Dlaczego ten przegląd jest ważny?

Szkodliwe spożycie alkoholu jest jednym z głównych czynników przyczyniających się do globalnego obciążenia chorobami. Wzrasta ono w krajach o niskich i średnich dochodach. Przy czym, jednocześnie występuje tam ograniczony dostęp do świadczeń z zakresu zapobiegania i leczenia nadużywania alkoholu. Jednym z czynników przyczyniających się do tej sytuacji jest ograniczony zasób informacji na temat tego, które sposoby postępowania są skuteczne w ograniczaniu szkodliwego spożycia alkoholu oraz czy są one akceptowalne i możliwe do wdrożenia w otoczeniu o niskich zasobach. Aby zapobiegać fizycznym, psychologicznym i społecznym obciążeniom wynikającym ze szkodliwego używania alkoholu, ważne jest, by dostępne były skuteczne interwencje ograniczające szkody z tym związane.

Jaki jest cel tego przeglądu?

Celem tego przeglądu jest podsumowanie danych naukowych dotyczących możliwości zmniejszenia szkodliwego spożycia alkoholu w krajach o niskich i średnich dochodach przez interwencje psychospołeczne i farmakologiczne. Naszym celem jest także ocena bezpieczeństwa terapii i liczby osób pozostających w leczeniu do czasu jego zakończenia.

Co pokazują badania?

Zidentyfikowaliśmy 66 badań klinicznych z randomizacją, w których oceniano wpływ interwencji na ograniczenie szkodliwego spożycia alkoholu. W większości z nich oceniano interwencje psychospołeczne (n = 52 badania), w sześciu oceniano wyłącznie interwencje farmakologiczne, a w ośmiu interwencje farmakologiczne w połączeniu z psychospołecznymi.

Większość włączonych badań była finansowana przez agencje rządowe (36 badań), sponsorów z sektora publicznego i prywatnego (8 badań) lub prywatne fundacje (5 badań). W siedemnastu badaniach nie ujawniono źródeł finansowania.

Nie mamy pewności, czy krótkotrwałe lub inne interwencje psychospołeczne zmniejszają szkodliwe spożycie alkoholu. Interwencje psychospołeczne połączone z farmakologicznymi mogą zmniejszać szkodliwe używanie alkoholu w porównaniu z interwencjami psychospołecznymi połączonymi z placebo, jednak wiarygodność danych naukowych oceniono jako niską. Nie odnaleziono badań, w których oceniano wpływ wyłącznie interwencji farmakologicznych. Nie znaleziono danych naukowych na to, że wskaźniki retencji dla poszczególnych rodzajów interwencji różniły się między sobą w zależności od warunków badania.

Pewność oszacowania danych naukowych: Pewność danych naukowych w zakresie wpływu krótkotrwałych, jak i pozostałych interwencji psychospołecznych na szkodliwe używanie alkoholu była bardzo niska z powodu braku zaślepienia, nierównomiernego przydziału do grup i utraconych danych, selektywnego raportowania wyników, dużej heterogeniczności i różnic w populacjach pacjentów. Pewność danych naukowych dotyczących efektów skojarzonych interwencji farmakologicznych i psychospołecznych była niska ze względu na brak zaślepienia, niekompletne wyniki oraz heterogeniczność ocenianych interwencji farmakologicznych. W żadnym badaniu nie oceniano wpływu wyłącznie interwencji farmakologicznych na szkodliwe używanie alkoholu.

Dane są aktualne na dzień 12 grudnia 2021 roku.

Jakie są następne kroki?

Aby wyeliminować ograniczenia opisane w tym przeglądzie, potrzebne są dalsze badania nad interwencjami mającymi na celu zmniejszenie szkodliwego spożycia alkoholu. Aby zwiększyć możliwość uogólnienia wyników oraz poznania niezbędnych cech i warunków realizacji skutecznych interwencji, potrzebne są badania, które ocenią podobne działania w ramach różnych projektów i w zróżnicowanym otoczeniu organizacyjnym. Badania muszą wykorzystywać narzędzia pomiarowe adekwatne do badanej populacji. Ponadto, muszą zostać zaprojektowane z uwzględnieniem ryzyka błędu systematycznego; ponieważ wpłynął on na wysoki stopień niepewności wobec wyników przedstawionych w tym przeglądzie.