Wprowadzenie i pytanie badawcze

Wielu ludzi na całym świecie nie spożywa odpowiedniej ilości jodu. Stanowi to problem, ponieważ jod jest istotny dla normalnego rozwoju w okresie dzieciństwa, rozwoju mózgu i zapewnienia zdrowia populacji osób dorosłych. Niewystarczające spożycie jodu może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak niepełnosprawność intelektualna i wole (powiększenie tarczycy). Obecnie główną strategią zwiększania ilości spożywanego jodu w populacjach, zalecaną przez Światową Organizację Zdrowia jest dodawanie jodu do soli. Jednak w niektórych obszarach geograficznych, gdzie sól nie jest główną przyprawą, dodawanie jodu do innej żywności także zostało zbadane. Celem naszego przeglądu badań było zbadania wpływu dodawania jodu do żywności, napojów, przypraw płynnych lub korzennych innych niż sól na zawartość jodu w organizmie i wyniki zdrowotne we wszystkich populacjach.

Charakterystyka badań

Przeszukaliśmy publikacje z różnych źródeł, w tym opublikowane prace naukowe, niepublikowane raporty oraz poprzez bezpośredni kontakt z ekspertami i organizacjami zajmującymi się tematyką jodu i niedoborów mikroelementów. Ostatni raz dokonano przeglądu baz danych naukowych w styczniu 2018 r.

Jedenaście badań, które łącznie zawierały dane o 4317 uczestnikach (3636 dzieci, 648 kobiet w wieku rozrodczym i 33 niemowląt) spełniło nasze kryteria włączania. Rodzaj żywności stosowanej jako nośnik dla dostarczenia jodu różnił się pomiędzy badaniami i obejmował herbatniki, mleko, sos rybny, wodę pitną, jogurt, napoje owocowe, przyprawy sypkie i mleko zastępcze dla niemowląt. Ilość jodu dostarczana uczestnikom wahała się od 35 µg na dobę do 220 µg na dobę, a czas trwania badań wynosił od 11 dni do 48 tygodni. Spośród 11 włączonych badań, w pięciu badano wpływ dodawania jodu do żywności w porównaniu z brakiem interwencji lub podawania tej samej żywności bez jodu. Natomiast w sześciu pozostałych oceniono wpływ dodawania jodu i innych mikroelementów do żywności w porównaniu z tą samą żywnością bez jodu, ale z różnymi ilościami innych mikroelementów.

Główne wyniki

W żadnym z badań nie oceniono wpływu dodawania jodu do żywności na ryzyko zgonu, rozwój umysłowy, funkcje poznawcze, kretynizm (schorzenie charakteryzujące się zaburzeniami kontroli ruchu i niepełnosprawnością intelektualną), niedoczynność tarczycy, stężenie TSH lub stężenie tyreoglobuliny (stanowią biologiczne markery wskazujące na niedobór jodu, gdy ich stężenie we krwi jest wysokie).

W dwóch badaniach oceniano wpływ interwencji na ryzyko wystąpienia wola, w jednym badaniu oceniano pięć czynników rozwoju fizycznego (masa ciała, wzrost, masa ciała w stosunku do wieku, wzrost w stosunku do wieku, stosunek wagi do wzrostu), zaś jedno badanie analizowało działania niepożądane. We wszystkich badaniach oceniano stężenie jodu w moczu (stężenie jodu wydzielanego z moczem, którego niski poziom wskazuje na niedobór jodu w populacji badanej, ale nie u poszczególnych osób). Dane, które spełniły nasze wymagania z tych badań, zostały poddane łącznej ocenie w meta-analizie.

Jesteśmy niepewni skutków wzbogacania jodu na ryzyko wystąpienia wola lub którykolwiek z 5 czynników rozwoju fizycznego. W jednym badaniu w sposób opisowy zgłoszono brak działań niepożądanych podczas jego trwania. Wśród badań o wyższej jakości danych u osób, u których dodawano jod do żywności stwierdziliśmy istotnie większe stężenie jodu w moczu (38.32 µg/L) w porównaniu z grupami, które nie otrzymywały jodu.

Jakość danych naukowych

Za pomocą skali GRADE oceniliśmy jakość danych naukowych jako bardzo niską dla wyników dotyczących obecności wola i czynników rozwoju fizycznego ze względu na ograniczenia, jakie wystąpiły w badaniach (ryzyko stronniczości) i nieprecyzyjne wyniki oraz jako niską dla zdarzeń niepożądanych ze względu na pośrednie i niedokładne wyniki. Oceniliśmy jakość danych dla wyników dotyczących oceny stężenia jodu w moczu w badaniach z losowym doborem osób do grup badanych (złoty standard projektowania badań klinicznych) jako umiarkowaną. Z drugiej strony, jakość danych dotyczących stężenia jodu w moczu z badań bez randomizacji została oceniona na bardzo niska z powodu ograniczeń i nieprecyzyjnych wyników.

Wnioski

Podsumowując, nie ma jednoznacznych danych naukowych potwierdzających wpływ interwencji na zmniejszenie odsetka osób z wolem, poprawę rozwoju fizycznego lub działania niepożądane. Jednak nasze wyniki wskazują, że dodawanie jodu do żywności prawdopodobnie zwiększa stężenie jodu w moczu. Potrzebne są dodatkowe badania, aby lepiej określić wpływ interwencji na te wyniki. Wskazane jest także zbadanie innych danych.