Czym jest psychoza?

Psychoza to stany umysłowe, podczas których osoba ma problemy z odróżnieniem tego, co jest prawdziwe od tego, co nie jest. Może to obejmować widzenie lub słyszenie rzeczy, które są niewidzialne i niesłyszalne dla innych (halucynacje) lub wierzenie w istnienie rzeczy, które nie są prawdziwe (urojenia). Połączenie halucynacji i urojeń może powodować poważny niepokój i zmianę zachowania. Pierwszy epizod psychozy to pierwszy raz, kiedy osoba doświadcza epizodu psychotycznego. Początkowy okres psychozy to pierwsze kilka lat choroby po tym, kiedy osoba doświadczyła jej po raz pierwszy.

Psychoza jest uleczalna

Wiele osób wraca do zdrowia po pierwszym epizodzie psychotycznym i nigdy nie doświadcza kolejnego.

Specjaliści w zakresie zdrowia psychicznego badają pacjenta przed zaleceniem konkretnego leczenia. W zależności od dostępnych usług, mogą oni skierować go na leczenie do:

– środowiskowego zespołu zdrowia psychicznego – do specjalistów w dziedzinie zdrowia psychicznego, którzy leczą osoby ze złożonymi schorzeniami psychicznymi;

– zespołu ds. rozwiązywania sytuacji kryzysowych – do specjalistów w dziedzinie zdrowia psychicznego, zajmująch się osobami, które w przeciwnym razie wymagałyby leczenia szpitalnego; lub

– zespołu wczesnej interwencji – do specjalistów w dziedzinie zdrowia psychicznego pracujących z osobami, które obecnie przechodzą lub niedawno przechodziły pierwszy epizod psychozy.

Zespoły wczesnej interwencji specjalizują się w leczeniu psychozy w początkowym okresie, a ich celem jest jak najszybsze i jak najbardziej intensywne leczenie.

Dlaczego powstał niniejszy przegląd Cochrane?

Aby sprawdzić, czy specjalistyczne zespoły wczesnej interwencji odnoszą większe sukcesy w leczeniu psychoz w początkowym okresie niż ambulatoryjne lub środowiskowe zespoły zdrowia psychicznego, które nie specjalizują się w ich leczeniu.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy badań, w których analizowano wykorzystanie zespołów wczesnej interwencji w leczeniu psychozy w początkowym okresie, w porównaniu ze standardową opieką środowiskową w zakresie zdrowia psychicznego.

Szukaliśmy badań z randomizacją (RCT), w których osoby były losowo przydzielane do poszczególnych grup leczenia. Ten typ badań dostarcza najbardziej wiarygodnych danych na temat efektów leczenia.

Chcieliśmy się dowiedzieć:

– ile osób wyzdrowiało po leczeniu;

– ile osób zbyt wcześnie przerwało leczenie;

– ile osób zostało przyjętych do szpitala psychiatrycznego i na jak długo;

– jaki był ogólny stan zdrowia psychicznego i funkcjonowanie osób (jak dobrze radziły sobie w życiu codziennym) po leczeniu; oraz

– ile osób zmarło.

Data wyszukiwania: w przeglądzie uwzględniono dane opublikowane do 22 października 2019 r.

Czego się dowiedzieliśmy?

Odnaleźliśmy 4 badania z udziałem 1145 osób (65% mężczyzn; średnia wieku 23–26 lat) z psychozą w początkowym okresie. W badaniach porównywano leczenie przez specjalistyczne zespoły wczesnej interwencji ze standardowym leczeniem (tj. leczeniem przez środowiskowe lub ambulatoryjne zespoły zdrowia psychicznego).

Badania przeprowadzono w środowiskowych placówkach zdrowia psychicznego w krajach o wysokich dochodach: w Danii, Szwecji, Wielkiej Brytanii i USA. Trwały one od 18 do 24 miesięcy.

Jakie są wyniki przeglądu?

W porównaniu ze standardowym leczeniem, leczenie przez zespół wczesnej interwencji:

– może pomóc większej liczbie osób powrócić do zdrowia po wystąpieniu psychozy (2 badania; 194 osoby);

– prawdopodobnie zmniejsza liczbę osób, które zbyt wcześnie przerywają leczenie (3 badania; 630 osób);

– może zmniejszyć liczbę osób przyjmowanych do szpitali psychiatrycznych (4 badania; 1145 osób);

– może skrócić czas pobytu w szpitalu psychiatrycznym (1 badanie; 547 osób); oraz

– może umiarkowanie poprawić ogólne funkcjonowanie osób (2 badania; 467 osób).

Nie było pewności, czy leczenie przez zespół wczesnej interwencji wpływa na ogólne objawy psychotyczne (2 badania; 304 osoby), ani jaki jest wpływ takiego leczenia na liczbę zmarłych (3 badania; 741 osób).

Jak wiarygodne są te wyniki?

Jest prawie pewne, że leczenie przez zespół wczesnej interwencji zmniejsza liczbę osób, które zbyt wcześnie przerywają leczenie, chociaż wynik ten byłby bardziej wiarygodny, gdyby istniało więcej danych.

Mniej pewne jest, ile osób wraca do zdrowia po doświadczeniu psychozy, ile osób zostaje przyjętych do szpitala psychiatrycznego, jak długo w nim pozostają i czy następuje poprawa w ich ogólnym funkcjonowaniu. Wyniki te mogą ulec zmianie, gdy dostępnych będzie więcej danych.

Kluczowe wnioski

Wykorzystanie specjalistycznych zespołów wczesnej interwencji w leczeniu psychozy w początkowym okresie może przynieść korzyści. Więcej osób kontynuuje leczenie, zwiększa się także liczba osób wracających do zdrowia.