Zagadnienie
Radioterapię (RT) w obrębie miednicy stosuje się w leczeniu raka szyjki macicy. Jednak naświetlanie miednicy nie jest skuteczne w leczeniu nowotworu z przerzutami na węzły chłonne okołoaortalne (węzły chłonne zlokalizowane wzdłuż głównych naczyń krwionośnych w środkowej i górnej części żołądka), ponieważ znajdują się one poza zasięgiem promieni wykorzystywanych w RT. Radioterapia poszerzonego obszaru celuje w obszary, w których występują zarówno węzły chłonne miednicy jak i węzły chłonne okołoaortalne. Poszerzenie zasięgu radioterapii o obszar występowania węzłów chłonnych okołoaortalnych może zmniejszyć ryzyko ponownego nawrotu choroby nowotworowej.

Chemioterapię często stosuje się jednocześnie z radioterapią (chemioterapia jednoczesna). Leczenie łączone jest nazywane chemioradioterapią (CRT). Jest to teraz powszechnie stosowana metoda leczenia. Badania wykazały, że dodatkowe zastosowanie chemioterapii podczas radioterapii zwiększa prawdopodobieństwo przeżycia u kobiet chorujących na raka szyjki macicy występującego w obrębie miednicy. Starsze badania, w których porównano leczenie z zastosowaniem radioterapii wyłącznie w obrębie miednicy, nie są obecnie przyjmowane jako standardowy sposób leczenia kobiet, które kwalifikują się do chemioradioterapii. Nie jesteśmy w stanie potwierdzić czy wyniki badań porównujących radioterapię poszerzonego obszaru z radioterapią w obrębie miednicy przekładają się na współczesną chemioradioterapię.

Główny cel przeglądu
Czy poszerzenie zastosowania radioterapii o obszar okołoaortalny w leczeniu kobiet cierpiących na miejscowo zaawansowanego raka szyjki macicy może zmniejszyć ryzyko zgonu z powodu tego nowotworu i czy istnieją zagrożenia związane ze stosowaniem tego rodzaju terapii?

Charakterystyka badań
Przeszukaliśmy bazy danych do sierpnia 2018 roku i odnaleźliśmy 5 badań, które spełniły odpowiednie kryteria włączenia. W trzech z powyższych badań skupiono się na porównaniu radioterapii poszerzonego obszaru z radioterapią w obrębie miednicy. W żadnym z badań nie nawiązano do stosowanego obecnie leczenia (tzw. złotego standardu) - chemioradioterapii w obrębie miednicy. Jeśli chodzi o 2 pozostałe badania, w jednym z nich porównano radioterapię poszerzonego obszaru z chemioradioterapią w obszarze miednicy. W ostatnim badaniu porównano chemioradioterapię poszerzonego obszaru z chemioradioterapią stosowaną w obrębie miednicy.

Jakie były główne wyniki przeglądu?
Stwierdzono że stosowanie radioterapii poszerzonego obszaru, w porównaniu z zastosowaniem radioterapii wyłącznie w obrębie miednicy, prawdopodobnie wiąże się z mniejszym ryzykiem zgonu oraz z mniejszym prawdopodobieństwem nawrotu choroby w obszarze okołortalnych węzłów chłonnych. Niemniej jednak, radioterapia poszerzonego obszaru mogła nie mieć żadnego lub mieć mały wpływ na częstotliwość nawrotów choroby w innych częściach ciała lub na to jak często występowały ciężkie skutki uboczne.

Zastosowanie chemioradioterapii w obrębie miednicy jest powszechnie stosowaną metodą leczenia miejscowo zaawansowanego raka szyjki macicy. Porównując zastosowanie radioterapii poszerzonego obszaru z leczeniem chemioradioterapią w obrębie miednicy, możliwe, że kobiety leczone przy pomocy drugiej metody miały większe szanse na przeżycie, a prawdopodobieństwo nawrotu choroby było mniejsze. Można przypuszczać, że w przypadku kobiet leczonych wyłącznie radioterapią poszerzonego obszaru ryzyko nawrotu choroby w obszarze okołoaortalnych węzłów chłonnych było mniejsze. Zmniejszyło się też prawdopodobieństwo występowania powikłań w trakcie leczenia lub po jego zakończeniu. Nie zaobserwowano znaczących różnic pod względem częstotliwości występowania późniejszych powikłań w żadnej z wymienionych grup.

Kobiety leczone chemioradioterapią poszerzonego obszaru mogły mieć, ale nie koniecznie miały większe szanse na przeżycie i brak nawrotu choroby niż kobiety poddane chemioradioterapii w obrębie miednicy. Pomiędzy dwiema grupami kobiet nie zaobserwowano istotnych różnic jeśli chodzi o prawdopodobieństwo nawrotu choroby w okolicach okołoaortalnych węzłów chłonnych i występowanie ciężkich skutków ubocznych.

Jakość danych naukowych
Jakość wyników badań, na których opiera się porównanie metody leczenia radioterapią poszerzonego obszaru z radioterapią zastosowaną wyłącznie w obrębie miednicy można ocenić jako umiarkowaną. W przypadku porównania radioterapii poszerzonego obszaru z leczeniem chemioradioterapią w obrębie miednicy, naszą pewność co do wiarygodności wyników badań dotyczących przeżywalności oraz występowania skutków ubocznych można uznać za umiarkowaną. Dane naukowe dotyczące ryzyka nawrotu choroby w okolicach okołoaortalnych są niskiej pewności (co do wiarygodności obserwowanego efektu - przyp. tłum.). Jeśli chodzi o porównanie chemioradioterapii poszerzonego obszaru z chemioradioterapią w obrębie miednicy, dane naukowe wykorzystane w analizie są bardzo niskiej pewności, ponieważ ryzyko wystąpienia błędu systematycznego było duże i wyniki pochodzą z pojedynczego badania z udziałem małej liczby kobiet.

Jakie wyciągnięto wnioski?
Jesteśmy do pewnego stopnia przekonani, że w porównaniu z zastosowaniem radioterapii wyłącznie w obrębie miednicy, radioterapia poszerzonego obszaru wydłuża czas przeżycia całkowitego i zmniejsza ryzyko nawrotu choroby w obszarze okołoaortalnych węzłów chłonnych. Trzeba jednak wziąć pod uwagę fakt, że stosowanie radioterapii wyłącznie w obszarze miednicy nie jest obecnie uważane za standardowy sposób leczenia kobiet, które kwalifikują się do chemioradioterapii. W związku z tym, powyższe wyniki powinny zostać szczegółowo zweryfikowane i nie należy na ich podstawie wnioskować o współczesnych metodach leczenia.

Dane naukowe ocenione jako umiarkowanej lub niskiej pewności (co do wiarygodności obserwowanego efektu - przyp. tłum.) przemawiają na korzyść leczenia chemioradioterapią w obrębie miednicy zamiast użycia radioterapii poszerzonego obszaru, ponieważ zmniejsza ona ryzyko zgonu i progresji choroby. Prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych skutków ubocznych w trakcie leczenia było większe w przypadku kobiet poddanych chemioradioterapii w obrębie miednicy. Dane naukowe użyte w porównaniu chemioradioterapii poszerzonego obszaru z chemioradioterapią stosowaną w obrębie miednicy są bardzo niskiej pewności i mogą, ale nie muszą wiązać się z poprawą przeżywalności.