Pytanie badawcze

Niniejszy przegląd badań organizacji Cochrane wykorzystał analizę wyników badań uzyskanych dzięki przeprowadzeniu kontrolnych badań klinicznych z randomizacją (RCT), czyli losowym doborze pacjentów, aby ustalić czy probiotyki są skuteczne w leczeniu egzemy o różnym nasileniu, u osób w różnym wieku w porównaniu z efektem placebo (identyczne, ale nieaktywne leczenie), brakiem leczenia lub innym leczeniem, które nie obejmuje probiotyków. Chcieliśmy dowiedzieć się, czy leczenie probiotykami złagodzi objawy, poprawi jakość życia lub zmniejszy nasilenie egzemy u pacjentów pod koniec leczenia i podczas obserwacji po zakończeniu leczenia.

Wprowadzenie

Egzema jest swędzącym, niezakaźnym stanem zapalnym skóry, który w pewnym okresie życia dotyka od 5% do 20% ludzi. W jelitach osób z egzemą występują inne bakterie, niż u osób bez egzemy i czasami w ich jelitach pojawiają się stany zapalne. Sugerowano, że objawy egzemy można leczyć zmieniając mieszankę bakterii jelitowych lub zmniejszając stan zapalny w jelitach. Takie działanie mogą wywołać probiotyki, które są żywymi mikroorganizmami przyjmowanymi doustnie, takimi jak bakterie Lactobacillus występujące w niepasteryzowanym mleku i jogurcie.

Jest to aktualizacja poprzedniego przeglądu badań Cochrane opublikowanego w 2008 r.; aktualizacja ta jest ważna, ponieważ od czasu publikacji pierwszego przeglądu wykonano więcej badań, jak również dlatego, że stosowanie probiotyków jest coraz częstsze i potrzebne są nowe metody leczenia egzemy.

Charakterystyka badań

W przeglądzie uwzględniliśmy wyniki 39 kontrolnych badań klinicznych z randomizacją (RCT) z udziałem 2599 uczestników, które były przeprowadzone do stycznia 2017 roku.

Badania te obejmowały pacjentów obu płci i w różnym wieku, chociaż większość badań przeprowadzono u dzieci, które zostały poinformowane przez pracownika służby zdrowia, że zdiagnozowano u nich egzemę. W badaniach porównywano leczenie żywymi drobnoustrojami (probiotykami) w różnej dawce i stężeniu, przyjmowanymi doustnie z brakiem terapii, placebo lub innym leczeniem bez stosowania probiotyków u pacjentów z wypryskiem od łagodnego do ciężkiego.

Wśród probiotyków badano bakterie z gatunku Lactobacillus i Bifidobacteria, które przyjmowano osobno lub w połączeniu z innymi probiotykami przez okres od 4 tygodni do 6 miesięcy. Nie analizowaliśmy badań, które miały na celu zapobieganie wystąpieniu egzemy. Większość badań przeprowadzono w Europie, a niektóre w Azji, Australii i Nowej Zelandii - wszystkie w placówkach służby zdrowia. Większość badań przeprowadzono w pojedynczych ośrodkach. Badający nie stosowali żadnych ograniczeń językowych przy wyborze badań. Dziesięć badań zostało sfinansowanych przez firmy dostarczające probiotyki, a źródła finansowania kolejnych czterech badań nie podano.

Główne wyniki

Należy zauważyć, że wyniki w tym podsumowaniu opierają się na następujących danych: leczenie probiotykami w porównaniu z ich niestosowaniem, terapia trwająca od 6 tygodni do 3 miesięcy, z wyjątkiem oceny nasilenia egzemy przez badającego - leczenie trwało 16 tygodni oraz analiza wyników na koniec leczenia, z wyjątkiem zdarzeń niepożądanych, które oceniano w trakcie leczenia. O ile nie zaznaczono inaczej, wyniki były mierzone przez uczestników lub ich rodziców. We włączonych badaniach poddano ocenie wiele probiotyków o różnych stężeniach lub dawkach. Przeprowadzone badania poddały ocenie wiele probiotyków o różnych stężeniach lub dawkach.

Stwierdziliśmy, że obecnie dostępne probiotyki prawdopodobnie w niewielkim stopniu lub w ogóle nie wpływają na zmniejszenie objawów wyprysku, takich jak świąd skóry i problemy ze snem (dane naukowe umiarkowanej jakości).

Wykazaliśmy jednak, że w ocenie pacjentów i ich lekarzy probiotyki mogą nieznacznie złagodzić objawy egzemy na podstawie wskaźnika nasilenia objawów (dane naukowe niskiej jakości), chociaż nie mamy pewności, czy jest to różnica istotna dla pacjentów.

Nie znaleźliśmy danych potwierdzających skuteczność probiotyków w poprawie jakości życia pacjentów (dane naukowe niskiej jakości).

Nie stwierdziliśmy również większej częstości działań niepożądanych; w analizowanych badaniach opisywane skutki uboczne związane z leczeniem obejmowały zaburzenia żołądkowo-jelitowe z biegunką i zaparciami, wymioty oraz bóle kolkowe (dane naukowe niskiej jakości).

Na podstawie analizy badań można przypuszczać, że dalsze badania oceniające skuteczność probiotyków w leczeniu wyprysku mogą być nieopłacalne, ponieważ istnieje małe prawdopodobieństwo ich wpływu na końcowy wynik leczenia.

Jakość danych naukowych

Jakość danych naukowych potwierdzających nasze główne wyniki była niska, z wyjątkiem oceny nasilenia objawów egzemy przez uczestników, dla której stwierdzono umiarkowaną jakość danych. Przyczyną tego są różnice pomiędzy badaniami (trudne do wyjaśnienia) oraz niewystarczająca ilość danych naukowych.