Pytanie badawcze

Przeprowadziliśmy ocenę danych naukowych w celu sprawdzenia czy leki, które nie są steroidami, mogą łagodzić stan zapalny w płucach i zatrzymać pogarszanie się ich czynności u chorych na mukowiscydozę.

Wprowadzenie

Stan zapalny płuc nasila ich uszkodzenie i jest najczęstszym powodem wczesnego zgonu chorych na mukowiscydozę. Niesteroidowe leki przeciwzapalne w wysokich dawkach, a w szczególności ibuprofen, mogą hamować proces zapalenia, istnieją jednak dane, że w małych dawkach mogą go powodować. Stosowanie dużych dawek wzbudza obawy, że wystąpią działania niepożądane, co powoduje ograniczenie wykorzystania tych leków w mukowiscydozie.

Data wyszukiwania

Dane naukowe są aktualne do dnia: 21 listopada 2018 r.

Charakterystyka badań

Analizowaliśmy badania porównujące doustne niesteroidowe leki przeciwzapalne z placebo (tabletkami nie zawierającej aktywnego leku). Analizowaliśmy każdą dawkę leku, jednakże badanie musiało trwać co najmniej 2 miesiące w grupie chorych na mukowiscydozę. Do analizy zakwalifikowaliśmy 4 spośród 17 odnalezionych badań. Objęły one 287 osób, w wieku od 5 do 39 lat; wyniki jednego z badań nie zostały jeszcze w całości opublikowane, dlatego ocenimy je, kiedy dostępne będzie więcej informacji. Trzy z czterech zakwalifikowanych badań porównywały ibuprofen z placebo; dwa z nich były przeprowadzone w tym samym ośrodku, częściowo przy udziale tych samych pacjentów. Jedno z badań porównywało lek o nazwie piroksykam z placebo. Najdłuższe badanie trwało cztery lata.

Naszym celem było przedstawienie danych dotyczących czynności płuc, stanu odżywienia, wyników zdjęć rentgenowskich płuc, konieczności leczenia dożylnego antybiotykami, a także przyjęć do szpitali, okresu przeżycia i działań niepożądanych leków.

Główne wyniki

Połączyliśmy dane z dwóch największych badań dotyczących ibuprofenu. Wskazują one na znamiennie mniejsze pogorszenie czynności płuc w ciągu roku u ochotników przyjmujących ibuprofen. Wyniki takie były zgodne przy trzech różnych sposobach ich pomiaru. Kiedy przeprowadziliśmy analizę tych wyników po podziale pacjentów według kryterium wieku (choć nie planowaliśmy tego początkowo) okazało się, że dwa wskaźniki czynności płuc wskazywały wolniejszy spadek w ciągu roku u młodszych dzieci. Wyniki czterech badań wykazały, że w grupie pacjentów przyjmujących ibuprofen, mniej pacjentów trafiało co najmniej raz do szpitala w porównaniu do pacjentów z grupy placebo. Jednakże nie jest jasne czy różnica ta jest istotna czy przypadkowa. W jednym z badań długotrwałe stosowanie dużych dawek ibuprofenu wykazywało związek z mniejszym zużyciem antybiotyków podawanych dożylnie, lepszym stanem odżywienia i lepszym wynikiem oceny radiologicznej płuc. Nie zaobserwowano poważnych działań niepożądanych, niemniej jednak badań nie zaprojektowano w celu wykazania różnic częstości ich występowania.

Podsumowując, istnieją dane naukowe wskazujące, że stosowanie dużych dawek niesteroidowych leków przeciwzapalnych, w szczególności ibuprofenu, może spowolnić postęp uszkodzenia płuc u chorych na mukowiscydozę, zwłaszcza w młodszym wieku. Dane dotyczące bezpieczeństwa długotrwałego leczenia są ograniczone; wydaje się jednak, że dostępne dane naukowe wystarczają, aby zalecić wstrzymanie stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych w czasie, gdy chorzy na mukowiscydozę otrzymują dożylne aminoglikozydy lub inne leki, które mogą powodować uszkodzenie nerek.

Badanie dotyczące piroksykamu nie dostarczyło wielu wyników w postaci, w której moglibyśmy je przeanalizować w naszym przeglądzie. Nie przedstawiono w nim danych dotyczących naszego głównego celu, jakim była ocena czynności płuc. Jedynym wykorzystanym jego wynikiem było niestwierdzenie różnicy w odniesieniu do liczby hospitalizacji u chorych otrzymujących piroksykam i placebo.

Jakość danych naukowych

Oceniliśmy jakość danych naukowych jako umiarkowaną. Uważamy, że trzy badania dotyczące ibuprofenu cechowały się dobrą lub wystarczającą wartością metodologiczną i małym ryzykiem błędu systematycznego (wypaczenia wyników; przyp. tłum.), jednakże stosowano w nich różne sposoby pomiaru i oceny wyników. Nie mieliśmy jakichkolwiek zastrzeżeń w odniesieniu do ryzyka wypaczenia wyników badania porównującego piroksykam z placebo.