بزرگ‌تری مورد نیاز است.
3. پژوهش‌های آتی باید بر رشد طولانی‌مدت و تکامل مغز تمرکز داشته باشند.
فرمولای نوزادی حاوی پروتئین بالا و پروتئین کم چیست؟
فرمولای نوزاد دارای محتوای تغذیه‌ای مشابه با شیر مادر و حاوی موادی مانند شیر گاو، چربی‌ها، ویتامین‌ها، پروتئین‌ها (مانند آب پنیر (whey) یا پروتئین سویا) و کربوهیدرات‌ها است. فرمولاها بسته به مقدار پروتئینی که دارند، تحت عنوان حاوی پروتئین کم (کمتر از 1.8 گرم در 100 کیلوکالری)، پروتئین استاندارد یا پروتئین بالا (2.5 گرم یا بیشتر در هر 100 کیلوکالری) طبقه‌بندی می‌شوند.
چرا ارزیابی فرمولای نوزاد مهم است؟
علیرغم توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO)، بسیاری از نوزادان ترم کامل در سراسر جهان به جای شیر مادر با فرمولا تغذیه می‌شوند. برخی از فرمولاهای نوزادی حاوی پروتئین بیش از مقدار توصیه‌شده هستند؛ آنها برای افزایش وزن‌گیری در نوزادان در سال اول زندگی طراحی شده‌اند. با این حال، اطلاعاتی درباره تاثیر فرمولای حاوی پروتئین بالا بر سوء تغذیه، اضافه وزن یا چاقی در دوران نوزادی در اختیار نداریم.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
می‌خواستیم بدانیم که فرمولای حاوی پروتئین بالا برای پیشگیری از موارد زیر بهتر از فرمولای حاوی پروتئین استاندارد یا پروتئین کم است یا خیر:
1. سوء تغذیه (وزن پائین برای سن، قد کوتاه برای سن، یا وزن یا قد کم)؛
2. اضافه وزن یا چاقی (وزن بالا برای قد)؛ و
3. دیگر رویدادهای ناخواسته.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
در جست‌وجوی مطالعاتی بودیم که فرمولای حاوی پروتئین بالاتر را در مقایسه با فرمولای حاوی پروتئین کمتر در نوزادان سالم از هر جنس، که در سن بارداری نه ماه و با وزن و قد طبیعی متولد شدند، بررسی کردند.
نتایج این مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و اطمینان خود را به این شواهد، بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعه، رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 11 مطالعه واجد شرایط را پیدا کردیم که شامل 1885 نوزاد سالم، ترم کامل و تغذیه‌شده با فرمولا بودند. هفت مطالعه (1629 نوزاد) فرمولای حاوی پروتئین بالا را با فرمولای حاوی پروتئین استاندارد و چهار مطالعه (256 نوزاد) فرمولای حاوی پروتئین استاندارد را با فرمولای حاوی پروتئین کم مقایسه کردند. بزرگ‌ترین مطالعه شامل 1090 نوزاد و کوچک‌ترین مطالعه دربرگیرنده 20 نوزاد بودند. ده مطالعه در اروپا و یک مطالعه در ایالات متحده آمریکا انجام شدند. اکثر مطالعات تقریبا چهار ماه به طول انجامیدند؛ فقط دو مطالعه پنج سال یا بیشتر انجام شدند. شرکت‌های داروسازی تمام مطالعات را از نظر مالی حمایت کردند.
به‌طور کلی، ما مطمئن نیستیم که تغذیه نوزادان سالم با فرمولای حاوی پروتئین بالا در مقایسه با فرمولای حاوی پروتئین استاندارد تاثیری بر سوء تغذیه، اضافه وزن یا چاقی در سال اول زندگی دارد یا خیر. ما مطمئن نیستیم که تغذیه نوزادان سالم با فرمولای حاوی پروتئین استاندارد در مقایسه با فرمولای حاوی پروتئین کم، تاثیری بر سوء تغذیه در دوران کودکی داشته باشد. وقوع رویدادهای ناخواسته در نوزادانی که با فرمولا تغذیه می‌شوند ممکن است به محتوای پروتئین فرمولا ارتباطی نداشته باشد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
در مورد شواهد مطمئن نیستیم زیرا مطالعات به روش‌های مختلفی، اطلاعات خود را ارائه کرده و نتایج به‌طور چشمگیری بین مطالعات متفاوت بودند. علاوه بر این، تعداد موارد قطع درمان در برخی مطالعات زیاد بود و این امر می‌توانست بر نتایج تاثیر بگذارد. پژوهش‌های بیشتر به احتمال زیاد نتایج این مرور را تغییر خواهند داد.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا اکتبر 2022 به‌روز است.
