Najważniejsze informacje

- U osób z chorobami neurologicznymi ośrodkowego układu nerwowego, niektóre metody leczenia niefarmakologicznego, takie jak probiotyki czy masaż brzucha, mogą poprawić zgłaszane objawy zaparć, podczas gdy inne, takie jak holistyczna ocena pielęgniarska, mogą poprawić zgłaszane objawy nietrzymania stolca (ang. faecal incontinence, FI).

- Dane naukowe są bardzo niepewne, czy niektóre niefarmakologiczne terapie (takie jak probiotyki i ocena pielęgniarska) mają jakikolwiek wpływ na jakość życia pacjentów, czas przeznaczony na czynności pielęgnacyjne jelit lub ryzyko wystąpienia szkodliwych bądź niepożądanych skutków leczenia.

- Konieczne są dalsze badania w tym obszarze, uwzględniające pomiar kluczowych wyników. Opracowanie tych wskaźników powinno opierać się na najważniejszych objawach wpływających na jakość życia w tej grupie pacjentów.

Jak zaparcia i nietrzymanie stolca wpływają na osoby z chorobami neurologicznymi ośrodkowego układu nerwowego?

Osoby z chorobami neurologicznymi ośrodkowego układu nerwowego, takimi jak choroba Parkinsona, uszkodzenie rdzenia kręgowego, stwardnienie rozsiane czy udar często cierpią z powodu problemów jelitowych. Obejmują one zaparcia i nietrzymanie stolca, przy czym niektórzy pacjenci doświadczają obu tych schorzeń. Leczenie zaparć może być bardzo trudne, ponieważ może wiązać się z ryzykiem wycieku kałowego, natomiast terapia wycieku kałowego może prowadzić do wystąpienia zaparć. Osoby z chorobami neurologicznymi ośrodkowego układu nerwowego często muszą przeznaczać więcej czasu na wypróżnianie, co może powodować duży lęk i niepokój oraz obniżać ich jakość życia.

Jak leczone są zaparcia i nietrzymanie stolca u osób z chorobami neurologicznymi ośrodkowego układu nerwowego?

Zaparcia i nietrzymanie stolca u osób z chorobami neurologicznymi ośrodkowego układu nerwowego można leczyć na kilka sposobów. Niefarmakologiczne metody leczenia problemów jelitowych obejmują metody zachowawcze, takie jak modyfikacja diety (np. stosowanie probiotyków lub prebiotyków). Fizjoterapia obejmuje ćwiczenia, masaż okolic brzucha, czy też wykorzystywanie wody w celu oczyszczenia jelit ze stolca. Do niefarmakologicznych metod leczenia zaliczane są także zabiegi chirurgiczne.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, jak skuteczne są niefarmakologiczne metody leczenia u osób z zaparciami, nietrzymaniem stolca lub oboma tymi schorzeniami, będącymi wynikiem choroby neurologicznej ośrodkowego układu nerwowego.

Co zrobiliśmy w tym celu?

Szukaliśmy badań, w których analizowano zachowawcze metody leczenia, fizjoterapię lub zabiegi chirurgiczne w porównaniu z brakiem leczenia, opieką standardową (świadczoną w domu lub w szpitalu przez pracownika ochrony zdrowia) lub „pozorowanymi” metodami leczenia niezawierającymi żadnych leków, u osób z zaparciami, nietrzymaniem stolca lub oboma tymi schorzeniami, wynikającymi z choroby neurologicznej ośrodkowego układu nerwowego. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań oraz oceniliśmy zaufanie do nich na podstawie takich kryteriów, jak metody badawcze oraz wielkość badań.

Co znaleźliśmy?

Znaleźliśmy 25 badań obejmujących 1598 osób z chorobą neurologiczną ośrodkowego układu nerwowego oraz zaparciami, nietrzymaniem stolca lub obiema tymi dolegliwościami. Osiem badań obejmowało osoby z chorobą Parkinsona, siedem dotyczyło osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego, pięć badań - osoby po udarze, dwa - uczestników ze stwardnieniem rozsianym, oraz po jednym badaniu, które dotyczyły odpowiednio uczestników z rozszczepem kręgosłupa, z demencją i z poważnymi niepełnosprawnościami intelektualnymi. Prawie wszystkie badania przeprowadzono w krajach o wysokim dochodzie. Dwa z uwzględnionych badań były sponsorowane przez przemysł, natomiast w trzech nie wskazano źródeł finansowania. W jednym badaniu zadeklarowano, że autorzy nie otrzymali żadnego wsparcia finansowego. Pozostałe badania były finansowane z grantów badawczych, przez szpitale lub lokalne władze, organizacje charytatywne bądź organizacje non-profit.

Najważniejsze wyniki

Znaleźliśmy 13 badań porównujących metody leczenia zachowawczego ze standardową opieką, brakiem leczenia lub placebo. Zachowawcze metody leczenia mogą prowadzić do znacznego zmniejszenia zgłaszanych przez pacjentów objawów nietrzymania stolca, a także poprawiać objawy zaparć. Dodatkowo, metody te, mogą prowadzić do skrócenia średniego czasu przeznaczanego na czynności pielęgnacyjne jelit. Jednakże, dane naukowe są bardzo niepewne co do tego, czy interwencje zachowawcze są skuteczne w poprawie samopoczucia związanego ze stanem zdrowia, ani względem tego ile skutków ubocznych mogą powodować. Żadne z badań nie obejmowało skali neurogennej dysfunkcji jelit (ang. Neurogenic Bowel Dysfunction Score), narzędzia stosowanego do pomiaru dysfunkcji jelit u osób z chorobami neurologicznymi ośrodkowego układu nerwowego.

Znaleźliśmy 12 badań, w których porównano fizjoterapię ze standardową opieką, brakiem leczenia lub placebo. Fizjoterapia może powodować niewielką lub żadną zmianę w objawach nietrzymania stolca, natomiast mogą prowadzić do umiarkowanej poprawy w przypadku zaparć. Ponadto, fizjoterapia może wpływać także na niewielką lub żadną zmianę wyniku uzyskanego przy użyciu skali neurogennej dysfunkcji jelit. Dane naukowe są bardzo niepewne co do tego, czy fizjoterapia jest skuteczna w poprawie samopoczucia związanego ze stanem zdrowia, skróceniu czasu potrzebnego na czynności pielęgnacyjne jelit, czy też co do ilości skutków ubocznych, do jakich mogą prowadzić te metody.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Nasza pewność co do przedstawionych danych jest ograniczona ze względu na sposób przeprowadzenia badań. W wielu badaniach istniała możliwość, że uczestnicy byli świadomi, jakie leczenie otrzymywali, co mogło wpływać na otrzymane wyniki. Ponadto, wiele badań miało również problemy ze sposobem raportowania wyników. Dodatkowo w badaniach często uczestniczyła niewielka liczba osób. Brakuje jednolitych miar w badaniach, które umożliwiłyby porównywanie różnych prac badawczych ze sobą, dodatkowo informacje na temat potencjalnych skutków ubocznych tych terapii były bardzo ograniczone.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Niniejsze dane naukowe są aktualne do 27 marca 2023 r.