Wprowadzenie

Programy rehabilitacji kardiologicznej wspomagają powrót do zdrowia po incydentach sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca, zabieg wszczepienia stentu (rodzaj sprężynki; przyp.tłum.) do tętnicy lub operacja wszczepienia tzw „by-passów” (pomost z naczynia krwionośnego do tętnicy zaopatrującej mięsień sercowy w krew; przyp.tłum.) oraz zmniejszają ryzyko dalszego rozwoju choroby. Programy rehabilitacji kardiologicznej oferują szereg zasadniczych elementów: ćwiczenia fizyczne, edukację, modyfikacja czynników ryzyka oraz wsparcie i pomoc psychologiczną. Pomimo jej zalet nie każdy pacjent decyduje się na przystąpienie do programu, a spośród zapisanych wiele osób nie uczęszcza lub go nie kończy. Niniejszy przegląd kliniczny ocenił badania dotyczące strategii, które promują korzystanie z rehabilitacji kardiologicznej (zapisy, uczęszczanie i ukończenie).

Wyszukiwanie

Badania włączone do przeglądu opublikowano do lipca 2018 roku.

Charakterystyka badań

Przeszukaliśmy szereg naukowych baz danych w celu wybrania randomizowanych badań, w których uczestnicy w sposób losowy są przypisywani do jednej z dwóch lub więcej grup, obejmujących osoby dorosłe (powyżej 18 lat), które przebyły zawał serca, mają objawy dusznicy bolesnej (ból w klatce piersiowej związany z niedokrwieniem mięśnia sercowego), przebyły operację pomostowania aortalno-wieńcowego (tzw.”by-pass”: zabieg chirurgiczny kierujący krew wokół zwężonych lub zablokowanych fragmentów tętnic wieńcowych, w celu poprawy krążenia krwi i tlenu do mięśnia sercowego) lub przezskórną interwencję wieńcową (zabieg udrożniający zablokowane tętnice wieńcowe) oraz osoby z niewydolnością serca spełniające warunki niezbędne do przystąpienia do rehabilitacji kardiologicznej.

Autorzy niniejszego badania znaleźli 26 badań (5299 uczestników) spełniających warunki włączenia do przeglądu (16 badań dotyczących interwencji wpływających na przystąpienie do rehabilitacji, 8 badań dotyczących działań poprawiających regularność uczęszczania i 7 badań obejmujących interwencje wpływające na zwiększenie odsetka osób kończących rehabilitację). Badania te oceniły różne techniki podnoszące stopień korzystania z programów rehabilitacji, np. zapewnienie wsparcia innych uczestników, wczesnej rozpoczęcie rehabilitacji kardiologicznej po hospitalizacji, zapewnienie pacjentom informacji oraz oferowanie krótszych programów, rehabilitacji kardiologicznej poza środowiskiem szpitalnymi lub rehabilitacji tylko dla kobiet.

Kluczowe wyniki

Strategie poprawiające przystąpienie do rehabilitacji były skuteczne, szczególnie te ukierunkowane na kształcenie pielęgniarek i wpływające na zmianę organizacji pracy służby zdrowia przez zwiększenie kontaktów bezpośrednich z pacjentem. Działania poprawiające stopień uczestnictwa w rehabilitacji i zwiększające liczbę osób kończących program były skuteczne, ale nie jest jasne, jakie konkretnie strategie zostały zastosowane.

Nie znaleźliśmy badań zawierających informacje na temat potencjalnych szkodliwych skutków. Znaleźliśmy dwa badania informujące o kosztach interwencji poprawiających korzystanie z rehabilitacji kardiologicznej. Niektóre badania dotyczyły interwencji poprawiających korzystanie z rehabilitacji wśród kobiet i osób starszych. Dane naukowe były niewystarczające do oceny ilościowej stwierdzającej, czy programy skierowane do kobiet były powiązane z poprawą w zakresie uczestnictwa, ale motywacja kobiet zdaje się być kluczowa. W odniesieniu do starszych pacjentów ocena jakościowa wykazała, że wzajemne wsparcie lub wizyty poszpitalne mogą poprawić odsetek osób zapisujących się do programów, a sesje grupowe promujące umiejętność samokontroli mogą poprawić liczbę osób kończących rehabilitację.

Jakość danych naukowych

Większość badań włączonych do przeglądu była dobrej jakości (tzn. o niskim ryzyku formułowania błędnych wniosków związanych z preferencjami badaczy). Jakość danych naukowych dotyczących zapisów i uczęszczania była niskiej jakości, a dotyczących kończenia programu umiarkowanej jakości. W zakresie włączenia uczestników do badań nie stwierdzono ryzyka związanego z błędem systematycznym.