Czym są fibromialgia i ćwiczenia mieszane?

Fibromialgia to choroba objawiająca się przewlekłym bólem całego ciała. Osoby cierpiące na tę chorobę często zmagają się z przygnębieniem, zmęczeniem, sztywnością ciała oraz z problemami ze snem. Ćwiczenia mieszane polegają na wykonywaniu regularnych sesji dwóch lub więcej rodzajów ćwiczeń obejmujących trening aerobowy (spacer lub jazda na rowerze), wzmacniający (podnoszenie ciężarów lub naciąganie taśm oporowych) oraz rozciągający (rozciąganie się).

Charakterystyka badania

Badacze poszukiwali badań opublikowanych do grudnia 2017 roku. Odnaleziono 29 badań (obejmujących 2088 osób) przeprowadzonych w 12 różnych krajach. Średni wiek uczestników wynosił 51 lat, a 98% stanowiły kobiety. Standardowy program ćwiczeń trwał 14 tygodni i obejmował trzy sesje liczące od 50 do 60 minut tygodniowo. Wszystkie programy ćwiczeń były w całości lub częściowo nadzorowane. Badaczy najbardziej interesowało porównanie grup wykonujących ćwiczenia mieszane z grupami kontrolnymi (19 badań; 1065 osób). Osoby z grup kontrolnych albo nie otrzymywały leczenia, albo były objęte standardową opieką.

Główne wyniki – ćwiczenia mieszane vs grupy kontrolne

Każdy z poniższych wyników oceniany jest w skali od 0 do 100, gdzie mniejsze wyniki oznaczają lepsze rezultaty.

Jakość życia związana ze zdrowiem (ang. health-related quality of life, HRQL)

Po upływie od 5 do 26 tygodni, jakość życia związana ze zdrowiem u osób ćwiczących była o 7% lepsza (od 3% do 11% lepsza) lub ich wyniki były lepsze o 7 punktów w skali 100-punktowej.

Osoby, które ćwiczyły oceniły swoją jakość życia związaną ze zdrowiem na 49 punktów.

Osoby z grupy kontrolnej oceniły swoją jakość życia związaną ze zdrowiem na 56 punktów.

Natężenie bólu

Po upływie od 5 do 26 tygodni, natężenie bólu u osób ćwiczących było o 5% mniejsze (od 1% do 9% mniejsze) lub ich wyniki były lepsze o 5 punktów w skali 100-punktowej.

Osoby, które ćwiczyły oceniły natężenie odczuwanego bólu na 53 punkty.

Osoby z grupy kontrolnej oceniły natężenie odczuwanego bólu na 58,6 punktu.

Uczucie zmęczenia

Po upływie od 14 do 24 tygodni, uczucie zmęczenia u osób ćwiczących było o 13% mniejsze (od 8% do 18% mniejsze) lub ich wyniki były lepsze o 13 punktów w skali 100-punktowej.

Osoby, które ćwiczyły oceniły swoje uczucie zmęczenia na 59 punktów.

Osoby z grupy kontrolnej oceniły swoje uczucie zmęczenia na 72 punkty.

Sztywność

Po upływie 16 tygodni, uczucie sztywności ciała u osób ćwiczących było mniejsze o 7% (od 1% do 12% mniejsze) lub ich wyniki były lepsze o 7 punktów w skali 100-punktowej.

Osoby, które ćwiczyły oceniły odczuwaną sztywność na 61 punktów.

Osoby z grupy kontrolnej oceniły odczuwaną sztywność na 68 punktów.

Zdolność do wykonywania codziennych czynności (sprawność fizyczna)

Po upływie od 8 do 24 tygodni, wyniki w zakresie sprawności fizycznej u osób ćwiczących były o 11% lepsze (od 7% do 15% lepsze) lub lepsze o 11 punktów w skali 100-punktowej.

Osoby, które ćwiczyły oceniły swoją sprawność fizyczną na 38 punktów.

Osoby z grupy kontrolnej oceniły swoją sprawność fizyczną na 49 punktów.

Szkody - Niektórzy uczestnicy badań doświadczyli wzmożonego bólu lub zwiększonego uczucia zmęczenia w trakcie lub po zakończeniu ćwiczeń. W badaniach nie raportowano żadnych obrażeń lub innych szkód. W wielu badaniach nie przedstawiono jednak informacji o zaobserwowanych szkodach lub informacje te są niepełne. Nie jesteśmy pewni czy ćwiczenia fizyczne zwiększają ryzyko wystąpienia szkód.

Przedwczesne zakończenie udziału w badaniu –11% uczestników z grupy kontrolnej i 12% ćwiczących zakończyło przedwcześnie swój udział w badaniu.

Skutki długoterminowe – Analiza długoterminowych skutków dotyczących jakości życia związanej ze zdrowiem wykazała utrzymywanie się efektów ćwiczeń mieszanych pomiędzy 6. a 12. oraz 13. a 26. tygodniem, ale nie pomiędzy 27. a 52. tygodniem obserwacji. Dane naukowe bardzo niskiej jakości sugerują, że wpływ ćwiczeń mieszanych na długotrwałą poprawę w zakresie jakości życia związanej ze zdrowiem jest niepewny. Nie dokonano oceny w zakresie rezygnacji z udziału w badaniu oraz częstości występowania zdarzeń niepożądanych.

Inne - Badacze nie odnaleźli żadnych dowodów na to, że korzyści i szkody wynikające z ćwiczeń mieszanych różniły się od efektów programów edukacyjnych, terapii poznawczo-behawioralnej, biofeedbacku, farmakoterapii lub innych rodzajów ćwiczeń.

Wnioski i jakość danych naukowych

Ćwiczenia mieszane mogą poprawiać jakość życia związaną ze zdrowiem oraz zdolność do wykonywania codziennych czynności. Mogą również zmniejszyć natężenie bólu i uczucie zmęczenia, a także być wykonywane przez chorych na fibromialgię. Niskiej jakości dane naukowe sugerują, że wykonywanie ćwiczeń mieszanych może nieznacznie zmniejszyć uczucie sztywności. W porównaniu z innymi metodami zapobiegania objawom fibromialgii, zarówno tymi zawierającymi, jak i nie zawierającymi ćwiczeń, nie jesteśmy pewni efektów treningu mieszanego. Chociaż ćwiczenia mieszane wydają się być dobrze tolerowane (na co wskazuje podobna liczba osób rezygnujących z udziału w badaniu w różnych grupach), dowody na istnienie szkód były nieliczne, więc nie mamy pewności co do bezpieczeństwa tych ćwiczeń. Jakość danych naukowych oceniono na niską do umiarkowanej, ze względu na małą liczbę uczestników badań, niektóre kwestie związane z zaprojektowaniem badań i niską jakość wyników.