Wprowadzenie do pytanie badawczego

Regularnie przyjmowane steroidy wziewne zmniejszają nasilenie objawów astmy oraz jej zaostrzenia. Jednak wiele osób z astmą nie przyjmuje ich zgodnie z zaleceniami lekarskimi. Prowadzi to do nasilenia objawów i wzrostu liczby zaostrzeń, co zostało powiązane z jedną trzecią zgonów z powodu astmy w Wielkiej Brytanii.

Pomijanie zaleconych dawek leku jest czasami nazywane niestosowaniem się do zaleceń lekarskich (ang. non-adherence). Przyczyny tego zjawiska są uwarunkowane indywidualnie. Osoby mogą przykładowo zapominać o zabieraniu ze sobą inhalatora lub mają zbyt zajęty i nieprzewidywalny tryb życia, by o to zadbać. NIektórzy nie doceniają potrzeby leczenia inhalatorami zgodnie z zaleceniami lekarskimi. Inni decydują się na zmniejszanie dawek leku lub przerwanie przyjmowania steroidów. Dzieje się tak z wielu powodów, włączając w to skutki uboczne lub obawę przed ich wystąpieniem oraz przekonanie, że korzyści nie przeważają nad wadami.

Celem niniejszego przeglądu była ocena, czy strategie pomocne u osób przyjmujących steroidy wziewne są skuteczne oraz czy przestrzeganie zaleceń lekarskich przekłada się na inne korzyści.

Charakterystyka badań.

Wyszukaliśmy 39 badań, w których wzięło udział ponad 16 000 dorosłych i dzieci z astmą przyjmujących steroidy wziewne. W większości z tych badań okres obserwacji wynosił 6 miesięcy, z tego względu możemy nasze wnioski odnieść wyłącznie do tego czasu. Nie możemy stwierdzić, czy metody te są skuteczne w ciągu dłuższego okresu czasu, np. kilku lat. Przeszukaliśmy wiele źródeł odnośnie odpowiednich badań. Dane w przeglądzie są aktualne do listopada 2016 roku.

W badaniach stosowano różne interwencje, których celem była pomoc osobom w bardziej regularnym przyjmowaniu leków wziewnych. Na podstawie rodzaju udzielonego wsparcia podzieliliśmy badania na 4 grupy: zapewnienie edukacji w celu poprawy przestrzegania zaleceń lekarskich (20 badań); użycie elektronicznego monitora lub przypomnień, aby przyjąć lek (11 badań); usprawnienie schematu przyjmowania leku (np. 1 dawka dziennie zamiast 2, jeden inhalator zamiast dwóch) (4 badania); oraz stosowanie inhalatora w trakcie godzin szkolnych (3 badania).

Szukaliśmy przede wszystkim odpowiedzi na pytania, czy strategie pomogły przyjmować lek zgodnie z zaleceniami oraz czy osoby miały mniej zaostrzeń astmy i lepszą jej kontrolę.

Główne wyniki

Osoby, którym udzielono edukacji, lepiej stosowały się do zaleceń dotyczących przyjmowania leków wziewnych niż pacjenci w grupie kontrolnej; 20% więcej osób wzięło swoje lekarstwo (orientacyjnie pomiędzy 8% a 33% więcej). Pacjenci, którzy stosowali elektroniczny monitor lub przypomnienia o 19% lepiej stosowali inhalatory niż grupa kontrolna (pomiędzy 14% a 25%). Osoby, u których zastosowano łatwiejszy schemat korzystania z inhalatora (np. rzadziej w ciągu dnia) tylko o 4% lepiej stosowali się do zaleceń niż ci, którzy kontynuowali leczenie w dotychczasowy sposób (pomiędzy 2% a 6%).

Niestety techniki mające na celu wsparcie osób w stosowaniu leków wziewnych zgodnie z zleceniami, nie doprowadziły do oczywistych korzyści pod postacią kontroli astmy i liczby jej napadów, jednak w większości przypadków nie mogliśmy stwierdzić czy są pomocne, czy też nie. Nie wykazaliśmy również różnicy w jakości życia lub czasie nieobecności w szkole lub pracy, ale dowody naukowe były często niepewne.

W badaniach oceniających ewentualną korzyść podawania leków wziewnych w trakcie godzin szkolnych w rzeczywistości nie mierzono jak często dzieci zapominały przyjąć dawkę leku.

Jakość danych naukowych

Trudno jest stwierdzić, czy te różne strategie zasługują na stosowanie, ponieważ badania istotnie różniły się od siebie. Zmienności te sprawiają, że nie możemy być pewni realnych korzyścią, poza poprawą przestrzegania zaleceń. Czasami nie znaleźliśmy wystarczającej liczby badań, aby wykryć różnice pomiędzy grupami. Fakt, że większość osób wiedziała, w której grupie się znajduje, również zmniejsza naszą pewność odnośnie wyników, bo mogło to wpływać na pozytywne odpowiedzi w kwestionariuszach. Przy około połowie badań mieliśmy wątpliwości, ile osób odpadło z badania oraz czy wszystkie zmierzone wyniki zostały opisane.

Główne wnioski

Badania, które wyszukaliśmy sugerują, że różne strategie mogą wspierać osoby na astmę, aby lepiej stosować leki wziewne w porównaniu z "kontrolą" ( standardowe leczenie astmy). Jakkolwiek, wiele z tych badań różniło się istotnie między sobą, więc nie jesteśmy pewni, czy osoby będą mogły odczuć poprawę związaną z astmą w wyniku tych działań.