Najważniejsze informacje

• W przypadku kobiet w ciąży zakażonych wirusem HIV, dodanie leku przeciwmalarycznego (takiego jak meflochina lub dihydroartemizyna/piperachina) do standardowego leczenia zapobiegającego infekcjom u osób z HIV (codziennie przyjmowany kotrimoksazol):

- prawdopodobnie zmniejsza ryzyko zarażenia matki malarią podczas porodu;

- prawdopodobnie zmniejsza ryzyko zarażenia malarią przez łożysko;

- prawdopodobnie nie wpływa na ryzyko utraty dziecka przed porodem lub po narodzinach, ani na ryzyko urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową.

• Chociaż meflochina dodana do codziennego kotrimoksazolu prawdopodobnie zmniejsza ryzyko zarażenia malarią u kobiet zakażonych wirusem HIV, prawdopodobnie zwiększa ryzyko przeniesienia wirusa HIV z matki na dziecko i może wiązać się z większym ryzykiem wystąpienia negatywnych reakcji na lek.

• Dihydroartemizyna/piperachina dodawane do codziennego kotrimoksazolu prawdopodobnie zmniejszają ryzyko wystąpienia malarii u kobiet w ciąży zakażonych wirusem HIV. Prawdopodobnie nie ma to żadnego znaczenia dla ryzyka niskiej masy urodzeniowej lub poronienia przed lub po porodzie, ani również ryzyka wystąpienia mniej poważnych skutków ubocznych takich jak wymioty.

Dlaczego zapobieganie malarii u kobiet w ciąży zakażonych wirusem HIV jest ważne?

Kobiety w ciąży zakażone wirusem HIV są podatne na malarię. Zarówno zarażenie malarią jak i wirusem HIV może pogorszyć przebieg malarii w czasie ciąży, zwiększając ryzyko powikłań zdrowotnych u kobiety i jej dziecka. W wielu krajach, w których malaria jest powszechna, zaleca się codzienne przyjmowanie leku o nazwie kotrimoksazol, aby zapobiegać infekcjom u osób z HIV, w tym u kobiet w ciąży. Lek zalecany w celu zapobiegania malarii w ciąży, sulfadoksyna-pirymetamina, nie może być przyjmowany przez kobiety leczone kotrimoksazolem ze względu na potencjalne negatywne interakcje między tymi dwoma lekami.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy się dowiedzieć, czy obecnie dostępne leki przeciwmalaryczne są skuteczne i bezpieczne w zapobieganiu malarii u zakażonych wirusem HIV kobiet w ciąży. Jest to aktualizacja przeglądu Cochrane opublikowanego w 2011 r.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy badań analizujących korzyści i zagrożenia wynikające ze stosowania leków przeciwmalarycznych w profilaktyce malarii u kobiet w ciąży zakażonych wirusem HIV. Połączyliśmy wyniki tych badań.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 14 badań z udziałem 4976 kobiet w ciąży zakażonych wirusem HIV. Badania przeprowadzono w latach 2002-2023 w krajach Afryki Subsaharyjskiej: Benin, Republika Środkowoafrykańska, Gabon, Malawi, Mozambik, Nigeria, Kenia, Tanzania, Togo, Uganda i Zambia. W badaniach przetestowano dziewięć porównań różnych schematów leczenia.

Jakie są główne wyniki?

Dodanie leku przeciwmalarycznego, takiego jak meflochina lub dihydroartemizyna/piperachina, do codziennego stosowania kotrimoksazolu prawdopodobnie zmniejsza ryzyko zakażenia malarią krwi matki podczas porodu oraz w łożysku. Prawdopodobnie nie zwiększa ani nie zmniejsza ryzyka urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową lub utraty dziecka przed lub po porodzie. Prawdopodobnie nie zwiększa ani nie zmniejsza ryzyka wystąpienia u matki anemii (tj. niskiego poziomu żelaza we krwi). Nie wiemy, czy ma to jakikolwiek wpływ na ryzyko zarażenia pasożytami wywołującymi malarię w pępowinie dziecka.

Chociaż meflochina prawdopodobnie zmniejsza ryzyko zakażenia malarią, prawdopodobnie zwiększa ryzyko przeniesienia wirusa HIV z matki na dziecko i może częściej powodować negatywne skutki związane ze stosowanym lekiem w porównaniu z samym kotrimoksazolem przyjmowanym codziennie.

Kiedy przyjrzeliśmy się osobno badaniom, w których oceniano dihydroartemizynę/piperachinę, stwierdziliśmy, że dihydroartemizyna/piperachina dodana do codziennego kotrimoksazolu prawdopodobnie nie zmniejsza obecności pasożytów Plasmodium we krwi matki podczas porodu ani ryzyka anemii, ale zmniejsza zakażenie malarią w łożysku. Prawdopodobnie nie zwiększa ani nie zmniejsza ryzyka niskiej masy urodzeniowej ani utraty dziecka przed lub po porodzie. Dihydroartemizyna/piperachina w połączeniu z kotrimoksazolem podawanym codziennie może nie zwiększać ryzyka przeniesienia wirusa HIV z matki na dziecko w porównaniu z kotrimoksazolem podawanym codziennie i może również nie zwiększać ryzyka wystąpienia negatywnych skutków ubocznych przyjmowania leku.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

W przypadku profilaktycznego, rutynowego leczenia kobiet zakażonych wirusem HIV (codzienne przyjmowanie kotrimoksazolu) w połączeniu z innymi lekami (meflochina lub dihydroartemizyna/piperachina), jesteśmy przekonani o pewności danych naukowych dotyczących ryzyka wystąpienia niedokrwistości u matki w momencie porodu. Jesteśmy umiarkowanie pewni danych naukowych dotyczących obecności pasożytów we krwi matki i łożysku, noworodków z niską masą urodzeniową, martwych urodzeń oraz samoistnych poronień. Możliwe, że uczestnicy jednego z badań byli świadomi tego, kto otrzymywał dany schematy leczenia, co mogło mieć wpływ na wyniki badania. Jesteśmy mniej wyników dotyczących obecności pasożytów we krwi pępowinowej i ryzyka śmierci dziecka po porodzie, ponieważ wyniki badań były bardzo rozbieżne.

Jeśli chodzi o profilaktyczne, rutynowe leczenie (codzienne przyjmowanie kotrimoksazolu) a w szczególności dihydroartemizyny/piperachiny, jesteśmy pewni danych naukowych dotyczących zakażenia malarią wykrytego na podstawie obecności pasożytów w łożysku matki. Jesteśmy umiarkowanie pewni danych naukowych dotyczących obecności pasożytów we krwi matki, niedokrwistości u matki podczas porodu, dzieci urodzonych z niską masą urodzeniową, martwych urodzeń, samoistnych poronień oraz zgonów niemowląt. Jesteśmy mniej pewni naszych wyników dotyczących skutków ubocznych leku i przenoszenia wirusa HIV z matki na dziecko.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Autorzy przeglądu poszukiwali badań opublikowanych do 31 stycznia 2024 r.