هدف از انجام این مرور چه بود؟
هدف از این مرور کاکرین آن بود که دریابیم 5-آمینوسالیسیلیک اسید خوراکی (که به آن مسالازین (mesalazine) یا مسالامین (mesalamine) نیز گفته می‌شود)، به حفظ بهبودی و پیشگیری از عود در افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو کمک می‌کند یا خیر. کولیت اولسراتیو یک بیماری التهابی روده است که منجر به التهاب طولانی‌مدت روده بزرگ می‌شود. برخی از علائم شایع آن عبارتند از اسهال خونی، درد شکمی و رکتال، کاهش وزن، خستگی و تب. نویسندگان این مرور تمام مطالعات مرتبط را برای پاسخ به این سوال گردآوری و تجزیهوتحلیل کرده و 44 مطالعه را یافتند.
این مرور تا چه زمانی بهروزرسانی شده است؟
نویسندگان مرور برای یافتن مطالعاتی که تا جون 2019 منتشر شده بودند، جست‌وجو کردند.
چه چیزی در این مطالعه مروری بررسی شد؟
محققان بررسی کردند که 5-آمینوسالیسیلیک اسید خوراکی بهتر از دارونما (placebo) (یک داروی تقلبی)، دیگر فرمولاسیون‌های مقایسه کننده 5-آمینوسالیسیلیک اسید، سولفاسالازین (sulfasalazine)، سطوح مختلف دوزهای 5-آمینوسالیسیلیک اسید خوراکی، و دوز یک بار در روز در مقایسه با دوزبندی مرسوم آن، در افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو هست یا خیر. پیامدها شامل بهبودی بالینی یا اندوسکوپیک (که در آن لوله‌ای بلند و باریک مستقیما وارد روده می‌شود)، پایبندی به مصرف رژیم درمانی و عوارض جانبی دارویی بودند.
نتایج اصلی این مرور چه بودند؟
نویسندگان این مرور 44 مطالعه مرتبط (9967 شرکت‌کننده) را پیدا کردند. این مطالعات به مقایسه داروهای 5-آمینوسالیسیلیک اسید خوراکی با دارونما، فرمولاسیون‌های مقایسه کننده 5-آمینوسالیسیلیک اسید، سولفاسالازین، سطوح مختلف دوزهای 5-آمینوسالیسیلیک اسید خوراکی، و دوز یک بار در روز در مقایسه با دوزبندی مرسوم آن پرداختند.
هشت مطالعه (1555 شرکت‌کننده) اثربخشی 5-آمینوسالیسیلیک اسید خوراکی را در مقایسه با دارونما ارزیابی کردند. مطالعات دریافتند که 5-آمینوسالیسیلیک اسید خوراکی موثرتر از دارونما برای حفظ بهبودی بالینی یا اندوسکوپیک بودند (شواهد با قطعیت بالا). دوازده مطالعه (1655 شرکت‌کننده) اثربخشی سولفاسالازین را با 5-آمینوسالیسیلیک اسید مقایسه کردند. این مطالعات نشان دادند که سولفاسالازین اندکی موثرتر از 5-آمینوسالیسیلیک اسید بود (شواهد با قطعیت بالا). ده مطالعه (3910 شرکت‌کننده) به مقایسه اثربخشی دوز یک بار در روز با دوزبندی مرسوم (دو بار در روز) آن پرداختند. این مطالعات دریافتند که احتمالا هیچ تفاوتی بین گروه‌ها از نظر حفظ بهبودی بالینی یا اندوسکوپیک وجود ندارد (شواهد با اطمینان متوسط). تجزیهوتحلیل بیشتری پیرامون پایبندی به مصرف داروهای مطالعه، با مقایسه دوز یک بار در روز در مقابل دوزبندی مرسوم، انجام شد. نتایج نشان دادند که احتمالا هیچ تفاوتی در پایبندی به مصرف دارو بین دو گروه دوزبندی وجود ندارد (شواهد با قطعیت متوسط). شش مطالعه (1781 شرکت‌کننده)، 5-آمینوسالیسیلیک اسید خوراکی (مثلا، بالسالازید (balsalazide)، پنتاسا (Pentasa)، و اولسالازین (olsalazine)) را با دیگر فرمولاسیون‌های آن (به عنوان مثال آساکول (Asacol) و سالوفالک (Salofalk)) مقایسه کردند. مطالعات نشان دادند که احتمالا هیچ تفاوتی در بهبودی بالینی یا اندوسکوپیک میان 5-آمینوسالیسیلیک اسید و گروه‌های مقایسه کننده 5-آمینوسالیسیلیک اسید وجود ندارد (شواهد با قطعیت پائین).
