Jaki jest cel tego przeglądu?

Przeanalizowaliśmy dane naukowe dotyczące efektów leczenia dorosłych z ADHD lekiem pobudzającym ośrodkowy układ nerwowy o nazwie metylofenidat o natychmiastowym uwalnianiu.

Najważniejsze informacje

W porównaniu z placebo (środkiem nie wykazującym właściwości leczniczych) metylofenidat o natychmiastowym uwalnianiu może sprzyjać niewielkiemu zmniejszeniu objawów ADHD i zwiększać dostrzeganą przez lekarza poprawę objawów. Metylofenidat o natychmiastowym uwalnianiu zwiększał ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, takich jak utrata apetytu, suchość w ustach, nudności i bóle brzucha.

W porównaniu z litem (lekiem stosowanym w leczeniu nadaktywności i pobudzenia) metylofenidat o natychmiastowym uwalnianiu może sprzyjać niewielkim lub żadnym zmianom w objawach ADHD, lęku i depresji.

Wyniki te są niepewne i nie wiemy, czy możemy im ufać.

Co analizowano w niniejszym przeglądzie?

ADHD jest zaburzeniem psychicznym. Problem ten diagnozuje się u osób dorosłych, które wykazują oznaki nieuwagi (np. problemy z koncentracją), nadpobudliwości (np. niezdolność do usiedzenia w miejscu) i impulsywności (np. wykonywanie czynności bez zastanowienia).

Szukaliśmy badań klinicznych, które porównywałyby metylofenidat o natychmiastowym uwalnianiu w dowolnej dawce w leczeniu ADHD u dorosłych z innymi lekami (w tym z lekami opartymi na metylofenidacie o przedłużonym uwalnianiu, w których środek jest uwalniany powoli przez pewien okres czasu) lub z placebo. Chcieliśmy poznać wpływ metylofenidatu o natychmiastowym uwalnianiu na objawy ADHD i dowiedzieć się, czy u pacjentów wystąpiły zdarzenia niepożądane. Chcieliśmy również dowiedzieć się, czy osoby, którym podawano lek lub ich lekarze zauważyli zmiany w ich objawach (pogorszenie lub poprawę), zdrowiu psychicznym (depresja, lęk) lub jakości życia.

Jakie są najważniejsze wyniki tego przeglądu?

Znaleźliśmy 10 badań klinicznych, w których wzięło udział 497 osób dorosłych. Trzy badania kliniczne przeprowadzono w Europie, a jedno w Argentynie. W przypadku pozostałych badań nie podano ich lokalizacji. W sześciu badaniach klinicznych porównywano metylofenidat o natychmiastowym uwalnianiu z placebo. W innych badaniach klinicznych, metylofenidat o natychmiastowym uwalnianiu porównywano z bupropionem o przedłużonym uwalnianiu (lekiem przeciwdepresyjnym), litem, metylofenidatem o przedłużonym uwalnianiu o nazwie OROS (osmotic-release oral system, czyli doustny system dostarczania substancji czynnej z osmotycznie kontrolowanym uwalnianiem) oraz Pycnogenolem® (lekiem otrzymywanym z kory sosny). Leczenie trwało od 6 do 18 tygodni. Uczestnikami byli głównie pacjenci ambulatoryjni. Niektórzy uczestnicy byli pacjentami hospitalizowanymi w celu leczenia uzależnień lub osobami chętnymi do udziału w intensywnym programie ambulatoryjnym leczenia uzależnienia od kokainy.

Metylofenidat o natychmiastowym uwalnianiu w porównaniu z placebo

Jedno z badań, w którym wzięło udział 146 osób, wykazało, że w ocenie lekarzy metylofenidat o natychmiastowym uwalnianiu może zmniejszać objawy ADHD. Z kolei uczestnicy badania, oceniając własne objawy, wskazują, że może wystąpić umiarkowany pozytywny efekt. Nie jesteśmy jednak pewni tych wyników i mogą one ulec zmianie, gdy dostępnych będzie więcej danych. Wydaje się, że metylofenidat o natychmiastowym uwalnianiu ma niewielki lub żaden wpływ na zmniejszenie objawów lęku i depresji. Mamy obawy dotyczące metod i konfliktu interesów przedstawionych w tym badaniu, a także w pozostałych dziewięciu, które zostały ocenione.

Metylofenidat o natychmiastowym uwalnianiu w porównaniu z litem

Metylofenidat o natychmiastowym uwalnianiu może mieć niewielki lub żaden wpływ na objawy ADHD (w ocenie lekarzy) lub lęku i depresji, ale wyniki nie są wiarygodne. Żadne z włączonych do przeglądu badań klinicznych nie oceniało zmian w objawach ADHD ani obserwowanego klinicznie pogorszenia lub poprawy stanu uczestników leczonych metylofenidatem o natychmiastowym uwalnianiu w porównaniu z litem.

Zdarzenia niepożądane

Zdarzenia niepożądane (skutki uboczne) zostały ocenione w niewłaściwy sposób i słabo odnotowane we wszystkich badaniach klinicznych. W sumie, w czterech badaniach klinicznych, w których 203 uczestników przyjmowało metylofenidat o natychmiastowym uwalnianiu a 141 uczestników otrzymywało placebo, opisano występowanie skutków ubocznych. Stosowanie metylofenidatu o natychmiastowym uwalnianiu, które opisano w tych badaniach, zwiększało ryzyko powikłań trawiennych i utraty apetytu. Opisano również przypadki uszkodzenia serca i układu krążenia, ale zrobiono to w ograniczony i niespójny sposób. W jednym badaniu porównującym metylofenidat o natychmiastowym uwalnianiu z litem, odnotowano odpowiednio pięć i dziewięć zdarzeń niepożądanych.

Stwierdziliśmy, że prawie wszystkie badania kliniczne budzą istotne obawy związane z ich źródłami finansowania i konfliktami interesów.

Jak aktualny jest ten przegląd?

Dane są aktualne do 3 stycznia 2020 roku.