Najważniejsze informacje

Programy wczesnego wspomagania rozwoju dla dzieci urodzonych zbyt wcześnie mogą poprawić rozwój umysłowy i fizyczny w okresie niemowlęcym (od 0 do 3 lat) i poprawić rozwój umysłowy w wieku przedszkolnym (od 3 do 5 lat).

Brakuje dobrej jakości danych naukowych dotyczących rozwoju psychicznego i fizycznego w wieku szkolnym (od 5 do <18 lat).

Przyszłe badania w tym obszarze powinny koncentrować się na tym, czy stosowanie interwencji w 1. roku życia przynosi korzyści w późniejszym wieku.

Dlaczego dzieci urodzone przedwcześnie wymagają interwencji?

Dzieci urodzone zbyt wcześnie (przed 37. tygodniem ciąży) są bardziej narażone na problemy rozwojowe, takie jak np. opóźnienie w rozwoju umysłowym (zdolności do myślenia, uczenia się) i w rozwoju fizycznym (opóźnienie umiejętności siadania, chodzenia i/lub sprawności manualnych).

Czym są programy wczesnej interwencji?

Wczesne interwencje rozwojowe mają na celu ograniczenie psychicznych i fizycznych problemów rozwojowych występujących u dzieci urodzonych zbyt wcześnie poprzez zapewnienie działań wspierających i poprawiających rozwój. Interwencje mogą koncentrować się na dziecku, relacji rodzic-dziecko lub obu jednocześnie i mogą obejmować różne formy fizjoterapii i psychoterapii, a także edukację.

Jaki był cel tego przeglądu?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy wprowadzenie wczesnych interwencji wspomagania rozwoju u wcześniaków poprawiło ich zdolności umysłowe i fizyczne w dzieciństwie.

Chcieliśmy również dowiedzieć się, czy jeden rodzaj interwencji jest lepszy niż inny. Na przykład:

- kiedy rozpoczęto interwencję, w szpitalu czy w domu;

- na czym koncentrowała się interwencja: rodzicu, dziecku, relacji rodzic-dziecko lub kilku jednocześnie;

- czy uraz mózgu miał wpływ na efekty wczesnej interwencji;

- czy wiek i masa ciała dziecka przy urodzeniu wpływały na efekty wczesnej interwencji.

Co zrobiliśmy?
Przegląd ten był aktualizacją poprzedniego przeglądu ukończonego w 2015 roku.

Szukaliśmy badań, w których dzieci urodzone zbyt wcześnie (poniżej 37. tygodnia) zostały losowo przydzielone do grupy leczonej, która otrzymywała wczesną interwencję wspomagania rozwoju, albo do grupy kontrolnej, która otrzymywała standardową opiekę (typową obserwację medyczną wcześniaków), w której czasami dostarczano więcej informacji na temat opieki nad dziećmi urodzonymi przedwcześnie. Interwencja mogła rozpocząć się podczas pobytu dziecka w szpitalu, ale musiała być również kontynuowana w domu. Badanie musiało badać rozwój umysłowy lub fizyczny dzieci po interwencji, a wiek w momencie pomiaru podzieliliśmy na 3 grupy: niemowlęctwo (od 0 do 3 lat), wiek przedszkolny (od 3 do 5 lat) i wiek szkolny (od 5 do <18 lat).

Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań i oceniliśmy nasze zaufanie do danych naukowych w oparciu o takie czynniki, jak metoda badawcza, liczba niemowląt włączonych do badania oraz liczba niemowląt ocenianych po interwencji.

Czego się dowiedzieliśmy?

Okazało się, że aspekty badań różniły się znacznie pod względem czasu trwania interwencji, wieku dzieci objętych badaniem, długości okresu obserwacji i tego, na czym koncentrowała się interwencja.

Do tego przeglądu włączono 44 badania z udziałem 5051 dzieci, które urodziły się zbyt wcześnie. Do aktualizacji przeglądu włączono 19 nowych badań oraz nowe dane z 3 badań uwzględnionych w poprzednim przeglądzie.

Okazało się, że większość interwencji koncentrowała się zarówno na dziecku, jak i na relacji rodzic-dziecko.

Stwierdziliśmy również, że wczesne interwencje rozwojowe poprawiają rozwój umysłowy w wieku przedszkolnym, podczas gdy prawdopodobnie nie poprawiają umiejętności motorycznych w wieku przedszkolnym. W wieku niemowlęcym wykazano, że interwencje mogą poprawić rozwój psychiczny i fizyczny. Nie wpływają one jednak korzystnie na rozwój umysłowy i fizyczny w wieku szkolnym.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Istniało wiele różnic między badaniami, w szczególności dotyczyły one czasu interwencji oraz intensywności. Istniał również szereg różnych narzędzi pomiarowych wykorzystywanych do pomiaru rozwoju w każdej grupie wiekowej, szczególnie w zakresie rozwoju fizycznego. Mamy ograniczone zaufanie do wyników obserwacji w wieku szkolnym ze względu na obawy dotyczące niewielkiej liczby danych.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Niniejszy przegląd jest aktualizacją poprzedniego przeglądu z 2015 roku. Niniejsze dane są aktualne do lipca 2023 roku.