احتمالا شواهدی اندک یا عدم وجود شواهد از تفاوت در عوارض جانبی رایج بین 5-آمینوسالیسیلیک اسید و هر یک از مقایسه کننده‌ها وجود دارد. عوارض جانبی شایع شامل نفخ شکم، درد شکمی، حالت تهوع، اسهال، سردرد، سوء هاضمه (دیس‌پپسی (dyspepsia)) و نازوفارنژیت (التهاب حفره‌های بینی) بودند.
شواهدی با قطعیت بالا وجود دارد که نشان می‌دهد 5-ASA برتر از دارونما برای حفظ وضعیت بهبودی در UC است. شواهدی با قطعیت بالا حاکی از آن است که 5-ASA برتر از SASP نیست. احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت بین 5-ASA و دارونما، و 5-ASA و SASP در AEهای متداول مانند نفخ شکم، درد شکمی، حالت تهوع، اسهال، سردرد و سوء هاضمه وجود دارد. 5-ASA خوراکی تجویز شده به صورت یک بار در روز، پروفایل مشابهی با دوزبندی مرسوم آن از نظر مزایا و آسیب، برای حفظ بهبودی در UC خاموش، نشان می‌دهد.
ترکیبات 5-آمینوسالیسیلیک اسید خوراکی (5-ASA؛ تحت عنوان مسالازین (mesalazine) یا مسالامین (mesalamine) نیز شناخته می‌شوند) برای جلوگیری از وقوع عوارض جانبی سولفاسالازین (SASP)، در عین حفظ مزایای درمانی آن، در نظر گرفته شدند. در نسخه قبلی این مرور، ما دریافتیم که داروهای 5-ASA مؤثرتر از دارونما (placebo) برای حفظ بهبودی در کولیت اولسراتیو (UC) بودند، اما نسبت به SASP شکست درمانی قابل توجهی داشتند. در این نسخه، ما دوباره جست‌وجو را انجام دادیم تا مطالعه مروری بهروزرسانی شود.
ارزیابی اثربخشی، دوز-پاسخ، و ایمنی 5-ASA خوراکی در مقایسه با دارونما، SASP، یا مقایسه کننده‌های 5-ASA برای حفظ بهبودی در UC خاموش و مقایسه اثربخشی و ایمنی دوز یک بار در روز با رژیم‌های دوزبندی مرسوم (دو یا سه بار در روز) آن.
در 11 جون 2019 با استفاده از MEDLINE؛ Embase و کتابخانه کاکرین، جست‌وجو را در منابع علمی برای یافتن مطالعات انجام دادیم. علاوه براین، مقالات مروری و مجموعه مقالات کنفرانس را جست‌وجو کردیم.
ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده را با حداقل دوره درمان شش ماهه وارد کردیم. ما مطالعاتی را از 5-ASA خوراکی برای درمان شرکت‌کنندگان مبتلا به UC خاموش در مقایسه با دارونما، SASP یا دیگر فرمولاسیون‌های 5-ASA در نظر گرفتیم. ما همچنین مطالعات مربوط به درمان با دوز یک بار در روز 5-ASA را در مقایسه با دوزبندی مرسوم آن و مطالعات مربوط به دوزهای مختلف 5-ASA را وارد کردیم.
ما از روش‌های استاندارد روش‌شناسی مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم. پیامد اولیه، شکست در حفظ بهبودی بالینی یا اندوسکوپیک بود. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از پایبندی به مصرف دارو، عوارض جانبی (AE)، عوارض جانبی جدی (SAE)، خروج از مطالعه به علت AEها، و خروج از مطالعه یا کنار گذاشته شدن پس از ورود. کارآزمایی‌ها به پنج گروه مقایسه تقسیم شدند: 5-ASA در مقابل دارونما، 5-ASA در مقابل SASP، دوز یک بار در روز در مقابل دوز مرسوم، 5-ASA (بالسالازید (balsalazide)، پنتاسا (Pentasa)، و اولسالازین (olsalazine)) در مقابل فرمولاسیون مقایسه کننده 5-ASA (آساکول (Asacol) و سالوفالک (Salofalk))، و دوزهای مختلف 5-ASA. ما برای هر پیامد، خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (95% CI) را محاسبه کردیم. داده‌ها را بر اساس قصد درمان (intention-to-treat) تجزیهوتحلیل کرده و از GRADE برای ارزیابی کلی قطعیت شواهد استفاده کردیم.
