Najważniejsze informacje

Rehabilitacja funkcji poznawczych pomaga osobom z demencją podejmować ważne dla nich czynności codzienne.

Przyszłe badania mogłyby wskazać, jak wykorzystać rehabilitację poznawczą w celu poprawy ogólnego funkcjonowania i samopoczucia.

Czym jest demencja?

Demencja to grupa objawów występujących na skutek zachodzących zmian w mózgu, które nasilają się wraz z upływem czasu. Osoby z niektórymi stopniami otępienia doświadczają trudności z pamięcią, planowaniem, koncentracją i komunikacją. Te i inne trudności w myśleniu nazywa się zbiorczo terminem "zaburzeń funkcji poznawczych". Upośledzenie funkcji poznawczych utrudnia wykonywanie codziennych czynności i prowadzi do utraty niezależności.

Czym jest rehabilitacja poznawcza?

Rehabilitacja poznawcza to spersonalizowana interwencja. Pacjenci odbywają indywidualne sesje z terapeutą, zwykle we własnym domu. Ludzie wskazują codzienne czynności i zadania, które chcieliby lepiej kontrolować lub wykonywać w sposób bardziej samodzielny. Terapeuta sugeruje strategię i pracuje z pacjentami, aby pomóc im osiągnąć poprawę w ważnych dla nich aktywnościach. W proces terapeutyczny często zaangażowani są również członkowie rodziny chorego.

Jaki był cel tego przeglądu?

Zbadaliśmy, czy rehabilitacja poznawcza wykazywała większą skuteczność niż standardowe leczenie w zakresie: wykonywania wybranego zadania lub czynności istotnej dla danej osoby; radzenia sobie z codziennymi aktywnościami; poczucia pewności, że jest się w stanie poradzić sobie z różnymi sprawami; poczucia przygnębienia lub niepokoju; dobrego samopoczucia.

Szukaliśmy także odpowiedzi na pytanie, czy rehabilitacja poznawcza była skuteczniejsza w zapewnieniu dobrego samopoczucia opiekunowi osoby chorej - zwykle mężowi, żonie lub innemu bliskiemu członkowi rodziny. 

Co zrobiliśmy? 
Poszukiwaliśmy badań, które rygorystycznie analizowały efekty rehabilitacji poznawczej u osób z otępieniem w stopniu łagodnym do umiarkowanego. W badaniach tych niektóre osoby otrzymywały tylko standardowe leczenie, a inne standardowe leczenie w połączeniu z rehabilitacją poznawczą. Dzięki temu, możliwe było sprawdzenie, czy rehabilitacja poznawcza była bardziej pomocna niż zwykłe leczenie. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań. Oceniliśmy poziom naszego zaufania do danych prezentowanych w badaniach, jak również w oparciu o zastosowane metody i liczbę włączonych osób.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 6 badań naukowych. Wzięło w nich udział 1702 osoby z demencją o łagodnym lub umiarkowanym stopniu nasilenia, które odbyły od 8 do 14 sesji z terapeutą w ramach rehabilitacji poznawczej. Najczęściej diagnozowaną postacią demencji była choroba Alzheimera (59% wszystkich uczestników badań; 82% uczestników z konkretną diagnozą).

Naszą główną rezultatem jest obserwacja, że osoby poddane rehabilitacji poznawczej lepiej radziły sobie z wykonywaniem wybranych zadań lub czynności w porównaniu z osobami, które poddały się jedynie standardowemu leczeniu. 

Poprawę zauważyły zarówno osoby z demencją, jak i ich opiekunowie.

Była ona widoczna bezpośrednio po rehabilitacji poznawczej i była nadal zauważalna od 3 do 12 miesięcy po zakończeniu terapii.

Inne wyniki

Bezpośrednio po zakończeniu rehabilitacji poznawczej, osoby z demencją mogą czuć się pewniej, jeśli chodzi o to, jak sobie radzą w porównaniu z osobami, które przeszły standardowe leczenie.

Może nie być różnicy w samopoczuciu osób z demencją i ich partnerów.

Nie ma pewności, czy u osób z demencją występują jakiekolwiek różnice w radzeniu sobie z innymi zadaniami lub czynnościami, lub w odczuwaniu przygnębienia.

Od 3 do 12 miesięcy po zakończeniu rehabilitacji poznawczej, w porównaniu z leczeniem standardowym, opiekujący się swoimi partnerami mogą wykazywać lepsze samopoczucie psychiczne. 

Może nie być różnic w tym, jak dobrze osoby z demencją radzą sobie z innymi zadaniami lub czynnościami, jak pewnie się czują, jak bardzo są przygnębieni, czy jakie mają ogólne samopoczucie.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Nasz przegląd obejmował sześć badań, jednak wyniki opierają się głównie na informacjach pochodzących z jednego dużego badania. Nie udało się stwierdzić, czy efekty rehabilitacji poznawczej utrzymują się dłużej niż rok od jej zakończenia. Wyniki dotyczące kilku efektów rehabilitacji poznawczej nie były jasne.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Niniejsze dane naukowe są aktualne do października 2022 r.