Najważniejsza informacja

Brakuje danych naukowych dobrej jakości świadczących o tym, że psychoterapia jest skuteczna lub szkodliwa w leczeniu częstych migren, bezpośrednio po przeprowadzonej terapii lub w dłuższym okresie czasu.

Wprowadzenie

Migrena jest powszechnie występującą chorobą układu nerwowego, która powoduje znaczne obniżenie jakości życia i niepełnosprawność. Leki mogą pomóc w radzeniu sobie z tą chorobą, jednak nie działają u wszystkich osób, a u niektórych występują skutki uboczne (działania niepożądane) związane z podawanymi lekami. Oceniono stosowanie różnych psychoterapii pod kątem leczenia migreny u dorosłych. Terapie psychologiczne mają wymiar edukacyjny, uczą technik relaksacji lub strategii radzenia sobie, co pomaga osobom z migreną zmienić swoje zachowanie lub myślenie i wpłynąć na zmniejszenie nasilenia objawów związanych z chorobą.

Pytanie badawcze

Oceniliśmy stosowanie interwencji psychologicznych u osób dorosłych z przewlekłą lub epizodyczną postacią migreny z/bez aury (aura to objawy poprzedzające i przewidujące migrenę). Porównaliśmy osoby poddane psychoterapii z powodu migreny z osobami z grupy kontrolnej. W grupach kontrolnych stosowano zwykłe leczenie ("standardowa opieka"), oczekiwanie na leczenie lub innego rodzaju interwencję, np. edukacyjną. Wyselekcjonowaliśmy dane dotyczące częstości występowania migreny (tj. liczba dni z migreną lub liczba epizodów migreny w miesiącu następującym po zakończeniu leczenia); był to główny punkt końcowy w naszym badaniu. Wyodrębniliśmy również dane dotyczące liczby respondentów/osób odpowiadających na leczenie (osoby ze zmniejszeniem częstości epizodów migreny o 50%), intensywności i czasu trwania migreny (liczba godzin trwania migreny dziennie), stosowanych leków, nastroju, jakości życia i niepełnosprawności związanej z tą chorobą. Rejestrowaliśmy przypadki zdarzeń niepożądanych związanych z leczeniem.

Charakterystyka badań

W lipcu 2018 r. przeszukaliśmy bazy danych i znaleźliśmy 21 badań obejmujących 2482 uczestników. Większość badań dotyczyła stosowania jednej z trzech interwencji, a mianowicie: formy psychoterapii zwanej terapią poznawczo-behawioralną, która uczy umiejętności zmiany myślenia i zachowania. Wachlarz umiejętności obejmuje strategie radzenia sobie z problemami, biofeedback lub relaksację, które uczą zmniejszania napięcia poprzez koncentrację na ćwiczeniach relaksacyjnych lub z zastosowaniem specjalnego urządzenia, które informuje o napięciu mięśni lub temperaturze ciała. Pozostałe terapie psychologiczne oceniano w oddzielnych badaniach; obejmowały one pisanie o emocjach i terapię desensytyzacji (odwrażliwienia) za pomocą ruchu gałek ocznych - techniki, która wykorzystuje ruchy oczu, aby pomóc zaakceptować ból i inne negatywne odczucia. Interesowały nas wyniki zaraz po zakończeniu leczenia oraz w dłuższym okresie obserwacji.

Najważniejsze wyniki

Nie odnaleźliśmy danych naukowych, które potwierdziłyby skuteczność psychoterapii w zmniejszeniu liczby epizodów migreny w ciągu 4 tygodni po zakończeniu leczenia. Jednak w tej analizie mogliśmy uwzględnić tylko 4 badania, które nie były wysokiej jakości. W 4 badaniach odnotowano pewien odsetek osób, u których częstość występowania migreny zmniejszyła się o co najmniej 50%; w tych badaniach osoby, które otrzymały leczenie psychologiczne, miały dwukrotnie większe prawdopodobieństwo odpowiedzi na leczenie (tj. zmniejszenie częstości epizodów migreny o 50%), w porównaniu z osobami z grupy kontrolnej.

Nie znaleziono danych naukowych potwierdzających, że psychoterapia wpłynęła na intensywność bólu migrenowego, ilość stosowanych leków, nastrój lub jakość życia. Tylko w 2 badaniach analizowano zdarzenia niepożądane, a więc nie byliśmy w stanie sformułować wniosków w tym zakresie.

Znaleźliśmy bardzo niewiele danych naukowych dotyczących obserwacji osób w okresie długoterminowym i brak danych na poparcie lub obalenie jakichkolwiek długoterminowych efektów leczenia psychologicznego.

Jakość danych naukowych

Jakość danych naukowych oceniliśmy stosując czterostopniową skalę: bardzo niska, niska, umiarkowana lub wysoka. Dane naukowe wysokiej jakości oznaczają, że jesteśmy bardzo pewni otrzymanych wyników. Bardzo niska jakość danych naukowych oznacza, że jesteśmy bardzo niepewni wyników. Jakość zebranych danych naukowych oceniliśmy jako bardzo niską.

Wnioski

Nie ma danych naukowych potwierdzających, że psychoterapia wpływa na częstość epizodów migreny. Więcej osób, u których stwierdzono odpowiedź na leczenie (tj. zmniejszenie częstości epizodów migreny o 50%) poddało się leczeniu psychologicznemu w porównaniu do w osób z grupy kontrolnej, ale jakość danych naukowych była bardzo niska i nie możemy być pewni tych wyników. W odniesieniu do zdarzeń niepożądanych nie byliśmy w stanie sformułować wniosków, ponieważ nie dysponowaliśmy wystarczającymi danymi naukowymi. Było bardzo niewiele danych dotyczących obserwacji długoterminowej i nic nie wskazywało na to, że interwencje psychologiczne miały jakiekolwiek długoterminowe efekty. Ogólnie, brakowało danych naukowych wysokiej jakości dotyczących wpływu psychoterapii na częstość występowania migreny i dlatego nie mamy pewności, czy istnieje jakakolwiek różnica między terapią psychologiczną a interwencją kontrolną. Konieczne jest finansowanie badań wysokiej jakości gdyż wyniki kolejnych badań mogą zmienić wnioski niniejszego przeglądu.