Pytanie badawcze

Jak skuteczna i bezpieczna jest izotretynoina zażywana w tabletkach w leczeniu osób z trądzikiem? Poszukiwaliśmy danych naukowych dotyczących wpływu stosowania izotretynoiny, w porównaniu z: izotretynoiną w innej dawce, podawaniem placebo (lek niezawierający substancji aktywnych), stosowaniem innego leczenia ogólnoustrojowo (leki podawane doustnie lub wstrzykiwane, które działają na cały organizm) lub z leczeniem miejscowym (leki aplikowane bezpośrednio na skórę). U zakwalifikowanych uczestników lekarz uprzednio rozpoznał trądzik.

Wprowadzenie

Trądzik to uporczywa choroba zapalna, która może dotknąć ponad 80% nastolatków. Trądzik (w tym zaskórniki, grudki i krosty) pojawia się głównie na twarzy, ale również na plecach i klatce piersiowej. Problemy zdrowia psychicznego, depresja, myśli samobójcze związane są z występowaniem trądziku. Izotretynoina jest powszechnie stosowaną pochodną witaminy A. Terapia z jej użyciem zmieniła podejście do leczenia trądziku. Lek ten może jednak wywoływać działania niepożądane i wiązać się z występowaniem problemów psychicznych i chorób zapalnych jelit.

Charakterystyka badań

Przeszukaliśmy literaturę medyczną do lipca 2017 roku i uwzględniliśmy 31 badań, w których wzięło udział 3836 pacjentów poradni dermatologicznych na całym świecie. Wśród badanych było dwa razy więcej mężczyzn niż kobiet; byli oni w wieku od 12 do 55 lat. Nasilenie trądziku wahało się od lekkiego do ciężkiego, jednak większość uczestników zmagała się z ciężkim trądzikiem.

12 włączonych badań zostało sfinansowanych przez firmy farmaceutyczne.

Odnaleźliśmy badania, w których porównano stosowanie izotretynoiny doustnie z placebo lub innymi metodami leczenia, takimi jak antybiotyki. Oprócz tego, oceniono stosowanie rożnych dawek, schematów dawkowania (przebieg kuracji) i preparatów doustnych zawierających izotretynoinę oraz stosowanie izotretynoiny równocześnie z środkami o działaniu miejscowym.

Główne wyniki

W 3 badaniach porównano stosowanie izotretynoiny ze stosowaniem antybiotyków doustnie łącznie z środkiem o działaniu miejscowym u osób z trądzikiem umiarkowanym do ciężkiego w okresie od 20 do 24 tygodni. Wyniki mierzono bezpośrednio po zakończeniu leczenia.

Terapie nie różniły się pod względem zmniejszenia liczby zmian zapalnych (obszar organu lub tkanki uszkodzony przez chorobę lub uraz). U jednego z pacjentów izotretynoina spowodowała rozwój zespołu Stevensa i Johnsona (poważnej choroby, w której dochodzi do ciężkiej reakcji skórnej, często na skutek podawania leku); nie odnotowano żadnych poważnych skutków ubocznych w drugiej grupie. Jednak, nie jesteśmy pewni tych wyników, ponieważ opierają się one na danych naukowych słabej jakości.

Przy konsultacji z lekarzem, izotretynoina może nieco złagodzić nasilenie trądziku, ale może spowodować więcej łagodnych skutków ubocznych (takich jak: podrażnione usta, suchość skóry lub nudności) (dane naukowe niskiej jakości).

W 14 badaniach porównano stosowanie różnych dawek i schematów leczenia izotretynoiną doustnie, w okresie od 12 do 32 tygodni. Uczestnicy badań cierpieli głównie na trądzik o silnym lub umiarkowanym nasileniu.

W 2 badaniach porównano stosowanie trzech różnych dawek izotretynoiny przez okres 20 tygodni i stwierdzono że stosowanie większej dawki przyniosło większą poprawę w zakresie zmniejszenia liczby zmian zapalnych (dane naukowe niskiej jakości). W trzecim badaniu stwierdzono, że stałe (codzienne) zażywanie małych i standardowych dawek leku może być bardziej skuteczne w leczeniu trądziku niż terapia przerywana, w okresie 24 tygodni (dane naukowe niskiej jakości). W porównaniu z małymi dawkami izotretynoiny, zastosowanie standardowej dawki tego leku zredukowało więcej stanów zapalnych, ale wyniki te opierają się na danych naukowych o niskiej jakości, tak więc są niepewne.

W 14 badaniach oceniających stosowanie izotretynoiny w różnych dawkach, podczas okresu leczenia (od 12 do 32 tygodni) lub okresu obserwacji po zakończonym leczeniu (do 48 tygodni) nie odnotowano poważnych skutków ubocznych (dane naukowe niskiej jakości). W tym porównaniu nie oceniano stopnia nasilenia trądziku według lekarza. Mniej poważne skutki uboczne, takie jak suchość skóry, utrata włosów i swędzenie oceniono w 13 badaniach, jednak nie jesteśmy pewni czy wystąpiły jakiekolwiek różnice między grupami (dane naukowe niskiej lub bardzo niskiej jakości).

W żadnym z badań nie przedstawiono danych dot. wpływu stosowania tego leku na ryzyko wystąpienia wad wrodzonych u potomstwa leczonych osób.

Jakość danych naukowych

Ogólna jakość danych naukowych, na której bazują nasze wyniki, była niska. Wynikało to z poważnych błędów związanych z zaprojektowaniem badań oraz z ograniczonej liczby danych. W ten sposób zidentyfikowanych badań klinicznych nie obsługują ani wyzwanie ustalone miejsce doustnej izotretynoiny w leczeniu trądziku.