Pytanie badawcze

Jakie są efekty stosowania dowolnej techniki udrażniania dróg oddechowych w celu oczyszczenia płuc z nadmiaru śluzu u chorych na mukowiscydozę?

Wprowadzenie

Płuca chorych na mukowiscydozę produkują nadmiar śluzu. Prowadzi to do nawracających zakażeń i uszkodzenia tkanki płucnej. Oczyszczenie płuc ze śluzu za pomocą leków i technik udrażniania dróg oddechowych (fizjoterapii) jest ważnym elementem leczenia w tej grupie chorych. Istnieją różne techniki oczyszczania dróg oddechowych, a w niektórych z nich wykorzystuje się urządzenia mechaniczne. Codzienna fizjoterapia jest czasochłonna i kłopotliwa, dlatego chcielibyśmy wiedzieć w jakim stopniu jest ona skuteczna. Szukaliśmy badań, w których uczestnicy mieli równe szanse przyporządkowania zarówno do grupy, w której stosowano techniki udrażniania dróg oddechowych jak i tej, w której ich nie stosowano. Jest to aktualizacja wcześniej opublikowanego przeglądu.

Data wyszukiwania danych

Dane naukowe są aktualne do dnia 17 października 2022 r.

Charakterystyka badań

Uwzględniliśmy 12 badań, do których włączono 194 chorych na mukowiscydozę. Badania różniły się między sobą i analizowano w nich różne techniki terapeutyczne w porównaniu z niestosowaniem leczenia. W jednym badaniu zastosowano drenaż autogenny (technikę kontrolowanego oddychania, w której wykorzystuje się różne prędkości i głębokości wydechów w celu przemieszczenia śluzu w górę dróg oddechowych, tak aby mógł zostać usunięty przez kaszel); w pięciu badaniach zastosowano konwencjonalną fizjoterapię klatki piersiowej (techniki manualne polegające na wstrząsaniu i wibracji stosowane na ścianach klatki piersiowej, zwykle z pomocą fizjoterapeuty lub osoby bliskiej); w dziewięciu badaniach stosowano dodatnie ciśnienie wydechowe (oddychanie przez maskę lub ustnik wbrew oporowi, co powoduje wzrost ciśnienia w płucach i przesunięcie śluzu), przy czym w jednym z nich ciśnienie było zróżnicowane, więc stosowano zarówno standardowe, jak i wysokie dodatnie ciśnienie wydechowe; w trzech badaniach stosowano oscylacyjne dodatnie ciśnienie wydechowe (dodatnie ciśnienie wydechowe połączone z wibracjami w obrębie dróg oddechowych w celu rozluźnienia śluzu); w dwóch badaniach stosowano ćwiczenia (na bieżni); a w dwóch kolejnych – oscylację ściany klatki piersiowej o wysokiej częstotliwości (wibracje o wysokiej częstotliwości stosowane na zewnątrz ściany klatki piersiowej za pomocą nadmuchiwanego stroju). Nie mogliśmy połączyć żadnych wyników w celu ich analizy statystycznej.

Kluczowe wyniki

Podsumowując wyniki 12 badań, znaleźliśmy ograniczone dowody na krótkotrwały wpływ na czynność płuc. Tylko w jednym badaniu odnotowano poprawę czynności płuc w grupach poddanych leczeniu, podczas gdy w sześciu innych badaniach nie zaobserwowano poprawy.

W przeglądzie tym stwierdzono, że metody oczyszczania dróg oddechowych mogą przynosić krótkotrwałe korzyści w zakresie przemieszczania śluzu. W czterech badaniach stwierdzono, że osoby stosujące techniki udrażniania dróg oddechowych odkrztuszały więcej plwociny, ale w jednym badaniu nie odnotowano różnicy między grupą stosującą techniki udrażniania dróg oddechowych a tą, która ich nie stosowała. W pięciu badaniach odnotowano zwiększony klirens znacznika radioaktywnego (pacjent po wdychaniu radioaerozolu jest obserwowany w czasie za pomocą technik obrazowych, co pozwala ocenić stopień usunięcia znacznika z płuc), gdy stosowano udrożnienie dróg oddechowych, ale w jednym badaniu z dodatnim ciśnieniem wydechowym, nie stwierdzono różnicy. Obecnie nie ma jednoznacznych dowodów wskazujących na długoterminowy wpływ wykonywania technik udrażniania dróg oddechowych na jakość życia lub przeżycie.

Ograniczenia danych naukowych

Nasza pewność co do wiarygodności prezentowanych danych naukowych jest ograniczona z kilku powodów. Większość włączonych badań cechowały błędy metodologiczne, a w nieco mniej niż połowie badań nie było jasne, czy przedstawiono wszystkie dostępne wyniki. Również w badaniach fizjoterapeutycznych osoba otrzymująca leczenie i jej fizjoterapeuta wiedzą, jakie leczenie jest stosowane, co może wpływać na wyniki. Na przykład, ilość odkrztuszanego śluzu i badania czynności płuc (mierzone w połowie włączonych badań) oraz poglądy danej osoby na temat konkretnej techniki (odnotowane w ¼ włączonych badań) mogą ulec zmianie, jeśli dana osoba wie, jakie leczenie otrzymuje. Wreszcie, w większości badań nie było jasne, czy dana osoba miała doświadczenie w stosowanej przez siebie technice.

Nie znaleźliśmy żadnych badań, które przyglądałyby się efektom technik oczyszczania dróg oddechowych u osób leczonych za pomocą nowej terapii błonowymi regulatorami przewodnictwa (ang. cystic fibrosis transmembrane conductance regulator, CFTR). Mukowiscydoza jest spowodowana przez wadliwe białka na powierzchni komórek, wytwarzane przez zmutowany gen CFTR; nowe leki mają za zadanie korygować funkcję wadliwych białek.