درمان خارش پس از سوختگی چیست و تا چه حد موثر است؟

پیام‌های کلیدی

عوامل نورومدولاتوری (neuromodulatory)، مانند گاباپنتین (gabapentin) و پرگابالین (pregabalin)، داروهایی هستند که می‌توانند به مدیریت نحوه احساس و پاسخ بدن به خارش کمک کنند. احتمال دارد این داروها در مقایسه با آنتی‌هیستامین‌های (antihistamines) خوراکی، خارش پس از سوختگی را کاهش دهند.

روش‌های فیزیکی در کاهش خارش پس از سوختگی، اثربخشی متفاوتی را نشان دادند. ماساژدرمانی و درمان با شوک ویو برون‌ پیکری (extracorporeal shock wave therapy) در مقایسه با گروه‌های کنترل مرتبط احتمالا خارش پس از سوختگی را کاهش می‌دهند، در حالی که لمس‌درمانی (therapeutic touch) در مقایسه با حضور پرستار ممکن است خارش پس از سوختگی را افزایش دهد.

مداخلات موضعی، در کاهش خارش پس از سوختگی، اثربخشی متفاوتی را نیز نشان دادند. پماد انالاپریل (enalapril) در مقایسه با گروه کنترل دارونما (placebo) احتمالا خارش پس از سوختگی را کاهش می‌دهد، در حالی که مرطوب‌کننده Provase در مقایسه با مرطوب‌کننده کنترل، ممکن است هیچ تاثیری بر خارش پس از سوختگی نداشته باشد.

خارش (itch) پس از سوختگی چیست؟

خارش پس از سوختگی یک وضعیت شایع و شناخته‌شده است که اغلب در دو چارچوب زمانی متمایز و زمینه بالینی ظاهر می‌شود. اولین اپیزود، خارش گذرای التیام زخم است که در مراحل اولیه التیام زخم حاد رخ می‌دهد و بسیار شایع اما کوتاه‌مدت است. اپیزود دوم، خارش اسکار سوختگی است، نوعی خارش طولانی‌مدت و تا حدی مقاوم به درمان.

ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟

ما ‌خواستیم بدانیم کدام مداخلات در مقایسه با مقایسه‌کننده‌های مرتبط، خارش ناشی از سوختگی را کاهش می‌دهند.

برای هر مداخله به بررسی موارد زیر پرداختیم:

- تغییر در خارش ناشی از سوختگی؛

- تاثیرات مضر (برای مثال، خواب‌آلودگی) پس از درمان؛

- هزینه درمان؛

- درد؛

- رضایت درک‌شده شرکت‌کنندگان از مداخله؛

- التیام زخم؛

- کیفیت زندگی.

ما چه کاری را انجام دادیم؟

مطالعاتی را وارد کردیم که شرکت‌کنندگانی را در هر سن و جنسیتی که دچار خارش در محل سوختگی، پیوند یا محل اهدا شده بوده و در هر محیط مراقبتی تحت درمان قرار گرفتند، انتخاب و وارد کردند. در جست‌وجوی مطالعاتی بودیم که در آنها:

- شرکت‌کنندگان دچار خارش ناشی از سوختگی بودند (اما نه آنهایی که در معرض خطر خارش ناشی از سوختگی قرار داشتند)؛

- شرکت‌کنندگان به منظور ارزیابی تاثیر مداخلات مختلف نسبت به مقایسه‌کننده‌های مرتبط تصادفی‌سازی شدند.

ما به چه نتایجی رسیدیم؟

تعداد 25 مطالعه را وارد این مرور کردیم که 21 مداخله را روی 1166 شرکت‌کننده ارزیابی ‌کردند. شش مطالعه عوامل نورومدولاتوری را در مقابل آنتی‌هیستامین یا مقایسه‌کننده‌های دارونما بررسی کردند. چهار مطالعه انواع مختلف لیزر را با مقایسه‌کننده‌های درمان‌نشده یا دارونما مقایسه کردند. دو مطالعه تحریک الکتریکی را با مراقبت استاندارد یا تحریک ساختگی مقایسه کردند. شش مطالعه انواع مختلف روش‌های فیزیکی (مانند ماساژدرمانی، لمس‌درمانی، درمان با شوک ویو برون پیکری، آموزش پیشرفته در مورد پوشش ژل سیلیکونی) را با مقایسه‌کننده‌های مرتبط مقایسه کردند. پنج مطالعه انواع مختلف درمان‌های موضعی (مانند ژل سیلیکون، هیدروژل، پماد انالاپریل، مرطوب‌کننده Provase، و کرم حاوی موم زنبور عسل و روغن‌های گیاهی) را با مقایسه‌کننده‌های مرتبط مقایسه کردند. دو مطالعه دیگر به مقایسه درمان‌های ترکیبی و گیاهی مختلف پرداختند.

