Zwężenie tętnicy szyjnej (ang. carotid artery stenosis, CAS) to zwężenie światła (przestrzeni wewnętrznej) tętnicy szyjnej (zazwyczaj przez złogi cholesterolu zwane płytkami miażdżycowymi). CAS odpowiada za 8% udarów mózgu z powodu zablokowania naczyń krwionośnych (udary niedokrwienne) i wiąże się z dużym prawdopodobieństwem nawrotów. W takich okolicznościach, leczenie polega na przywróceniu odpowiedniego przepływu krwi (poprzez operację lub inne metody odblokowania tętnic) w celu zapobiegania kolejnym epizodom neurologicznym. USG Duplex (ang. duplex ultrasound, DUS) może pomóc w identyfikacji pacjentów, którzy odnieśliby korzyści z bardziej inwazyjnego leczenia i tych, którzy powinni być leczeni samymi lekami.

Jaki jest cel tego przeglądu?

Określenie, jak dokładne jest DUS w diagnostyce różnych stopni CAS u osób z objawami neurologicznymi.

Co oceniano w niniejszym przeglądzie?

DUS jest używane w praktyce klinicznej jako badanie pierwszego rzutu w wykrywaniu zwężeń tętnic szyjnych, zazwyczaj z wynikiem potwierdzonym przez droższe i bardziej inwazyjne badania, takie jak tomografia komputerowa naczyń krwionośnych (CTA), rezonans magnetyczny naczyń krwionośnych (MRA) lub cyfrowa angiografia subtrakcyjna (DSA). Przewagą DUS jest to, że jest ono tańsze i pomaga skrócić czas potrzebny na selekcję pacjentów do leczenia. Włączyliśmy badania, w których oceniano dokładność DUS w porównaniu z DSA, MRA lub CTA u pacjentów z objawami niedawnego udaru mózgu. Pogrupowaliśmy wyniki badań, w których stosowano mniej więcej tą samą metodę i próg oceny dokładności w następujących kategoriach zwężenia tętnicy szyjnej: <50%, 50% do 99%, 50% do 69%, 70% do 99% oraz okluzję (zablokowanie naczynia).

Jakie są główne wyniki niniejszego przeglądu?

Włączono 22 badania (4957 zbadanych tętnic szyjnych). Wyszukiwania przeprowadzono za okres do 15 lutego 2021 r. Wyniki wykazują, że: Jeśli DUS miała być stosowana w standaryzowanej kohorcie 1000 pacjentów:

Dla DUS vs DSA

CAS <50% (4 badania, 1495 tętnic szyjnych): Szacunkowo 299 pacjentów miałoby wynik DUS wskazujący na obecność nieistotnego CAS, z czego 8 (2,7%) zostałoby błędnie sklasyfikowanych. Z grupy 701 osób z wynikiem wskazującym, że CAS <50% nie jest obecne, 169 (24,1%) zostałoby błędnie sklasyfikowanych.

CAS wynoszące od 50% do 99% (5 badań, 1536 tętnic szyjnych): Szacuje się, że 642 pacjentów uzyskałoby wynik DUS wskazujący na obecność CAS wynoszącego od 50% do 99%, z czego 147 (22,8%) z nich zostałoby błędnie sklasyfikowanych. Spośród 358 osób z wynikiem wskazującym, że CAS w zakresie 50% do 99% jest nieobecne, 15 (4,2%) z nich zostałoby błędnie sklasyfikowanych.

CAS wynoszące od 70% do 99% (9 badań, 2770 tętnic szyjnych): Szacunkowo 390 pacjentów miałoby wynik DUS wskazujący na obecność CAS wynoszącego od 70% do 99%, z czego 8 (2%) zostałoby błędnie sklasyfikowanych. Spośród 610 osób, których wynik wskazuje na to, że CAS w zakresie 70% do 99% jest nieobecne, 68 z nich (11,1%) byłoby błędnie sklasyfikowanych.

Okluzja (7 badań, 1212 tętnic szyjnych): Szacunkowo, 205 pacjentów miałoby wynik DUS wskazujący na okluzję tętnic szyjnych, z czego 41 (20%) z nich zostałoby błędnie sklasyfikowanych. Z grupy 795 osób, których wynik wskazuje, że okluzja tętnic jest nieobecna, 16 (2%) z nich zostałoby błędnie sklasyfikowanych.

Dla DUS vs CTA

Okluzja (3 badania, 833 tętnice szyjne): Szacuje się, że wśród 606 pacjentów, których wynik DUS wskazywałby na okluzję tętnicy szyjnej, 36 (6%) z nich zostałoby błędnie sklasyfikowanych. Wśród 394 osób z wynikiem świadczącym o tym, że okluzja tętnicy szyjnej jest nieobecna, 30 z nich (8%) zostałoby błędnie sklasyfikowanych.

Dla DUS vs MRA

Metaanaliza nie została przeprowadzona.

Jak wiarygodne są wyniki badań włączonych do niniejszego przeglądu?

Istniały pewne problemy ze sposobem prowadzenia badań, które mogły osłabić prawidłowe oszacowanie dokładności diagnostycznej. Wiele badań było słabej lub niejasnej jakości.

Do kogo odnoszą się wyniki niniejszego przeglądu?

Wyniki te są istotne dla pacjentów z objawami neurologicznymi, u których podejrzewa się zwężenie tętnicy szyjnej.

Jakie wnioski płyną z niniejszego przeglądu?

Dokładność diagnostyczna DUS jest wysoka, szczególnie w odróżnianiu czy istotne zwężenie tętnic szyjnych jest obecne, czy nie. Te dowody oraz mniejsza inwazyjność, przemawiają za wczesnym stosowaniem DUS w celu wykrycia zwężenia tętnicy szyjnej.