Najważniejsze informacje

– Po 6 miesiącach leczenia leki zwane biologicznymi wydają się działać najlepiej w zwalczaniu łuszczycy na skórze.

– Aby ocenić korzyści i potencjalne skutki uboczne wynikające z dłuższego stosowania leków wstrzykiwanych lub przyjmowanych doustnie podczas leczenia łuszczycy, konieczne jest przeprowadzenie dłuższych badań.

– Potrzebne są dalsze badania porównujące bezpośrednio ze sobą te rodzaje leków.

Czym jest łuszczyca?

Łuszczyca jest chorobą autoimmunologiczną, która atakuje skórę, a czasem także stawy. Łuszczyca przyspiesza produkcję nowych komórek skóry, które gromadzą się w postaci wykwitów grudkowych na skórze, zwanych „plackami”. Placki mogą być łuszczące się, stwardniałe, swędzące, na jasnej skórze przybierające kolor czerwony, natomiast przy ciemniejszych karnacjach przybierają kolor ciemniejszy od skóry. Łuszczyca plackowata jest najczęstszą formą łuszczycy.

W jaki sposób leczy się łuszczycę?

Wybór metody leczenia łuszczycy zależy od tego, jak poważne są jej objawy. Około 10–20% osób z umiarkowaną lub ciężką łuszczycą będzie musiało przyjmować leki wpływające na ich układ odpornościowy, aby wspomóc organizm w kontrolowaniu choroby. Lekarstwa te nazywane są lekami ogólnoustrojowymi, ponieważ oddziałują na cały organizm. Zazwyczaj są one wstrzykiwane lub przyjmowane doustnie.

Dlaczego stworzyliśmy ten przegląd Cochrane?

Istnieją trzy różne rodzaje leków działających ogólnoustrojowo stosowanych w leczeniu łuszczycy:

– leki biologiczne – białka, takie jak przeciwciała, które które celują w interleukiny i cytokiny (części układu odpornościowego, które wpływają na zachowanie komórek);
– małe cząsteczki – związki organiczne, które oddziałują na komórki układu odpornościowego, np. apremilast; oraz
– leki niebiologiczne – leki, które są stosowane od dłuższego czasu w leczeniu łuszczycy, takie jak metotreksat, cyklosporyna i retinoidy.

Chcieliśmy dowiedzieć się, jakie korzyści i potencjalne skutki uboczne niesie za sobą przyjmowanie leków działających ogólnoustrojowo u chorych na łuszczycę oraz sprawdzić, czy niektóre leki działają lepiej niż inne.

Co zrobiliśmy?

Poszukaliśmy badań, w których oceniano leki działające ogólnoustrojowo w leczeniu łuszczycy plackowatej.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Uwzględniono dane opublikowane do października 2022 r.

Czego się dowiedzieliśmy?

Od czasu naszych ostatnich przeszukiwań (październik 2022 r.) znaleźliśmy 179 badań, w tym 12 nowych. W badaniach, które trwały od 2 do 6 miesięcy, oceniano 20 różnych leków u 62 339 osób dorosłych chorych na łuszczycę (w wieku śr. 44.6 lat). Spośród 149 badań, w których podano źródło finansowania, 138 otrzymały środki od firmy farmaceutycznej, a pozostałe 11 zostało sfinansowanych przez organizacje niekomercyjne lub instytucje akademickie.

W większości badań porównywano leki działające ogólnoustrojowo z placebo (imitacją leku, która nie zawiera żadnego lekarstwa, ale wygląda identycznie jak testowany lek). W celu porównania stopnia, w jakim każdy z leków usunął placki łuszczycowe ze skóry, wykorzystano wspólną skalę pomiarową zwaną PASI (ang. Psoriasis Area and Severity Index – wskaźnik oceniający rozległość i nasilenie zmian skórnych w łuszczycy), poszukując poprawy na poziomie 90% (zwanej PASI 90). W niewielu badaniach uwzględniano ocenę samopoczucia uczestników.

Porównaliśmy ze sobą wszystkie wcześniej wymienione leki za pomocą metody matematycznej zwanej metaanalizą sieciową.

Jakie są najważniejsze wyniki naszego przeglądu?

Wszystkie oceniane leki działały lepiej niż placebo w leczeniu łuszczycy (oceniane za pomocą wskaźnika 90-procentowej redukcji zmian po zastosowanym leczeniu [PASI-90]).

Leki biologiczne (które zwalczały interleukiny 17, 23 i 12/23, a także cytokinę TNF-alfa) leczyły łuszczycę lepiej niż leki niebiologiczne.

W porównaniu z placebo, najlepiej w zwalczaniu łuszczycy działały 4 leki biologiczne, przy czym różnice między nimi były niewielkie:

– infliksymab (ukierunkowany na TNF-alfa);

- iksekizumab i bimekizumab (skierowane na interleukinę-17); oraz

- risankizumab (celuje w interleukinę-23).

Nie zauważyliśmy istotnej statystycznie różnicy pod względem liczby poważnych działań niepożądanych dla żadnego z porównań leku działającego ogólnoustrojowo z placebo. Jednak w uwzględnionych w niniejszym przeglądzie badaniach nie przedstawiono spójnych wyników dotyczących bezpieczeństwa, takich jak poważne zdarzenia niepożądane. Dlatego też nie mogliśmy stworzyć wiarygodnego profilu ryzyka dla leków działających ogólnoustrojowo.

Ograniczenia danych naukowych

Jesteśmy pewni naszych wyników dla czterech leków biologicznych (infliksymab, iksekizumab, bimekizumab i risankizumab), które najlepiej sprawdziły się w leczeniu łuszczycy. Nasza niepewność odnośnie wyników dotyczących ciężkich działań niepożądanych wynika z małej liczby zgłoszonych działań niepożądanych.

Mniej pewni jesteśmy również wyników dla leków niebiologicznych, z powodu braku informacji na temat sposobu przeprowadzenia niektórych badań. Dalsze badania mogą zmienić te wyniki.

Nie znaleźliśmy wielu badań dla niektórych z 20 leków uwzględnionych w naszym przeglądzie. Uczestnicy badań często cierpieli na ciężką łuszczycę na początku badania, więc wyniki te mogą nie być przydatne dla osób z lżejszą łuszczycą. Nasze wyniki odnoszą się jedynie do leczenia lekami działającymi ogólnoustrojowo przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy.

Nota redakcyjna: Jest to żywy (dynamiczny) przegląd systematyczny. Żywy przegląd systematyczny oferuje nowe podejście do przeglądu systematycznego, który jest ciągle aktualizowany oraz zawiera nowe dane tak szybko jak tylko stają się one dostępne. Proszę sprawdzić Cochrane Database of Systematic Reviews, aby zobaczyć status tego przeglądu.