جست‌وجوها 44 مطالعه (9967 شرکت‌کننده) را شناسایی کردند. اغلب مطالعات در معرض خطر پایین سوگیری (bias) قرار داشتند. ده مطالعه با خطر بالای سوگیری ارزیابی شدند. هفت مورد از این مطالعات یک‌سو-کور (single-blind) و سه مورد برچسب باز (open-label) بودند.
5-ASA موثرتر از دارونما برای حفظ بهبودی بالینی یا اندوسکوپیک است. حدود 37% (335/907) از شرکت‌کنندگان گروه 5-ASA در مقایسه با 55% (355/648) از شرکت‌کنندگان تحت درمان با دارونما، طی 6 تا 12 ماه دچار عود بیماری شدند (RR: 0.68؛ 95% CI؛ 0.61 تا 0.76؛ 8 مطالعه؛ 1555 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بالا). برای این مقایسه پایبندی به مصرف داروهای مطالعه گزارش نشد. SAEها در 1% (6/550) از شرکت‌کنندگان گروه 5-ASA در مقایسه با 2% (5/276) از شرکت‌کنندگان گروه دارونما طی شش تا 12 ماه گزارش شد (RR: 0.60؛ 95% CI؛ 0.19 تا 1.84؛ 3 مطالعه، 826 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در AEها تا 12 ماه پیگیری دیده می‌شود (RR: 0.93؛ 95% CI؛ 0.73 تا 1.18؛ 5 مطالعه، 1132 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
SASP مؤثرتر از 5-ASA برای حفظ بهبودی است. حدود 48% (416/871) از شرکت‌کنندگان گروه 5-ASA در مقایسه با 43% (336/784) از شرکت‌کنندگان تحت درمان با دارونما، طی 6 تا 18 ماه دچار عود بیماری شدند (RR: 1.14؛ 95% CI؛ 1.03 تا 1.27؛ 12 مطالعه، 1655 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بالا). برای این مقایسه پایبندی به مصرف داروهای مطالعه و SAEها گزارش نشدند. احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در بروز AEها طی 6 تا 12 ماه پیگیری وجود دارد (RR: 1.07؛ 95% CI؛ 0.82 تا 1.40؛ 7 مطالعه، 1138 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در میزان بهبودی بالینی یا اندوسکوپیک بین دوز یک بار در روز 5-ASA و دوزبندی مرسوم آن وجود دارد. حدود 37% (717/1939) از شرکت‌کنندگان تحت درمان با دوز یک بار در روز در مقایسه با 39% (770/1971) از شرکت‌کنندگان درمان شده با دوزبندی مرسوم آن، پس از 12 ماه دچار عود بیماری شدند (RR: 0.94؛ 95% CI؛ 0.88 تا 1.01؛ 10 مطالعه، 3910 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بالا). احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در میزان پایبندی به مصرف داروها دیده می‌شود. حدود 10% (106/1152) از شرکت‌کنندگان در گروه دوز یک بار در روز در مقایسه با 8% (84/1154) از شرکت‌کنندگان در گروه دوزبندی مرسوم آن، در پایبندی به مصرف رژیم دارویی خود شکست خوردند (RR: 1.18؛ 95% CI؛ 0.72 تا 1.93؛ 9 مطالعه، 2306 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). حدود 3% (41/1587) از شرکت‌کنندگان گروه دوز یک بار در روز در مقایسه با 2% (35/1609) از شرکت‌کنندگان گروه دوزبندی مرسوم آن، طی 6 تا 12 ماه دچار یک SAE شدند (RR: 1.20؛ 95% CI؛ 0.77 تا 1.87؛ شواهد با قطعیت متوسط). احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در بروز AEها طی 6 تا 13 ماه پیگیری وجود دارد (RR: 0.98؛ 95% CI؛ 0.92 تا 1.04؛ 8 مطالعه، 3497 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بالا).
ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در اثربخشی فرمولاسیون‌های مختلف 5-ASA وجود داشته باشد. حدود 44% (158/358) از شرکت‌کنندگان در گروه 5-ASA در مقایسه با 41% (142/349) از شرکت‌کنندگان گروه مقایسه کننده 5-ASA، طی 6 تا 18 ماه دچار عود بیماری شدند (RR: 1.08؛ 95% CI؛ 0.91 تا 1.28؛ 6 مطالعه، 707 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.