- در حالی که همه مطالعات تغییر در شدت خارش ناشی از سوختگی را گزارش کردند، فقط چهار مطالعه به اندازه‌گیری بروز تاثیرات مضر پرداختند. مقدار پول صرف‌شده برای درمان، رضایت درک‌شده در شرکت‌کنندگان از مداخله، و التیام زخم در هیچ یک از مطالعات واردشده گزارش نشدند.

- از نظر عوامل نورومدولاتوری، در حالی که گاباپنتین، پرگابالین و دوکسپین (doxepin) ممکن است در کاهش خارش پس از سوختگی موثرتر از آنتی‌هیستامین‌های خوراکی باشند، با اطمینان بیشتری می‌توانیم بگوییم که اوندانسترون (ondansetron) در مقایسه با آنتی‌هیستامین‌های خوراکی، خارش پس از سوختگی را کاهش می‌دهد.

- از نظر درمان‌های موضعی، CQ-01 (هیدروژل (hydrogel)) در مقایسه با گروه‌های کنترل مرتبط ممکن است در کاهش خارش پس از سوختگی موثرتر باشد. پماد انالاپریل در مقایسه با گروه کنترل دارونما احتمالا خارش پس از سوختگی را کاهش می‌دهد. کرم ژل سیلیکونی و مرطوب‌کننده Provase ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر خارش پس از سوختگی داشته باشند. تاثیر کرم حاوی موم زنبور عسل و روغن‌های گیاهی بر خارش پس از سوختگی، به دلیل عدم دسترسی به داده‌های کافی، قابل تعیین نیست.

- از نظر روش‌های فیزیکی، آموزش پیشرفته در مورد پوشش ژل سیلیکونی در مقایسه با آموزش متداول ممکن است در کاهش خارش پس از سوختگی موثرتر باشد. ماساژدرمانی و درمان با شوک ویو برون‌ پیکری در مقایسه با گروه‌های کنترل مرتبط ممکن است در کاهش خارش پس از سوختگی موثرتر باشند.

محدودیت‌های شواهد چه هستند؟

به دلیل وجود فقط یک یا دو مطالعه برای هر مقایسه و تعداد کم شرکت‌کنندگان در اکثر مطالعات (به‌طور میانگین ​​46 شرکت‌کننده)، اطمینان چندانی به شواهد نداریم. بیشتر مطالعات از روش‌هایی استفاده ‌کردند که می‌توانست احتمال وجود خطاهایی را در نتایج آنها مطرح کنند، مانند آگاهی شرکت‌کنندگان از اینکه به کدام گروه درمانی اختصاص داده شدند.

این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟

این خلاصه تا سپتامبر 2022 به‌روز است.

نتیجه‌گیری‌های نویسندگان: 

شواهدی با قطعیت متوسط ​​تا پائین مبنی بر تاثیرات این 21 مداخله وجود دارد. ابعاد اکثر مطالعات، کوچک بوده و در معرض خطر سوگیری بالا در رابطه با داده‌های ناقص پیامد و کورسازی (blinding) قرار داشتند. در مواردی که شواهدی با قطعیت متوسط ​​وجود دارد، متخصصان باید قابلیت کاربرد شواهد را برای بیماران خود در نظر بگیرند.

خلاصه کامل را بخوانید...
پیشینه: 

خارش (itch) پس از سوختگی، یک نشانه شایع و آزاردهنده است که در زخم‌های در حال التیام یا التیام‌یافته محل سوختگی یا محل پیوند پوست مشاهده می‌شود. درمان‌های موضعی، سیستمیک، و فیزیکی برای کنترل خارش پس از سوختگی در دسترس قرار دارند؛ با این حال، مشخص نیست که این موارد چقدر موثر هستند.

اهداف: 

ارزیابی تاثیرات مداخلات برای درمان خارش پس از سوختگی در هر محیط مراقبتی.

روش‌های جست‌وجو: 

در سپتامبر 2022، پایگاه ثبت تخصصی گروه زخم‌ها در کاکرین؛ پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL)؛ Ovid MEDLINE (شامل استنادات در حال انجام و دیگر استنادات نمایه نشده)، Ovid Embase و EBSCO CINAHL Plus را جست‌وجو کردیم. برای شناسایی کارآزمایی‌های واجد شرایط به جست‌وجو در پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی و بررسی منابع مقالات مرتبط نیز پرداختیم. هیچ محدودیتی از نظر زبان نگارش مقاله، تاریخ انتشار، یا محیط انجام مطالعه وجود نداشت.

معیارهای انتخاب: 

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) که افراد مبتلا به خارش پس از سوختگی را برای مقایسه یک مداخله برای مدیریت درمانی خارش پس از سوختگی با هر مداخله دیگر، دارونما (placebo) یا مداخله ساختگی، یا عدم انجام مداخله وارد کردند.

گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: 

روش‌های استاندارد روش‌شناسی (methodology) مورد نظر کاکرین را به کار بردیم. برای ارزیابی قطعیت شواهد از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) استفاده کردیم.

نتایج اصلی: 

تعداد 25 RCT را وارد کردیم که به ارزیابی 21 مداخله روی 1166 شرکت‌کننده تصادفی‌سازی شده پرداختند. این 21 مداخله را می‌توان در شش دسته طبقه‌بندی کرد: عوامل نورومدولاتوری (neuromodulatory) (مانند دوکسپین (doxepin)، گاباپنتین (gabapentin)، پرگابالین (pregabalin)، اندانسترون (ondansetron))، درمان‌های موضعی (مانند هیدروژل CQ-01، ژل سیلیکون، پماد انالاپریل (enalapril)، مرطوب‌کننده Provase، کرم حاوی موم زنبور عسل و روغن‌های گیاهی)، روش‌های فیزیکی (مانند ماساژدرمانی، لمس‌درمانی (therapeutic touch)، درمان با شوک ویو برون‌ پیکری (extracorporeal shock wave therapy)، آموزش پیشرفته در مورد پوشش ژل سیلیکونی)، اصلاح اسکار با استفاده از لیزر (لیزر رنگی پالسی (pulsed dye laser)، لیزر پالسی با شدت بالا، لیزر CO2 فراکشنال)، تحریک الکتریکی (تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (transcutaneous electrical nerve stimulation)، تحریک جریان مستقیم ترانس‌کرانیال (transcranial direct current stimulation))، و دیگر درمان‌ها (ترکیب ستیریزین (cetirizine)/سایمتیدین (cimetidine)، چای بادرنجبویه (lemon balm tea)). اکثر RCTها در بیمارستان‌های دانشگاهی انجام ‌شدند و در معرض خطر بالای سوگیری عملکرد (performance bias)، سوگیری ریزش نمونه (attrition)، و سوگیری تشخیص (detection bias) قرار داشتند. در حالی که 24 مورد از 25 مطالعه واردشده، تغییر در خارش ناشی از سوختگی را گزارش کردند، پیامدهای ثانویه مانند مقرون به صرفه بودن، درد، درک بیمار، التیام زخم، و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت شرکت‌کنندگان، یا گزارش نشده یا ناقص گزارش شدند.

عوامل نورومدولاتوری در برابر آنتی‌هیستامین‌ها (antihistamines) یا دارونما

شواهدی با قطعیت پائین وجود دارد مبنی بر اینکه کرم دوکسپین در مقایسه با آنتی‌هیستامین خوراکی ممکن است خارش ناشی از سوختگی را کاهش دهد (تفاوت میانگین (MD): 2.60- در مقیاس 0 تا 10 امتیازی آنالوگ بصری (visual analogue scale; VAS)؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.79- تا 1.42؛ 2 مطالعه، 49 شرکت‌کننده). تغییر 2 امتیازی، نشان‌دهنده حداقل تفاوت بالینی مهم (minimal clinically important difference; MCID) است. به دلیل وجود شواهدی با قطعیت بسیار پائین، مشخص نیست کرم دوکسپین در مقایسه با آنتی‌هیستامین خوراکی بر بروز خواب‌آلودگی به عنوان یک عارضه جانبی تاثیر می‌گذارد یا خیر (خطر نسبی (RR): 0.64؛ 95% CI؛ 0.32 تا 1.25؛ 1 مطالعه، 24 شرکت‌کننده). در مطالعه واردشده، هیچ داده‌ای را در مورد درد گزارش نشد.

شواهدی با قطعیت پائین وجود دارد که گاباپنتین در مقایسه با ستیریزین ممکن است خارش ناشی از سوختگی را کاهش دهد (MD: -2.40 VAS؛ 95% CI؛ 4.14- تا 0.66-؛ 1 مطالعه، 40 شرکت‌کننده). تغییر 2 امتیازی، نشان‌دهنده یک MCID است. شواهدی با قطعیت پائین وجود دارد که گاباپنتین در مقایسه با ستیریزین، بروز خواب‌آلودگی را کاهش می‌دهد (RR: 0.02؛ 95% CI؛ 0.00 تا 0.38؛ 1 مطالعه، 40 شرکت‌کننده). در مطالعه واردشده، هیچ داده‌ای را در مورد درد گزارش نشد.

