Jaki jest cel tego przeglądu?
Chcieliśmy znaleźć najlepszą dostępną metodę leczenia zapobiegawczego nawracających krwawień z żylaków przełyku (poszerzonych żył w przewodzie pokarmowym) u chorych z zaawansowaną chorobą wątroby (marskością wątroby lub późnym stadium włóknienia wątroby z powikłaniami). Chorzy z marskością wątroby, którzy przebyli w przeszłości krwawienie z żylaków przełyku obciążeni są istotnym ryzykiem zgonu w wyniku kolejnego epizodu krwawienia. Dlatego też ważne jest, aby zapewnić im leczenie profilaktyczne, które pomoże zapobiec ponownemu krwawieniu. Jednak korzyści i szkody wynikające ze stosowania różnych dostępnych metod leczenia są obecnie niejasne. Autorzy tego przeglądu zebrali i przeanalizowali wszystkie istotne badania z randomizacją (RCT), aby odnaleźć najlepszą metodę leczenia w tej grupie chorych. Odnaleźli 48 RCT (badań, w których uczestnicy są losowo przydzielani do jednej z dwóch grup leczenia). Podczas analizy danych autorzy zastosowali standardowe metody Cochrane pozwalające na jednoczesne porównanie jedynie dwóch metod leczenia. Wykorzystano również zaawansowane techniki pozwalające na porównanie wielu metod leczenia w tym samym czasie (zwykle określane jako metaanaliza sieciowa/porównanie pośrednie).

Data wyszukiwania literatury
Grudzień 2019 r.

Kluczowe informacje
Żadne z przeprowadzonych badań nie było pozbawione błędów, z tego powodu niepewność co do wiarygodności wyników przeglądu jest umiarkowana do bardzo dużej. Wśród chorych z marskością wątroby, którzy otrzymali leczenie zapobiegawcze po opanowaniu wcześniejszego krwawienia z żylaków przełyku, jeden na pięciu zmarł w ciągu 5 lat od zastosowania leczenia metodą skleroterapii.

Co badano w ramach niniejszego przeglądu?
Przegląd obejmował osoby dorosłe bez względu na płeć, wiek i pochodzenie etniczne, cierpiące na zaawansowaną chorobę wątroby o różnych przyczynach, u których w przeszłości wystąpiło krwawienie z żylaków przełyku. U pacjentów stosowano różne metody leczenia, aby zapobiec kolejnemu krwawieniu z żylaków. Autorzy wykluczyli z przeglądu badania obejmujące osoby, które przebyły w przeszłości krwawienie z jamy brzusznej, u których dotąd nie wystąpiło krwawienie z żylaków przełyku, pacjentów leczonych bezskutecznie inną metodą przed przystąpieniem do badania oraz pacjentów po przeszczepieniu wątroby. Średnia wieku uczestników (jeśli została podana) wynosiła od 40 do 63 lat. Metody lecznicze zastosowane w badaniach obejmowały m.in.: endoskopową skleroterapię (wstrzykiwanie leku do poszerzonych żył przy użyciu włożonej przez usta rurki), opaskowanie żylaków (podwiązywanie poszerzonych żył przełyku przy użyciu włożonej przez usta rurki), stosowanie beta-blokerów (leków spowalniających pracę serca i zmniejszających siłę jego skurczu, czego skutkiem jest zmniejszenie ciśnienia w naczyniach krwionośnych), TIPS (przezszyjne wewnątrzwątrobowe zespolenie wrotno-systemowe – sztuczny kanał, który łączy ze sobą naczynia krwionośne transportujące ubogą w tlen krew [układ żylny] – wytwarzane w wątrobie w celu zmniejszenia ciśnienia w układzie żyły wrotnej, jednym z dwóch układów odprowadzających krew z wątroby) oraz zespolenie wrotno-systemowe (zabieg operacyjny wytworzenia sztucznego kanału, analogicznego dla TIPS). Autorzy przeglądu chcieli zgromadzić i przeanalizować dane dotyczące zgonów, jakości życia, ciężkich i nieciężkich zdarzeń niepożądanych, nawrotów krwawienia oraz rozwoju innych powikłań zaawansowanej choroby wątroby.

Jakie były główne wyniki tego przeglądu?
48 włączonych badań obejmowało małą liczbę uczestników (3526 osób). Badania te zawierały mało danych. 46 badań obejmujących 3442 uczestników dostarczyło danych odpowiednich do analizy. Okres obserwacji wynosił od 2 miesięcy do 5 lat.

36 badań posiadało niejasne źródła finansowania, a organizacje komercyjne sfinansowały 5 badań. Nie było zastrzeżeń co do źródła finansowania pozostałych 9 badań.

Z przeglądu wynikają następujące wnioski:
– dane naukowe wskazują na znaczną niepewność dotyczącą wpływu badanych interwencji na ryzyko zgonu;
– opaskowanie żylaków przełyku może wiązać się z mniejszą liczbą ciężkich zdarzeń niepożądanych niż skleroterapia;
– dane naukowe wskazują na znaczną niepewność dotyczącą wpływu interwencji na ryzyko ciężkich i nieciężkich zdarzeń niepożądanych;
– zastosowanie skleroterapii prawdopodobnie zmniejsza ryzyko ponownego krwawienia, w porównaniu z niestosowaniem leczenia;
– łączne stosowanie beta-blokerów oraz skleroterapii i TIPS prawdopodobnie zmniejsza ryzyko wystąpienia ponownego krwawienia, w porównaniu z zastosowaniem samej skleroterapii;
– wytworzenie zespolenia wrotno-systemowego może zmniejszać ryzyko ponownego krwawienia, w porównaniu ze skleroterapią;
– dane naukowe wskazują na znaczną niepewność co do efektów interwencji w pozostałych porównaniach;
– w żadnym z badań nie opisano jakości życia związanej ze zdrowiem;
– dobrze zaprojektowane badania są w przyszłości potrzebne, aby ustalić najlepszą metodę leczenia u chorych z marskością wątroby, którzy przebyli krwawienie z żylaków przełyku.