Osoby z chorobami lub obrażeniami ośrodkowego układu nerwowego są obciążone znacznie większym ryzykiem utraty kontroli nad pracą jelit i ciężkiego zaparcia, w porównaniu z innymi osobami. Zaburzenie to określa się jako neurogenne porażenie jelit (neurogenic bowel dysfunction, NBD). Może być bardzo trudno leczyć zaparcie nie powodując nietrzymania stolca, bądź też zapobiegać nietrzymaniu stolca nie powodując zaparcia. Czas poświęcony opróżnianiu jelita jest niemal zawsze znacznie dłuższy u tych osób. Problemy jelitowe o podłożu neurogennym są źródłem dużego niepokoju i cierpienia, mogą również obniżać jakość życia chorych. Ten przegląd badań dotyczący NBD może zainteresować osoby z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego spowodowanym chorobą lub urazem, lub uszkodzeniem podczas porodu, które ma długoterminowy wpływ na perystaltykę jelit.
Chociaż dostępne jest wiele informacji na temat przyczyn NBD, niewiele badań dotyczy praktycznego rozwiązania tego problemu. Obecnie zaleca się prawidłowe spożycie płynów, zbilansowaną dietę, możliwie dużo wysiłku fizycznego oraz regularne stosowanie programu defekacji. Program defekacji może obejmować stosowanie doustnych leków przeczyszczających, czopków bądź wlewek doodbytniczych, masaż brzucha, ręczną stymulację zwieracza odbytu i ręczne usuwanie stolca. Program defekacji należy dostosować do własnych potrzeb i zwykle metoda prób i błędów pozwala osiągnąć zadowalające wyniki.
Do przeglądu włączono tylko badania naukowe, w których uczestnicy zostali losowo przydzieleni (randomizacja) do grupy kontrolnej (niestosowanie żadnej interwencji lub standardowa opieka) albo do grupy badanej, ze względu na to, że dostarczają one najbardziej wiarygodnych danych naukowych. W niniejszej aktualizacji uwzględniono 15 nowych badań. 5 badań wykluczono, ponieważ dotyczyły one leków (cyzaprydu i tegaserodu), które zostały wycofane z obrotu i nie są już dostępne. Większość z 20 badań z randomizacją włączonych do niniejszego przeglądu obejmowało bardzo małą liczbę uczestników i nie zawsze podano informacje wystarczające, aby mieć pewność, że wyniki tych badań były wiarygodne.
Wykazano, że niektóre środki przeczyszczające podawane doustnie poprawiają pracę jelit, w tym babka płesznik powodująca silne pęcznienie treści jelitowej (1 badanie) oraz izoosmotyczny makrogol (1 badanie); oba stosowano u chorych na chorobę Parkinsona. Stosowanie niektórych czopków i mini lewatyw w celu ułatwienia wypróżnienia szybciej przyniosło spodziewane efekty, w porównaniu z innymi metodami (3 badania), a czas stosowania czopków może wpływać na reakcję jelita (1 badanie). Ręczne usuwanie stolca może być bardziej skuteczne niż podawanie leków drogą doustną bądź doodbytniczo (1 badanie). Zastosowanie irygacji doodbytniczych u osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego wiąże się z poprawą w zakresie czynności jelit, zaparcia stolca i jakości życia (1 badanie). W 3 badaniach wykazano, że masaż brzucha może być pomocny w łagodzeniu zaparć. W 1 badaniu stwierdzono, że nawet jednorazowy kontakt z pielęgniarką, którego celem jest edukacja może przynieść korzyść pacjentowi.
Przegląd ten pokazuje, że wciąż niezwykle mało jest badań dotyczących tego powszechnego problemu, który jest tak ważny dla pacjentów. Uzyskane w tym przeglądzie dane naukowe są bardzo niskiej jakości, ponieważ sposób przeprowadzenia badań i przedstawienia ich wyników wskazuje na ich małą wiarygodność. Nie jest możliwe stworzenie zaleceń na podstawie wyników tych badań. Metoda prób i błędów pozostaje nadal metodą z wyboru w leczeniu NBD, do czasu aż nie przeprowadzi się większej liczby wiarygodnych badań, obejmujących większą liczbę uczestników i oceniających najbardziej istotne aspekty tego zagadnienia.
Tłumaczenie: Magdalena Kurnik Redakcja: Karolina Moćko