Wprowadzenie

Dokonaliśmy przeglądu danych naukowych na temat skuteczności poradników drukowanych jako pomocy w rzuceniu palenia. Szukano badań dotyczących różnych rodzajów poradników, które stanowiły wsparcie podczas walki z nałogiem palenia. Przegląd obejmował wszelkie poradniki książkowe, ulotki i broszury informacyjne opisujące programy, których stosowanie może pomóc w zaprzestaniu palenia. Do przeglądu włączono także materiały w postaci audio oraz wideo, pominięto zaś programy i poradniki internetowe lub inne formy. Byliśmy zainteresowani liczbą osób, które przestały palić na co najmniej 6 miesięcy od chwili otrzymania materiałów. Badania musiały obejmować osoby palące, jednak niekoniecznie te, które w danej chwili chciały przestać palić.

Charakterystyka badań

Przeszukano elektroniczne bazy danych w temacie związanym z poradnikami dotyczącymi rzucenia palenia. Przegląd był prowadzony do marca 2018 roku i do tego czasu znaleziono 75 badań. Większość badań odbyła się w Ameryce Północnej i Europie, a uczestnikami były osoby dorosłe. Chęć natychmiastowego zarwania z nałogiem nie była warunkiem koniecznym do uczestnictwa w programie. Podczas badań uczestnicy odbierali materiały informacyjne osobiście lub dostawali je pocztą. W niektórych przypadkach broszury były dostarczane jednorazowo, w innych zaś partiami, w trakcie trwania całego badania. W większości badań poradniki były jedyną formą pomocy dla uczestników. Jednak niektóre badania sprawdzały skuteczność poradników w połączeniu z innymi formami wsparcia w celu ustalenia, czy materiały drukowane stanowiły dodatkową korzyść dla procesu rzucenia palenia tytoniu. Niektóre badania zbierały informacje na temat poszczególnych uczestników, dzięki czemu można było dostosować materiały do indywidualnych potrzeb.

Główne wyniki

W jedenastu badaniach, w których uczestniczyło ponad 13 tysięcy osób, wykazano niewielką skuteczność poradników jako jedynego źródła pomocy w rzuceniu palenia. Nasze zaufanie do zebranych danych jest tylko umiarkowane. Badania odbywały się w krajach o wysokich dochodach, przez co nie można odnieść wyników do krajów o niższych dochodach, gdzie osoby mogłyby odpowiadać na interwencję w inny sposób. W 11 badaniach dotyczących osób, które otrzymały poradniki łącznie z poradami bezpośrednimi od specjalisty nie stwierdzono dodatkowych korzyści w porównaniu z programami obejmującymi wyłącznie wizytę u terapeuty.

Trzydzieści dwa badania dotyczyły drukowanych materiałów dostosowanych do indywidualnych potrzeb, które porównano z poradnikami ogólnymi lub brakiem jakiejkolwiek pomocy. Na podstawie danych naukowych pochodzących z 10 badań obejmujących niemal 15 tysięcy osób wykazano, że materiały dostosowane do indywidualnych potrzeb były bardziej pomocne niż brak jakichkolwiek materiałów. Nasze zaufanie do tych danych jest umiarkowane, ponieważ w części badań sposoby ich przeprowadzania nie były jasne, co mogło wpłynąć na wyniki.

Wnioski

W przypadku braku innego wsparcia poradniki drukowane mogą pomóc osobom chcącym rzucić palenie w porównaniu z brakiem takiej pomocy. Osoby, które dodatkowo odbyły wizytę u terapeuty lub zastosowały nikotynową terapię zastępczą częściej rzucały palenie niż osoby, które otrzymały jedynie poradniki.

Materiały drukowane dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta były skuteczniejsze niż brak jakiejkolwiek pomocy. Jednak taka forma wsparcia wymagała częstszych kontaktów z zespołem badawczym. Gdy materiały dostosowane do indywidualnych potrzeb porównano z materiałami ogólnymi wymagającymi tak samo częstych kontaktów, nie znaleziono różnic w odsetku rzucenia palenia.

Badania, które znaleźliśmy dotyczyły materiałów dostarczanych pacjentom w krajach o wysokich dochodach, gdzie inne formy wsparcia są także dostępne. Niezbędne są dalsze badania, aby dowiedzieć się, na ile poradniki dotyczące walki z nałogiem palenia tytoniu są skuteczne w krajach o średnich i niskich dochodach, gdzie bardziej intensywne formy pomocy nie są tak powszechne.