شواهدی با قطعیت پائین وجود دارد که پرگابالین در مقایسه با ستیریزین همراه با فنیرامین مالئات (pheniramine maleate) ممکن است منجر به کاهش شدت خارش ناشی از سوختگی شود (MD: -0.80 VAS؛ 95% CI؛ 1.24- تا 0.36-؛ 1 مطالعه، 40 شرکت‌کننده). تغییر 2 امتیازی، نشان‌دهنده یک MCID است. شواهدی با قطعیت پائین وجود دارد که پرگابالین در مقایسه با ستیریزین، بروز خواب‌آلودگی را کاهش می‌دهد (RR: 0.04؛ 95% CI؛ 0.00 تا 0.69؛ 1 مطالعه، 40 شرکت‌کننده). در مطالعه واردشده، هیچ داده‌ای را در مورد درد گزارش نشد.

شواهدی با قطعیت متوسط ​​وجود دارد که اندانسترون در مقایسه با دیفن‌هیدرامین (diphenhydramine) احتمالا منجر به کاهش شدت خارش ناشی از سوختگی می‌شود (MD؛ 0.76- در مقیاس 0 تا 10 امتیازی آنالوگ عددی (numeric analogue scale; NAS)؛ 95% CI؛ 1.50- تا 0.02-؛ 1 مطالعه، 38 شرکت‌کننده). تغییر 2 امتیازی، نشان‌دهنده یک MCID است. در مطالعه واردشده، هیچ داده‌ای در مورد درد و عوارض جانبی گزارش نشد.

درمان‌های موضعی در برابر مقایسه‌کننده‌های مرتبط

شواهدی با قطعیت متوسط ​​وجود دارد مبنی بر اینکه پماد انالاپریل در مقایسه با گروه کنترل دارونما احتمالا میانگین خارش ناشی از سوختگی را کاهش می‌دهد (MD؛ 0.70- در جدول نمره‌دهی 0 تا 4 امتیازی برای خارش؛ 95% CI؛ 1.04- تا 0.36-؛ 1 مطالعه، 60 شرکت‌کننده). در مطالعه واردشده، هیچ داده‌ای در مورد درد و عوارض جانبی گزارش نشد.

روش‌های فیزیکی در برابر مقایسه‌کننده‌های مرتبط

شواهدی با قطعیت پائین وجود دارد مبنی بر اینکه ماساژ در مقایسه با مراقبت‌های استاندارد، ممکن است خارش ناشی از سوختگی (تفاوت میانگین استانداردشده (SMD): 0.86-؛ 95% CI؛ 1.45- تا 0.27-؛ 2 مطالعه، 166 شرکت‌کننده) و درد (SMD: -1.32؛ 95% CI؛ 1.66- تا 0.98-) را کاهش دهد. این SMDها معادل کاهش 4.60 امتیازی در شدت خارش و کاهش 3.74 امتیازی در میزان درد در VAS با 10 امتیاز است. تغییر 2 امتیازی VAS در خارش، نشان‌دهنده یک MCID است. در مطالعات واردشده، هیچ داده‌ای در مورد عوارض جانبی گزارش نشد.

شواهدی با قطعیت پائین وجود دارد مبنی بر اینکه درمان با شوک ویو برون پیکری (extracorporeal shock wave therapy; ESWT) در مقایسه با تحریک ساختگی ممکن است خارش ناشی از سوختگی را کاهش دهد (SMD: -1.20؛ 95% CI؛ 1.65- تا 0.75-؛ 2 مطالعه، 91 شرکت‌کننده). این یافته معادل کاهش 5.93 امتیازی در شدت خارش در یک مقیاس 22 امتیازی 12-آیتمی شدت خارش است. درد فشاری (pressure pain threshold; PPT) 0 تا 25 امتیازی؛ 95% CI؛ 1.76 تا 4.16؛ 1 مطالعه، 45 شرکت‌کننده). در مطالعات واردشده، هیچ داده‌ای در مورد عوارض جانبی گزارش نشد.

اصلاح اسکار با استفاده از لیزر در برابر گروه‌های کنترل درمان‌نشده یا دارونما

شواهدی با قطعیت متوسط ​​وجود دارد که لیزر پالسی با شدت بالا در مقایسه با لیزر ساختگی احتمالا منجر به کاهش شدت خارش ناشی از سوختگی می‌شود (MD؛ 0.51- در مقیاس 0 تا 1 امتیازی شدت خارش (Itch Severity Scale; ISS)؛ 95% CI؛ 0.64- تا 0.38-؛ 1 مطالعه، 49 شرکت‌کننده). شواهدی با قطعیت متوسط ​​وجود دارد که لیزر پالسی با شدت بالا در مقایسه با لیزر ساختگی احتمالا میزان درد را کاهش می‌دهد (MD: -3.23 VAS؛ 95% CI؛ 5.41- تا 1.05-؛ 1 مطالعه، 49 شرکت‌کننده). در مطالعات واردشده، هیچ داده‌ای در مورد عوارض جانبی گزارش نشد.

یادداشت‌های ترجمه: 

این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.

Tools
Information