Czym jest biegunka związana z antybiotykoterapią?

Biegunka związana ze stosowaniem antybiotyków (ang. antibiotic-associated diarrhea, AAD) występuje, gdy antybiotyki zakłócają naturalną równowagę „dobrych” i „złych” bakterii w przewodzie pokarmowym, prowadząc do namnażania się szkodliwych bakterii ponad ich prawidłową ilość. Objawy tej biegunki to częste wodniste wypróżnienia i skurczowy ból brzucha.

Czym są probiotyki?

Probiotyki to zawarte w jogurtach i suplementach diety szczepy bakteryjne i drożdże o potencjalnie korzystnym działaniu. Probiotyki mogą przywrócić naturalną równowagę flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym.

Co badali naukowcy?

Naukowcy badali, czy probiotyki zapobiegają wystąpieniu AAD u dzieci, którym podawano antybiotyki i czy probiotyki wiążą się z wystąpieniem jakichkolwiek szkód (skutków ubocznych). Badacze dokonali szczegółowego przeglądu literatury medycznej do 28 maja 2018 r.

Co ustalili badacze?

Do przeglądu włączono 33 badania, które dostarczyły możliwie najlepszych danych naukowych. Badaniami objęto 6352 dzieci (w wieku od 3 dni do 17 lat), które podczas antybiotykoterapii otrzymywały probiotyki, aby zapobiec wystąpieniu AAD. Uczestnicy otrzymywali probiotyki (Lactobacillus spp., Bifidobacterium spp., Streptococcus spp. lub Saccharomyces boulardii, pojedynczo albo kilka szczepów łącznie), placebo (tabletki nie zawierające probiotyków), inne metody leczenia stosowane w prewencji AAD (tj. smektyn dioktanościenny lub specjalne mleko dla niemowląt) lub nie otrzymywali żadnego leczenia. Badania trwały przez krótki okres czasu, od 5 dni do 12 tygodni. Analizy wykazały, że probiotyki są skuteczne w zapobieganiu AAD. Częstość występowania biegunki w grupie osób otrzymujących probiotyki wynosiła 8% (259/3232) w porównaniu z 19% (598/3120) w grupie kontrolnej, co stanowi umiarkowane zmniejszenie (u 11% mniej osób stwierdzono biegunkę). Na każde 9 leczonych dzieci, zastosowanie probiotyku pozwoliło zapobiec jednemu epizodowi biegunki. Ponadto dane naukowe wskazują, że stosowanie większych dawek probiotyków (≥ 5 mld CFU/ d; CFU to ilość jednostek bakterii tworzących kolonie; przyp.tłum.) zmniejsza częstość AAD. U 8% (162/2029) osób w grupie stosującej duże dawki probiotyków wystąpiła biegunka związana z antybiotykoterapią w porównaniu z 23% (462/2009) w grupie kontrolnej, co stanowi umiarkowane lub duże zmniejszenie (15% mniej osób cierpiało z powodu biegunki). Probiotyki były na ogół dobrze tolerowane, a niewielkie działania niepożądane (np. wysypka, nudności, oddawanie gazów, wzdęcie brzucha, zaparcia) występowały rzadko. Na podstawie danych naukowych można przypuszczać, że probiotyki są skuteczne w umiarkowanym skróceniu biegunki (o prawie 1 dzień). Spośród różnych ocenianych probiotyków najbardziej skuteczne w zapobieganiu biegunce u dzieci leczonych antybiotykami wydają się być szczepy Lactobacillus rhamnosus i Saccharomyces boulardii w dawce 5 do 40 mld CFU dziennie. Wyciąganie wniosków na temat skuteczności i bezpieczeństwa innych szczepów probiotycznych w zapobieganiu AAD byłoby obecnie przedwczesne. Chociaż nie zaobserwowano poważnych skutków ubocznych związanych ze stosowaniem probiotyków u większości zdrowych dzieci uczestniczących w badaniach, takie skutki uboczne były raportowane w badaniach obserwacyjnych nieuwzględnionych w tym przeglądzie, w tym u dzieci poważnie osłabionych lub z obniżoną odpornością i innymi czynnikami ryzyka, takimi jak centralne wkłucie dożylne (elastyczna rurka założona na stałe do dużego naczynia żylnego do podawania leków) lub zaburzenia związane z translokacją bakterii lub grzybów (przenoszenie bakterii z jelit do innych narządów).