ما مطمئن نیستیم که تغذیه نوزادان سالم با فرمولای حاوی پروتئین بالا در مقایسه با فرمولای حاوی پروتئین استاندارد تاثیری بر سوء تغذیه، اضافه وزن یا چاقی دارد یا خیر. ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در خطر عوارض جانبی میان نوزادان تغذیه‌شده با فرمولای حاوی پروتئین بالا در برابر نوزادان تغذیه‌شده با فرمولای حاوی پروتئین استاندارد وجود داشته باشد.
ما مطمئن نیستیم که تغذیه نوزادان سالم با فرمولای حاوی پروتئین استاندارد در مقایسه با فرمولای حاوی پروتئین کم، تاثیری بر سوء تغذیه داشته باشد. ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در خطر عوارض جانبی میان نوزادان تغذیه‌شده با فرمولای حاوی پروتئین استاندارد در برابر نوزادان تغذیه‌شده با فرمولای حاوی پروتئین کم وجود داشته باشد.
یافته‌های شش مطالعه در حال انجام و دو مطالعه در انتظار طبقه‌بندی ممکن است نتیجه‌گیری‌های این مرور را تغییر دهند.
بسیاری از نوزادان برای تقویت رشد از فرمولا یا شیر خشک نوزاد تغذیه می‌کنند. برخی از انواع فرمولا، برای تسریع وزن‌گیری در سال اول زندگی، دارای محتوای پروتئین بالایی هستند (2.5 گرم و بیشتر در هر 100 کیلوکالری). موازنه خطر-مزیت این فرمولاها نامشخص است.
ارزیابی مزایا و آسیب‌های دریافت پروتئین بیشتر در برابر دریافت پروتئین کمتر در نوزادان ترم سالم که با فرمولا تغذیه می‌شوند.
CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ CINAHL؛ LILACS؛ OpenGrey، پایگاه‌های ثبت کارآزمایی بالینی، و خلاصه مقالات کنفرانس‌ها را در اکتبر 2022 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) را شامل نوزادان سالمی که با فرمولا تغذیه شدند (آنهایی که فقط از فرمولا تغذیه کردند و نوزادانی که به عنوان غذای مکمل از فرمولا استفاده کردند) وارد کردیم. نوزادان را از هر جنس یا قومیتی وارد کردیم که حداقل سه ماه متوالی از زمان تولد با فرمولای نوزاد تغذیه شدند. کارآزمایی‌های شبه-تصادفی‌سازی شده، مطالعات مشاهده‌ای و نوزادان مبتلا به ناهنجاری‌های مادرزادی یا بیماری‌های زمینه‌ای جدی را حذف کردیم. محتوای پروتئین بالا را به صورت 2.5 گرم یا بیشتر در هر 100 کیلوکالری، و محتوای پروتئین پائین را کمتر از 1.8 گرم در هر 100 کیلوکالری (برای تغذیه انحصاری با فرمولا) یا کمتر از 1.7 گرم در هر 100 کیلوکالری (برای تغذیه مکمل با فرمولا) تعریف کردیم.
چهار نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم خطر سوگیری (bias) را بررسی کرده و داده‌ها را از کارآزمایی‌ها استخراج کردند، نویسنده پنجم مرور اختلافات را حل‌وفصل کرد. متاآنالیز اثرات تصادفی (random-effect) را انجام دادیم، خطرهای نسبی (RRs) یا نسبت‌های شانس پتو (Peto ORs) را با 95% فواصل اطمینان (CIs) برای پیامدهای دو حالتی (dichotomous outcome) و تفاوت‌های میانگین (MDs) را با 95% CIها برای پیامدهای پیوسته (continuous outcome) محاسبه کردیم. از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد استفاده کردیم.
تعداد 11 RCT (1185 نوزاد) انجام‌شده را در کشورهایی با سطح درآمد بالا وارد کردیم. هفت کارآزمایی (1629 نوزاد) فرمولای حاوی پروتئین بالا را با فرمولای حاوی پروتئین استاندارد و چهار کارآزمایی (256 نوزاد) فرمولای حاوی پروتئین استاندارد را با فرمولای حاوی پروتئین کم مقایسه کردند. طولانی‌ترین زمان پیگیری 11 سال بود.
