Chcieliśmy ocenić na podstawie wyników badań z randomizacją (RCT), czy podawanie antybiotyków wszystkim kobietom, u których poród drogą naturalną zakończył się w sposób zabiegowy, zapobiega zakażeniom u matki bez zwiększania ryzyka wystąpienia innych ubocznych skutków (zarówno u matki jak i dziecka). W przypadku operacyjnego porodu przez pochwę do wydobycia główki dziecka używa się próżnociągu lub kleszczy.

Czego dotyczy to zagadnienie?

Kobiety, u których podczas porodu drogą naturalną zastosowano kleszcze lub próżnociąg, mogą być narażone na większe ryzyko zakażenia po porodzie w porównaniu z kobietami, które rodziły drogą naturalną spontanicznie. Jest również bardziej prawdopodobne, że zostaną ponownie przyjęte do szpitala. Kobiety są obciążone większym ryzykiem zakażenia z powodu konieczności rutynowego cewnikowania pęcherza moczowego, wielokrotnych badań pochwy, wprowadzania narzędzi do pochwy oraz zwiększonego ryzyka głębokich nacięć lub rozdarć pochwy podczas porodu operacyjnego. Zakażenie objawia się gorączką, zakażeniem macicy i otaczających tkanek, zakażeniem nacięcia krocza lub rozdarcia pochwy, lub zakażeniem dróg moczowych. Wpływają one na stan fizyczny matki i mogą wpływać na jej samopoczucie. Zakażenie może również przedostać się do krwiobiegu i objąć cały organizm.

Dlaczego jest to takie ważne?
Próżnociąg lub kleszcze stosuje się w celu skrócenia czasu porodu od momentu pełnego rozwarcia szyjki macicy do porodu (II faza porodu), szczególnie jeśli jest on długi lub dziecko wykazuje oznaki niepokoju. Antybiotyki można podawać matkom w czasie porodu, aby zapobiec zakażeniu lub zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia. Wciąż jednak istnieją wątpliwości co do korzyści płynących ze stosowania takich antybiotyków. Antybiotyki mogą również powodować reakcje niepożądane, takie jak wysypka lub biegunka u matki, a także mogą być obecne w mleku matki, przez co dziecko karmione piersią jest na nie narażone.

Jakie dane znaleźliśmy?

Zaktualizowaliśmy nasze wyszukiwanie danych naukowych z RCT w lipcu 2019 r. Do niniejszego przeglądu włączyliśmy 2 badania, opublikowane w 1989 i w 2019 r. Starsze badanie przeprowadzono w USA, a nowsze w kilku szpitalnych oddziałach położniczych w Wielkiej Brytanii. Do przeglądu włączono 3813 kobiet poddanych operacyjnemu porodowi drogą pochwową. Badanie przeprowadzone w USA objęło 393 kobiety i porównywano w nim podanie 2 g cefotetanu dożylnie po zaciśnięciu pępowiny z niestosowaniem leczenia. W drugim badaniu wzięło udział 3420 kobiet. Porównywano w nim dożylne podanie amoksycyliny i kwasu klawulanowego z placebo. Jakość danych naukowych wahała się od wysokiej do niskiej, przy czym niska wiarygodność danych została obniżona ze względu na obawy związane z nieprecyzyjnymi wynikami, niewielką liczbą zdarzeń i tylko jednym badaniem, w którym przedstawiono szereg wyników.

Profilaktyczne podawanie antybiotyków w celu zmniejszenia ryzyka zakażenia lub zapobieżenia mu zmniejszyło o połowę liczbę kobiet z zakażonymi episiotomiami lub ranami. Wyniki te obejmowały powierzchowne i głębokie zakażenia rany krocza (1 badanie, 3420 kobiet; dane wysokiej jakości) lub rozejście się rany (1 badanie, 2593 kobiety; dane umiarkowanej jakości). Zmniejszyła się również liczba poważnych powikłań infekcyjnych (1 badanie, 3420 kobiet; dane wysokiej jakości). Ze względu na dane naukowe niskiej jakości profilaktyczne stosowanie antybiotyków wiązało się z niepewnym wpływem na ryzyko zapalenia błony śluzowej macicy, przebiegającego z gorączką i tkliwością macicy lub obfitym krwawieniem (2 badania, 3813 kobiet; dane niskiej jakości) oraz na ryzyko zakażenia nacięcia krocza z infekcją narządów lub przestrzeni krocza (1 badanie, 3420 kobiet; dane niskiej jakości).

Wpływ na ryzyko wystąpienia skutków niepożądanych u matki (1 badanie, 2593 kobiety; dane niskiej jakości) i długość pobytu matki w szpitalu (1 badanie, 393 kobiety; dane niskiej jakości) był również niejasny ze względu na niską wiarygodność badania. Ból krocza i konsekwencje zdrowotne z nim związane zostały nieznacznie zmniejszone. Profilaktyczne stosowanie antybiotyków nie miało wyraźnego wpływu na natężenie bólu podczas stosunku i karmienia piersią po 6 tygodniach. Ponowna hospitalizacja matki i jakość życia matki związana ze zdrowiem mogą ulec nieznacznej poprawie. Zmniejszenie kosztów uzyskano dzięki profilaktycznemu stosowaniu antybiotyków. W żadnym z badań nie oceniano ryzyka wystąpienia gorączki, zakażeń dróg moczowych, ani skutków niepożądanych u niemowląt.

Co to oznacza?

Profilaktyczne podawanie dożylnie antybiotyków jest skuteczne w zmniejszaniu złego samopoczucia spowodowanego zakażeniem u kobiet poddawanych operacyjnym porodom pochwowym, u których nie ma klinicznych wskazań do podawania antybiotyków. Dane pochodziły głównie z 1 badania przeprowadzonego w kraju wysoko rozwiniętym. Aby potwierdzić te wyniki, konieczne jest przeprowadzenie dobrze zaprojektowanych RCT w innych środowiskach.