Co to jest gruźlica układu pokarmowego i dlaczego czas leczenia jest ważny?

Gruźlica układu pokarmowego to rodzaj gruźlicy, która atakuje jelita, otrzewną (błonę surowiczą wyścielającą jamę brzuszną), węzły chłonne w jamie brzusznej oraz rzadziej inne narządy wewnętrzne jamy brzusznej, czyli wątrobę, trzustkę i śledzionę. Gruźlica układu pokarmowego może doprowadzić do ciężkiej choroby zarówno u dorosłych, jak i dzieci. W niektórych przypadkach może być przyczyną powikłań, takich jak: perforacja jelita, co może doprowadzić do zgonu.

W najnowszych wytycznych dotyczących leczenia chorych na gruźlicę układu pokarmowego rekomenduje się leczenie przeciwgruźlicze (ang. antituberculous treatment, ATT) trwające przez 6 miesięcy. Jednak niektórzy lekarze uważają, że okres sześciomiesięczny jest niewystarczający do pełnego wyzdrowienia lub zapobiegnięcia nawrotowi po zakończeniu terapii. Dłuższy czas leczenia ma swoje wady: pacjentom jest coraz trudniej przyjmować tabletki zgodnie z zaleceniami lekarza; obciążeni są ryzykiem wystąpienia objawów niepożądanych; ponadto zarówno system opieki zdrowotnej jak i pacjenci, ponoszą większe koszty leczenia.

Co wynika z danych naukowych przedstawionych w przeglądzie

Badacze Cochrane ocenili dostępne dane naukowe do 2 września 2016 roku. Włączyliśmy 3 badania, które obejmowały 328 osoby i w których porównano trwające 6 i 9 miesięcy leczenie przeciwgruźlicze; dwa badania przeprowadzono w Indiach, a jedno badanie w Korei Południowej. Jakość badań oceniono w większości na wysoką, chociaż dwa z nich obciążone były dużym ryzykiem błędu systematycznego (powodującego wypaczenie wyników badania - przyp. tłum.) w zakresie wykrywania nawrotu choroby. Do wszystkich badań włączono osoby dorosłe z negatywnym wynikiem testu na obecność HIV chore na gruźlicę jelita, a do jednego badania włączono również chorych na gruźlicę otrzewnej.

Wyniki wskazują, że nawrót choroby występował rzadko, jednak ze względu na to, że liczba uczestników była mała, nie jesteśmy do końca pewni, czy istnieje różnica między grupami otrzymującymi 6- i 9-miesięczne leczenie przeciwgruźlicze (dane naukowe bardzo niskiej jakości). Prawdopodobnie 6- i 9-miesięczna terapia przeciwgruźlicza są tak samo skuteczne pod względem możliwości wyzdrowienia pacjenta (dane naukowe umiarkowanej jakości). Zgony występowały rzadko w obu grupach i wszystkie nastąpiły podczas pierwszych 4 miesięcy leczenia, co sugeruje, że długość okresu leczenia nie wpływała na ryzyko zgonu. Liczba osób, które nie przestrzegały zaleceń terapeutycznych była niewielka, a objawy niepożądane prowadzące do zaprzestania lub zmiany leczenia zdarzały się rzadko, przy czym nie było możliwe określenie różnicy między grupami.

Okres leczenia trwający 6 miesiące jest prawdopodobnie tak samo skuteczny jak 9-miesięczny pod względem liczby osób, które zostały wyleczone. Nie odnaleźliśmy żadnych danych naukowych wskazujących na to, że stosowanie 6-miesięcznej terapii było mniej bezpieczne u chorych na gruźlicę jelita lub otrzewnej. Nadal nie wiemy, czy istnieje różnica między omawianymi schematami leczenia pod względem wpływu na ryzyko nawrotu choroby. Konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań, aby zwiększyć naszą pewność co do tego, czy 6-miesięczny okres leczenia jest równie skuteczny jak 9-miesięczny pod względem zapobiegania nawrotom choroby. Kolejne badania powinny dostarczyć informacji na temat leczenia gruźlicy układu pokarmowego u dzieci i osób zakażonych HIV.