فرمولای حاوی پروتئین بالا در برابر فرمولای حاوی پروتئین استاندارد
شواهدی را با قطعیت بسیار پائین پیدا کردیم که نشان می‌دهد تغذیه نوزادان ترم سالم با فرمولای حاوی پروتئین بالا در مقایسه با فرمولای حاوی پروتئین استاندارد تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر کمبود وزن (MD در نمره z وزن برای سن: 0.05 SD؛ 95% CI؛ 0.09- تا 0.19؛ P = 0.51؛ I 2 = 61%؛ 7 مطالعه، 1629 شرکت‌کننده)، کوتاه‌قدی تغذیه‌ای (stunting) (MD در نمره z قد برای سن: 0.15 SD؛ 95% CI؛ 0.05- تا 0.35؛ P = 0.14؛ I 2 = 73%؛ 7 مطالعه، 1629 شرکت‌کننده) و کاهش وزن نسبت به قد (wasting) (MD در نمره z وزن برای قد: 0.12- SD؛ 95% CI؛ 0.31- تا 0.07؛ P = 0.20؛ I 2 = 94%؛ 7 مطالعه، 1629 شرکت‌کننده) در سال اول زندگی دارد.
شواهدی را با قطعیت بسیار پائین پیدا کردیم که نشان می‌دهد تغذیه نوزادان سالم با فرمولای حاوی پروتئین بالا در مقایسه با فرمولای حاوی پروتئین استاندارد تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر وقوع اضافه وزن (RR: 1.26؛ 95% CI؛ 0.63 تا 2.51؛ P = 0.51؛ 1 مطالعه، 1090 شرکت‌کننده) یا چاقی (RR: 1.96؛ 95% CI؛ 0.59 تا 6.48؛ P = 0.27؛ 1 مطالعه، 1090 شرکت‌کننده) در مدت پنج سال پیگیری دارد.
هیچ مطالعه‌ای مورتالیتی به هر علتی (all-cause mortality) را گزارش نکرد.
تغذیه نوزادان سالم با فرمولای حاوی پروتئین بالا در مقایسه با فرمولای حاوی پروتئین استاندارد ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر وقوع عوارض جانبی مانند اسهال، استفراغ یا حساسیت بیش از حد به شیر (RR: 0.93؛ 95% CI؛ 0.76 تا 1.13؛ P = 0.44؛ I 2 = 0%؛ 4 مطالعه، 445 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) در سال اول زندگی داشته باشد.
فرمولای حاوی پروتئین استاندارد در برابر فرمولای حاوی پروتئین کم
شواهدی را با قطعیت بسیار پائین پیدا کردیم که نشان می‌دهد تغذیه نوزادان سالم با فرمولای حاوی پروتئین استاندارد در مقایسه با فرمولای حاوی پروتئین کم تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر کمبود وزن (MD در نمره z وزن برای سن: 0.0؛ 95% CI؛ 0.43- تا 0.43؛ P = 0.99؛ I 2 = 81%؛ 4 مطالعه؛ 256 شرکت‌کننده)، کوتاه‌قدی تغذیه‌ای (MD در نمره z قد برای سن: 0.01-؛ 95% CI؛ 0.36- تا 0.35؛ P = 0.96؛ I 2 = 73%؛ 4 مطالعه، 256 شرکت‌کننده) و کاهش وزن نسبت به قد (MD در نمره z وزن برای قد: 0.13؛ 95% CI؛ 0.29- تا 0.56؛ P = 0.54؛ I 2 = 95%؛ 4 مطالعه؛ 256 شرکت‌کننده) در سال اول زندگی دارد.
هیچ مطالعه‌ای اضافه وزن، چاقی یا مورتالیتی به هر علتی را گزارش نکرد.
تغذیه نوزادان سالم با فرمولای حاوی پروتئین استاندارد در مقایسه با فرمولای حاوی پروتئین کم ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر وقوع عوارض جانبی مانند اسهال، استفراغ یا حساسیت بیش از حد به شیر (Peto OR: 1.55؛ 95% CI؛ 0.70 تا 3.40؛ P = 0.28؛ I 2 = 0%؛ 2 مطالعه، 206 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) در چهار سال اول زندگی داشته باشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.