Dlaczego to pytanie jest ważne?

Ścięgna zginaczy są silnymi, gładkimi sznurkami, które łączą mięśnie przedramienia (między dłonią a łokciem) z kośćmi palców. Te ścięgna pozwalają nam zginać palce (inne ścięgna, znane jako ścięgna prostowników, pozwalają nam je wyprostować.)

Jeśli ścięgna zginaczy ulegną uszkodzeniu – na przykład z powodu głębokiego nacięcia od rozbitego szkła – zwykle konieczna jest operacja. Celem zabiegu operacyjnego jest naprawa ścięgien, tak aby można było przywrócić ruch w dotkniętych palcach.

Po zabiegu operacyjnym ścięgna potrzebują długiego okresu rehabilitacji, aby odzyskać równowagę po urazie i operacji oraz przywrócić ruch. Okres ten trwa zazwyczaj 12 tygodni, choć może być dłuższy w przypadku osób ze złożonymi urazami lub powikłaniami, takimi jak deformacje stawów. Rehabilitacja zazwyczaj obejmuje kilka różnych etapów. Po operacji pacjenci często muszą nosić szynę lub inne urządzenie medyczne, aby ustabilizować lub unieruchomić dłoń i nadgarstek. Często muszą też wykonywać ćwiczenia rąk, aby powstrzymać naprawione ścięgna przed przyklejaniem się do otaczających tkanek i ograniczeniem ruchów rąk.

Istnieje wiele rodzajów różnych programów rehabilitacyjnych, ale nie jest jasne, czy niektóre są lepsze od innych. Postanowiliśmy przejrzeć dowody z badań naukowych, aby się dowiedzieć:

- które podejścia są najbardziej skuteczne w przywracaniu ruchu i funkcji palców; oraz

- które techniki minimalizują ryzyko wystąpienia niepożądanych zdarzeń, takich jak pęknięcia ścięgien, powstanie blizn przylegających do innych tkanek oraz sztywność stawów.

Jak zidentyfikowaliśmy i oceniliśmy dane?

Najpierw poszukiwaliśmy badań w literaturze medycznej, w których porównywano wszelkie podejścia rehabilitacyjne po operacji ścięgna zginacza z:

- niestosowaniem leczenia;

- placebo (leczeniem pozorowanym, w którym ktoś np. myśli, że może otrzymywać terapię laserową, ale maszyna jest wyłączona); lub

- innym podejściem rehabilitacyjnym.

Następnie porównaliśmy wyniki i podsumowaliśmy dane ze wszystkich badań. Na końcu oceniliśmy nasze zaufanie do danych naukowych, opierając się na takich czynnikach jak metodyka i wielkość badań oraz spójność wyników we wszystkich badaniach, w których oceniano to samo porównanie.

Co znaleźliśmy?

Znaleźliśmy 17 badań, które objęły łącznie 1108 osób, które poddano operacji naprawy zerwanych ścięgien zginaczy. Osoby te były w wieku od 7 do 72 lat, a ¾ z nich to mężczyźni.

W 10 badaniach oceniano po jednym z ośmiu różnych programów ćwiczeń na ręce. W pozostałych 7 badaniach oceniano różne inne podejścia do rehabilitacji, np:

- terapię laserową, w której światło skierowane jest na ścięgna w celu pobudzenia procesu gojenia;

- ultradźwięki, w których fale dźwiękowe skierowane są na ścięgna w celu pobudzenia procesu gojenia; oraz

- zakładane urządzenie (tzw. egzoszkielet), przeznaczone do wspomagania ruchów użytkownika.

Znaleźliśmy bardzo niewiele danych naukowych wskazujących na korzyści i ryzyko związane ze stosowaniem różnych technik rehabilitacji. Dane, które znaleźliśmy, nie były solidne. Na przykład, dla trzech najistotniejszych porównań ćwiczeń zidentyfikowaliśmy tylko:

- jedno badanie (84 osoby), w którym porównano ćwiczenia palców z unieruchomieniem;

- jedno badanie (53 osoby), w którym oceniono efekty dodawania regularnych ćwiczeń palców (od 20 do 30 razy co godzinę przez cztery tygodnie od pierwszego dnia po operacji) do ćwiczeń biernych (w których osoby regularnie składały palce w zranionej ręce przy użyciu nieskaleczonej ręki); oraz

- trzy badania (190 osób), w których oceniano efekty dodania ćwiczeń "umieść i trzymaj" (podczas których osoby używają swojej nieskaleczonej ręki do złożenia palców skaleczonej ręki, a następnie muszą przytrzymać złożone palce przez kilka sekund bez żadnego wsparcia) do ćwiczeń biernych.

Badania te były zbyt małe lub zawierały zbyt mało solidnych lub użytecznych informacji, abyśmy mogli określić, które podejście jest najlepsze.

Co to oznacza?

Nie wiemy, która metoda jest najlepsza, aby odzyskać ruch w ręce po naprawczym zabiegu operacyjnym ścięgien zginaczy ręki. Wynika to z faktu, że nie ma wystarczająco solidnych danych naukowych wskazujących na korzyści i ryzyko związane ze stosowaniem różnych metod.

Potrzebne są dalsze badania, aby pomóc terapeutom i pacjentom w wyborze odpowiedniego rodzaju rehabilitacji po operacji ścięgien zginaczy.

Jak aktualny jest ten przegląd?

Dane naukowe w tym przeglądzie Cochrane są aktualne do sierpnia 2020 roku.